'Fall-out' van de welvaartsstaat?
 

Depressie zwaar onderschat fenomeen


BRUSSEL - De kans dat iemand die ooit aan een depressie heeft geleden hervalt, is bijzonder groot. Dat komt omdat de behandeling die patiënten vandaag krijgen meestal veel te kort is. Dat blijkt een studie van de KULeuven, samen de universiteit van Yale. ,,Het is hoog tijd dat de behandeling veel beter op het soort depressie en het type patiënt wordt afgestemd'', zegt de Leuvense onderzoeker Patrick Luyten.


IS depressie de ziekte van de 21ste eeuw? Alle signalen wijzen in die richting. Een recente, grootschalige studie in zes Europese landen, waaronder België, geeft een goed beeld van de omvang en de gevolgen van de depressieplaag.

,,Op jaarbasis lijden 420.000 Belgen (vijf procent van de bevolking) aan een of andere vorm van depressie'', zegt Koen Demyttenaere van het universitair ziekenhuis Gasthuisberg. Dat kan gaan om een lichte depressie, maar bij liefst 220.000 Belgen is sprake van een zware vorm van depressie. Bovendien blijkt de kans dat iemand een depressie krijgt hoog: 15 procent van de Belgische mannen wordt tijdens zijn leven getroffen door een depressie. Bij de vrouwen loopt dat op tot twintig procent.

De gevolgen van een depressie mogen niet onderschat worden. ,,Patiënten gaan werk verzuimen, ze kunnen niet langer sociaal functioneren en ze zijn hun familie tot last. De economische impact is erg groot. Wie depressief wordt, is gemiddeld veertig dagen werkonbekwaam. Dat is meer dan iemand die aan een hartziekte lijdt (37 dagen werkonbekwaam) of iemand die aan suikerziekte lijdt (26 dagen).'' De Wereldgezondheidsorganisatie (WGO) raamde de economische kost voor België door depressies op 1 miljard euro.

Demyttenaere wijst erop dat depressie vaak gepaard gaat met zelfmoordgedachten. ,,Liefst 28 procent van de patiënten die gebruik maakte van de eerstelijnszorg - van wie we veronderstellen dat zij nog niet lijden aan een zware vorm - zei zelfmoordneigingen te hebben. Even verontrustend is dat in 39 procent van de gevallen de huisarts geen symptomen had opgemerkt.''

Het klopt ook niet dat iedereen die in een dipje terechtkomt, meteen aan de antidepressiva zit. ,,Het voorbije jaar zei 14 procent van de Belgen een middeltje te hebben genomen, hoewel er geen indicatie was van een depressie. Bij die middeltjes zaten ook slaappillen. Wie één keer een slaappil nam, bijvoorbeeld om een jetlag te bestrijden, zat bij die 14 procent. Dus neen, er is geen sprake van overgebruik. We zien integendeel dat mensen met een depressie relatief weinig om hulp vragen. Slechts 47 procent van de Belgen die met een serieuze depressie kampen, zoekt hulp. Velen blijken bang te zijn voor afhankelijkheid van medicijnen.''

Nog belangrijker is de vaststelling dat de kans om ter hervallen erg groot is. Twintig tot dertig procent van de patiënten hervalt binnen drie jaar. ,,En op lange termijn is de kans nog veel groter'', zegt de onderzoeker Patrick Luyten. ,,Liefst 90 procent wordt ooit opnieuw depressief.''

De reden daarvoor is dat de behandeling veel moeilijker is dan gedacht. ,,Patiënten krijgen op dit moment in de eerste plaats een korte behandeling. Die duurt twaalf tot zestien weken en kan bestaan uit psychotherapie en uit medicatie. Uit het nieuwe onderzoek blijkt dat die behandeling in feite te kort is. We moeten komen tot langere behandelingen: zes maanden tot een jaar mogen geen uitzondering zijn. Bij langere behandelingen dalen de hervalcijfers naar 15 procent. We moeten ook komen tot een meer gepersonaliseerde behandeling. Er moet een betere afstemming komen tussen het type depressie en het type patiënt. Maar naar de verschillende soorten depressies moet nog veel onderzoek gebeuren.''

Een langere en gepersonaliseerde behandeling: betekent dit dat de kosten fors zullen oplopen? ,,Helemaal niet'', zegt Luyten. ,,Op lange termijn nemen de kosten zelfs af omdat de kans op herval kleiner wordt.''

Luyten pleit ervoor om op korte termijn de artsen en hulpverleners een betere psycho-educatie te geven. ,,Een betere herkenning van de depressie is belangrijk. We zijn tot de conclusie gekomen dat de oorzaken niet of biologisch of psychologisch zijn. Vroeger dacht men dat het ofwel in de genen ofwel in het hoofd zat. In werkelijkheid ligt het veel complexer. Depressies zijn het gevolg van een wisselwerking tussen biologische en psychologische kenmerken, persoonlijkheid, temperament, persoonlijkheid en stress.''

Een betere educatie bekent echter geen herscholing. ,,In het werkveld denken al heel wat mensen langs deze lijnen. Zij hebben alleen nog een duwtje in de rug nodig.''

De Vlaamse minister van Welzijn, Inge Vervotte (CD&V), heeft de ernst van het fenomeen begrepen. Voor haar moet het aantal depressie- en zelfmoordgevallen substantieel afnemen. ,,Ik werk daarvoor aan een beleidsplan dat stoelt op vijf pijlers en dat zowel preventief als curatief moet zijn. In de eerste plaats moeten we het thema bespreekbaar maken. Dat betekent ook dat we correcte informatie moeten verschaffen.''

,,Daarnaast moeten we de deskundigheid bevorderen. En dan denk ik niet alleen aan de huisartsen, maar ook aan politiediensten en onderwijs. Op de spoedgevallen wil ik dat er een psychosociale screening komt van elke zelfmoordpoger. En in elk geval moeten de wachtlijsten voor kinderen en jongeren in de centra voor geestelijke gezondheid fors korter worden.''

,,The Theory and Treatment of Depression. Towards a dynamic Interactionism Model'', onder redactie van Jozef Corveleyn, Patrick Luyten en Sidney Blatt. Leuven University Press, 291 blz.


17/03/2005 Dominique Minten

©Copyright De Standaard