Overheid, blijf bij uw leest!
 

Goed managen kerntaken overheid


De dag dat federaal staatssecretaris Vincent Van Quickenborne zijn tijdelijk Kafka-museum opende, nam de regeringstop de kafkaiaanse beslissing een einde te maken aan de informatisering van Justitie.


Het Feniksproject dat meer dan tien miljoen euro belastinggeld heeft gekost, wordt afgevoerd. De Belgische justitie staat inzake informatisering waar ze drie jaar geleden stond, en dat is waar de meeste beschaafde landen tien jaar geleden stonden: nergens.

Wat in andere landen perfect functioneert (zie www.rechtspraak.nl), lukt hier blijkbaar niet.

De overheid probeert het privé-bedrijf dat ze voor dit project inhuurde de schuld te geven. Misschien zijn in het contract paragrafen te vinden waarop dat bedrijf gepakt kan worden. Maar daar heeft de belastingbetaler geen boodschap aan en dat is ook niet de kern van de zaak. De overheid moet erop toezien dat ze, zeker in haar kerntaken, deftig functioneert - en dat is haar niet gelukt.

Het is ook geen toeval dat het precies Justitie en Financiën zijn waar de informatisering niet lukt. De federale staat en zijn politici houden zich al decennia bezig met van alles en nog wat, maar niet met het goed uitvoeren van hun kerntaken. Justitie uit de 19de eeuw weghalen en de belastinginning behoorlijk organiseren, het wil maar niet lukken.

Toegegeven, het zijn ook hondsmoeilijke klussen. Ze vergen geduldig, vasthoudend management. En dat is niet het sterkste punt van onze federale politici. Hun cultuur is - dat mag worden opgemerkt op vrouwendag - mannelijk: met veel borstgeroffel iets aankondigen, er heftig ruzie over maken, een ontoepasbaar compromis uitwerken en door de strot van het parlement duwen, en een jaar later de administratie verwijten dat de oplossing niet werkt.

Een overheid goed laten functioneren bereik je niet met zulke wetten, maar door verstandig management, door mensen en instellingen te motiveren, door geduldig overleg met alle stakeholders, en door effectmeting. En dat is aan onze politici niet besteed.

De informatisering van Justitie moet van voren af aan beginnen. Financiën en Justitie doen werken zoals dat in de 21ste eeuw past, wordt een van de belangrijkste opdrachten van de volgende regering.

De staatssecretaris voor Administratieve Vereenvoudiging koos de verkeerde dag om zijn Kafka-museum te openen. Hij heeft de afgelopen jaren heel wat bureaucratische draken gedood. Nederland, kampioen in vereenvoudiging, heeft zelfs zijn Kafka-actie overgenomen: een meldpunt oprichten voor ergernissen van burgers en daar ook iets mee doen. Vincent Van Quickenborne deed veel, maar aan de oppervlakte. Nu moet in de diepte worden gewerkt, zoals de Nederlanders deden. Die beloofden op hetzelfde moment als Guy Verhofstadt een vermindering van administratieve lasten met 25 procent. Maar zij hebben het wél gerealiseerd.


DS, 08-03-2007 (Guy Tegenbos)

Geen wonder
 

Geen wonder


,,Het Feniks-project is de belangrijkste IT-hervorming die het land ooit heeft gekend. Als we slagen, zijn we wereldleider.'' Minister van Justitie Laurette Onkelinx wist bijna twee jaar geleden al dat er hoog, misschien te hoog, was ingezet bij de modernisering van de gegevensuitwisseling in het Justitie-apparaat. De signalen dat het fout aan het lopen was, dateren niet van gisteren. Toch moest Onkelinx concluderen dat de enige oplossing was het hele project af te blazen, de gemaakte kosten door te slikken en van vooraf aan te herbeginnen.


Als er geen uitweg meer is, dan vereist het leiderschap en verantwoordelijkheidszin om ermee te kappen. Onkelinx neemt geen gering politiek risico door dat te doen in het aanschijn van de federale verkiezingen. Een zwakkere figuur had er misschien voor geopteerd om de boel nog maar wat verder te laten sudderen, te hopen dat er geen onmiddellijke politieke problemen van zouden komen en te proberen de zaak over de electorale vervaldag te tillen.

Maar ook als de beslissing om de mislukking van het project vast te stellen de juiste was, blijven er levensgrote vragen over. De eerste en belangrijkste is natuurlijk hoe het zover is kunnen komen. De juiste toewijzing van de verantwoordelijkheden wordt een vreselijk kluwen, waaraan ironisch genoeg Justitie nog jarenlang een kluif zal hebben. Toch wijst veel erop dat de uitdaging te veel vanuit de hoogte is aangepakt. Er was kennelijk in de analysefase weinig bereidheid om bij de verschillende toekomstige klanten van Feniks, zowel binnen als buiten de magistratuur, na te gaan wat de wensen en behoeftes waren. Die hoefden niet alleenzaligmakend te zijn. Maar meer inzicht had wellicht de catastrofe kunnen helpen voorkomen.

De tweede vraag is hoe het mogelijk is dat de lijdensweg zo lang moest duren alvorens de handdoek in de ring werd geworpen. Al in 2004 werden de betalingen aan Unisys gestopt. Het jaar nadien werden de signalen van een naderende crash nog tastbaarder. Desondanks bleef het besef dat de zaak reddeloos was bijzonder lang uit. Daardoor werden, zowel bij de leverancier als de klant, steeds meer zinloze kosten gemaakt.

Erger is evenwel dat kostbare tijd verloren ging. De prijs daarvan, in termen van verlies aan geloofwaardigheid van de overheid, is niet in euro's uit te drukken. Maar hij ligt in ieder geval hoger dan wat we ons als samenleving kunnen permitteren.

Intussen blijkt dat dezelfde systeembouwer ook op Financiën bij de modernisering is betrokken. De vraag of het toeval is dat ook daar de beloofde efficiëntiewinst uitblijft, moet dringend worden beantwoord. Dat de helft van de gerechtelijke boetes ongeïnd blijft, een gezamenlijke taak van Financiën en Justitie, mag in ieder geval geen wonder heten.


DS, 09-03-2007 (Bart Sturtewagen)