Schokkende ongelijkheid
 

Laaggeschoolde leeft 25 jaar minder gezond


De cijfers die de Koning Boudewijnstichting bekendmaakte over de ongelijkheid in de gezondheid, zijn schokkend. Wie het geluk heeft terecht te komen op de hoogste trappen van de sociale ladder, leeft drie tot vijf jaar langer dan wie onderaan de ladder staat. Het verschil in gezonde levensjaren is nog schokkender: twintig jaar en meer.


Wie een verklaring zoekt waarom er onder laaggeschoolden meer vraag is naar vervroegd pensioen, heeft meteen de verklaring, maar dit terzijde.

Deze cijfers waren niet helemaal onbekend, maar niemand had ze tot nu zo op een rijtje gezet. Dat is typerend. We hebben duizenden cijfers over de betaalde prestaties in de geneeskunde en we voeren daar ook heftige politieke gevechten over, maar simpele cijfers over het effect op 'de mensen' van al deze duur betaalde geneeskunde, hebben we niet.

Deze cijfers schokken omdat we dachten een perfect gezondheidssysteem te hebben dat toegankelijk is voor rijk en arm zoals nergens ter wereld. En dat is wellicht ook zo. Maar dat helpt niet. Het werkt de ongelijkheid in gezondheid niet weg.

De vergelijking met het Vlaams onderwijs dringt zich op. Ook dat vonden we het beste en meest democratische ter wereld. Het is ook een van de beste ter wereld, maar wie al hoog op de sociale ladder staat, haalt er meer profijt uit dan wie laag op de ladder staat. Het bevestigt en bestendigt ongelijkheid.

Overigens, wat in de politiek gezondheidszorg heet, is maar een stukje ervan: de geneeskunde: de behandeling van ziekten nadat ze zijn opgetreden. De preventieve gezondheidszorg is hier mager ontwikkeld. Deze cijfers zijn daarvan het gevolg.

Nu deze gegevens bekend raken, zo vlak voor de verkiezingen, kunnen drie fouten gemaakt worden.

De eerste fout is dat we er enkele dagen groot misbaar over maken, en nadien de zaak vergeten. Deze cijfers moéten leiden tot een paragraaf vooraan in het hoofdstuk gezondheidszorg in de regeerverklaring.

De tweede fout die we kunnen maken is meteen te veel inschrijven in die alinea. Er zijn er die doen alsof we weten hoe we die ongelijkheid kunnen wegwerken. De waarheid is dat we dat niet weten. En we zijn niet alleen. De meeste Europese landen hebben de jongste jaren eenzelfde grote ongelijkheid ontdekt bij hun bevolking, en zij zoeken zich ook een breuk hoe die ongelijkheid aan te pakken. Het ís niet simpel. Wie hierover snel wil beslissen, vervalt in de vaderlandse traditie van sleutelen aan terugbetalingstarieven en zo; die hebben bewezen dat ze veel kosten maar niet dat ze iets veranderen aan de ongelijkheid.

De derde fout die we kunnen maken, is denken dat dit probleem op te lossen is met maatregelen binnen het enge gezondheids- of geneeskundesysteem zelf. Een bredere aanpak is nodig. Gezondheids- en welzijnsbeleid moeten elkaar vinden, of het mislukt.


DS, 01-06-2007 (Guy Tegenbos)