Laatste collectieve gratie in 1993
 

Laatste collectieve gratie in 1993


Niet onder CD&V, maar onder oud-minister Wathelet vond de laatste collectieve vrijlating plaats.


Premier Guy Verhofstadt erkende dinsdag in de VRT-uitzending Campagnejournaal dat de strafuitvoering nog een pijnpunt in het justitiebeleid is. 'We moeten daarin verder gaan', verklaarde Verhofstadt. 'We moeten zeker niet terug naar de tijd van meneer Vandeurzen, waarbij CD&V via collectieve gratie criminelen heeft vrijgelaten. Wij hebben dat afgeschaft.'

Open VLD richt tijdens de verkiezingscampagne zijn pijlen vooral op de Vlaamse christendemocraten, maar in het geval van de collectieve gratie vond de laatste groepsvrijlating plaats in 1993, onder de Franstalige christendemocraat Melchior Wathelet.

Sinds zijn troonsbestijging heeft koning Albert II geen collectieve genademaatregel meer toegestaan, ook al is daar enkele keren op aangedrongen. Eind 1999 vroegen de aalmoezeniers en lekenbegeleiders in de gevangenissen nog om een strafkwijtschelding naar aanleiding van de het nieuwe millennium. Maar het koninklijk hof is met het aantreden van Albert geen voorstander meer van een dergelijke maatregel van 'blinde gerechtigheid'.

Het mooiste bewijs is dat de huidige koning bij zijn eigen troonsbestijging in september 1993 geen gratie toestond. Enkele maanden tevoren nog, in juni 1993, hadden gedetineerden opnieuw strafvermindering gekregen, naar aanleiding van het Belgische voorzitterschap van de Europese Unie (de aanleiding was soms vergezocht). Twee gratiemaatregelen in zo'n korte tijd vond zelfs de toenmalige regering Dehaene van het goede te veel.

Een collectieve gratie bestaat uit een strafvermindering van enkele maanden. Ze geldt voor licht- en zwaargestraften, maar niet voor mensen die tot levenslang zijn veroordeeld, noch voor geïnterneerden of personen in voorhechtenis. Er waren 15 collectieve gratiemaatregelen onder koning Boudewijn, 33 sinds 1831.

De aanleiding voor zo'n maatregel, waarbij telkens enkele honderden gevangenen vrijkwamen, is meestal een feestelijke gebeurtenis, zoals het huwelijk van prinses Astrid in 1984 en het eerste pausbezoek aan België in 1985. Eind de jaren tachtig werd steeds meer om pragmatische redenen tot groepsvrijlating overgegaan. Ook toen al waren de gevangenissen overbevolkt.

In 1986 werd Marc Dutroux veroordeeld tot 13,5 jaar gevangenisstraf wegens gijzeling en geweldpleging op drie jongeren. Dutroux kreeg twee keer een strafvermindering van zes maanden en kwam in 1992 vervroegd vrij, na de helft van zijn straf.

De parlementaire onderzoekscommissie kwam in 1997 tot de conclusie dat collectieve vrijlating onverantwoord was, omdat er geen rekening gehouden werd met de gevaarlijkheid van een individuele gevangene. Paars-groen weigerde bijvoorbeeld collectieve gratie bij het huwelijk van prins Filip in 1999, maar ook daarvoor is dit niet door een CD&V-minister van Justitie toegestaan.


DS, 24-05-2007