Voedselproducenten beïnvloeden 'wetenschappelijk' onderzoek
 

Ongezonde wetenschap - Voedselproducenten beïnvloeden onderzoek


Onderzoek naar de gezondheidseffecten van voeding geeft veel gunstiger resultaten wanneer de voedingsindustrie eraan meebetaalt. De uitkomst is dan vier tot acht keer zo vaak positief als zonder die financiële inmenging. Dat melden Amerikaanse artsen deze maand in het wetenschappelijke tijdschrift PLoS Medicine.


Het was al bekend dat de farmaceutische industrie via sponsoring invloed heeft op de resultaten van biomedisch onderzoek. Van de voedingsindustrie werd dat ook vermoed, maar de Amerikanen tonen het nu voor het eerst aan. Ze vrezen dat de beïnvloeding doorwerkt in de voedingsrichtlijnen voor consumenten.

De wetenschappers concentreerden zich op onderzoek naar de heilzame effecten van drie typen drank: de als gezond beschouwde vruchtensappen en melk, en daarnaast frisdranken, die tot overgewicht en cariës kunnen leiden. Ze verzamelden in totaal 206 medische artikelen die van 1999 tot en met 2003 over deze dranken waren verschenen. Van dit onderzoek bleek 29 procent geheel of gedeeltelijk door de industrie betaald, 25 procent had een onafhankelijke financier, van de rest was niets bekend over de geldschieters. ’Industrieel’ onderzoek liet opvallend vaak een gunstig effect zien. Negatieve effecten vielen daarentegen juist nauwelijks te bespeuren.

Dr. Martijn Katan, hoogleraar voedingsleer aan de Vrije Universiteit in Amsterdam, schreef een commentaar bij het onderzoek. Het verbaast hem niet dat producenten een flinke vinger in de pap hebben. Neem alcohol. „De industrie heeft veel onderzoek betaald naar de gunstige effecten daarvan”, zegt Katan. „Maar ze geeft geen geld om te onderzoeken waarom sommige vrouwen als gevolg van alcohol borstkanker krijgen. Daardoor heerst er een te rooskleurig beeld van alcohol, zelfs onder medisch specialisten.”

Ander voorbeeld: olijfolie. „Die is gezond”, zegt Katan, „maar niet gezonder dan slaolie of andere oliën. Maar ja, Europa zit met een olijfolieplas. Daarom heeft de EU veel onderzoek gefinancierd naar het nut van olijfolie. Dankzij alle reclame die daarmee gepaard is gegaan, geldt deze olie nu ten onrechte als de gezondste.”

Wat valt hieraan te doen? Om te beginnen zouden onderzoekers een soort onafhankelijkheidsverklaring kunnen ondertekenen. De Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen, waar Katan lid van is, heeft daar onlangs een concept voor opgesteld. Wetenschappers beloven daarin bijvoorbeeld om altijd te publiceren, ook als de resultaten ongunstig zijn en de fabrikant dat stil wil houden. Daarnaast zou een onafhankelijke instantie steekproefsgewijs de contracten tussen de universiteit en het bedrijfsleven kunnen controleren.

Verder pleit Katan ervoor om voedingsonderzoek vaker met gemeenschapsgeld te financieren. „Het is toch vooral de armoede aan de universiteiten die onderzoekers in de armen van de industrie drijft. Wetenschappers moeten daarom financieel onafhankelijker worden. Want er blijft altijd gelden: wiens brood men eet, diens woord men spreekt.”


Trouw, 19-01-2007