Brussel houdt België nog wel even bijeen
 

Brussel houdt België nog even bijeen, gelukkig wel


Het Belgische huis vertoont al decennia scheuren. Het unieke bouwwerk van drie taalgemeenschappen en drie daarmee niet overlappende economische regio’s verzakt voortdurend. Maar zolang noch de Vlamingen noch de Walen bereid zijn het tweetalige Brussel op te geven, zal België blijven bestaan.


Tienduizenden Vlamingen stapten gisteren op de fiets om nog eens te benadrukken waar voor hen de taalgrens ligt. Gezamenlijk verbeeldden zij een ’gordel’ die de oprukkende Franstaligheid vanuit Brussel in toom moet houden. In de hoofdstad spreekt meer dan driekwart van de inwoners Frans, en veel Franstaligen verhuizen naar de aangename periferie van de stad. Daar moeten ze maar Nederlands gaan praten, vinden de Vlamingen. In Franstalige ogen is die gordel dan ook een carcan, een halsring die Brussel en zijn Franstaligen wurgt.

Brussel is meer nog dan het koningshuis of het voetbalelftal de veiligheidsspeld die België bijeen houdt. De stad is hoofdstad van Vlaanderen én hoofdkwartier van de Franstalige gemeenschap, en ook een zelfstandig gewest met economische bevoegdheden. Als brandpunt van de taalstrijd en als hoofdstad van Europa is het voor alle partijen te belangrijk om los te laten.

Maar voortdurend wordt België als staat verder uitgehold. Formaties verlopen uiterst moeizaam, en de solidariteit tussen het wat rijkere Vlaanderen en het armere Wallonië staat iedere keer ter discussie. Het grootste probleem is dat Vlaamse en Waalse politici de andere zijde van de taalgrens nauwelijks nog kennen. Ruim dertig jaar geleden scheurden de grote politieke bewegingen – christendemocraten, liberalen en socialisten – uiteen en ontstonden aparte Waalse en Vlaamse partijen. De generatie die daarin opgroeide en nooit binnen een pan-Belgische partij taalcompromissen heeft moeten sluiten, zit nu aan de onderhandelingstafel. Als burger hebben zij op school en op televisie nauwelijks meer iets over elkaar geleerd. Ze zijn van elkaar vervreemd.

Dus praten ze zonder gevoel voor elkaars argumenten. De eisen worden harder, de compromisbereid minder. Aan Vlaamse kant worden de onderhandelaars bovendien opgejaagd door het Vlaams Belang, dat onafhankelijkheid wil.

Zolang de Brusselse knoop niet wordt doorgehakt, komt het zover niet. En het zou ook jammer zijn. België levert al een halve eeuw lang studiemateriaal op voor landen met meerdere culturen. Zijn unieke constitutionele vondsten komen zonder geweld tot stand en blijken ook nog eens te werken – hoe complex ze ook zijn. Laat België maar even doorgaan met experimenteren.


Trouw, 03-09-2007