De zure wijn van Verhofstadt
 

De zure wijn van Verhofstadt


Hij was er niet enthousiast over, onze premier. Door fotografe Lieve Blancquaert in de watten gelegd worden is één zaak, door diezelfde fotografe ondergedompeld worden in een druivenbad is iets anders.


Hij keek maar sceptisch toen het Journaal van Één de fotosessie capteerde. Maar hij wil volgend jaar zichzelf opvolgen, en de VLD wil zich ineens als een sociale partij profileren, dus moest het maar.

En het was voor de goede zaak, voor de eerlijkehandelscampagne van Oxfam. Oxfam mobiliseert sinds twee jaar Bekende Belgen om hun promotie voor wereldwinkelproducten te ondersteunen. Die vormen nog altijd teveel een nichemarkt. Links en rechts duiken er al eens eerlijkehandelsproducten op in de rekken van supermarkten, maar héél beperkt en slecht geafficheerd. Je moet intensief zoeken om ze te vinden, de koffies met het label Max Havelaar en de niet-dollarbananen.

In de wereldwinkels moet je dat niet, maar wie heeft er zo'n winkel in zijn buurt? En ver rijden om te gaan winkelen is slecht voor het milieu. Tenzij je het met de fiets kunt doen. Maar dan kun je weer minder eerlijkehandelsproducten mee naar huis slepen. Zelfs als bewuste consument kom je soms voor verscheurende keuzes te staan.

Ik herinner me feilloos de eerste keer dat ik pijnlijk met de gevolgen van onze handelsdruk op arme landen geconfronteerd werd. Ik was in de Congolese hoofdstad Kinshasa op bezoek bij pater Leonard Van Baelen, die mee aan de wieg stond van CDI-Bwamanda: een christelijke niet-gouvernementele organisatie die van handel haar kernactiviteit heeft gemaakt. Van Baelen was een sterk economisch geïnspireerde missionaris. Hij geloofde in de wetten van de economie om zijn mensen een duurzaam leven te geven. Hij investeerde er zijn leven in. Het Amerikaanse blad Time Magazine bekroonde zijn inspanningen door hem in 2003 uit te roepen tot een van de belangrijkste figuren van de wereld, samen met onder meer voetballer Zinedine Zidane (dat was voor zijn kopstoot aan die vuile Italiaan) en popster Bono van U2.

Van Baelen kende Bono niet. Maar Bono was niet te beroerd om toe te geven dat de pater ongetwijfeld meer voor de Afrikanen had gedaan dan hijzelf. Inzake muziek was Bono duidelijk de betere. Ik heb de pater enkele missen horen zingen en zou nooit een plaat van hem kopen. Maar van koffie kende hij alles.

Van Baelens meest schrijnende verhaal ging echter over eieren. De lokale boeren raakten hun eieren aan de straatstenen niet kwijt, omdat er goedkopere eieren uit Europa op de markten kwamen. Ondanks de transportkosten waren Europese eieren op de Congolese markten goedkoper dan Congolese eieren. Dat had alles te maken met de zware landbouwsubsidies in onze contreien. De helft van het enorme budget van de Europese Unie gaat naar landbouwsubsidies. Die wurgen initiatieven zoals deze van de boeren van Van Baelen. Hij bracht me naar een importeur van Europese eieren in Kinshasa. Het was een eye-opener.

Het is niet te verwonderen dat de campagne van 11.11.11 momenteel op uien focust. Het is een vergelijkbaar verhaal. Europese uien zijn op Afrikaanse markten misschien niet echt goedkoper, maar wel van betere kwaliteit (onder meer groter) dan lokaal geproduceerde uien. Een ramp voor de massa lokale boeren die van hun teelten moeten overleven.

Zo zijn er vele voorbeelden. Italiaanse wijn- en olijfgaarden worden zo zwaar gesubsidieerd dat eerlijke concurrentie bijna onmogelijk is. Daar moet iets aan gedaan worden. Toch keek Guy Verhofstadt behoorlijk zuur toen hij zich in zijn druivenbad moest leggen, alsof hij net een slok van de bucht van zijn partijgenoot Rik Daems gedronken had. Hij probeerde nog even de grapjas uit te hangen: de foto zou nuttig kunnen zijn als hij op zijn oude dag - volgend jaar na de verkiezingen? - in zijn geliefde Toscane zelf wijnboer zou worden. Waarmee hij mooi het doel van de campagne torpedeerde.

Eerlijke handel is duidelijk geen prioriteit van onze ministers, zeker niet van de liberalen. Als ik vroeger Marc Verwilghen en tegenwoordig Karel De Gucht onderweg in Congo lastig val met mijn pleidooi voor de bescherming van het regenwoud, zie je ze bijna de rekening maken van de opbrengst van de bomen die er nog te kappen zijn. Verwilghen - hij was toen minister van Ontwikkelingssamenwerking - dacht trouwens dat het regenwoud iets van Brazilië was, besefte niet dat ook Congo een enorm regenwoud huist.

Toch zou een premier maatregelen kunnen nemen om de Oxfam-campagne met meer dan een vrijblijvende foto te steunen. Hameren tegen de wurgende Europese landbouwsubsidies en andere marktbeschermende maatregelen. Hameren op een transportverbod over de lange afstand voor landbouwproducten. Kiwi's in onze winkelrekken brengen kost een massa energie. Zo'n verbod zou het wel moeilijker maken om Afrikaanse en Zuid-Amerikaanse producten op onze markten te krijgen. Milieumaatregelen zijn niet altijd sociale maatregelen - een inzicht dat voor heel wat discussies en dilemma's zorgt. Maar, omgekeerd, zou zo'n verbod het ook minder evident maken dat wij met onze overtollige producten de markt van arme boeren gaan verstoren.

In één moeite door zou Verhofstadt op die manier bewijzen dat hij lessen trok uit zijn confrontatie met de film An Inconvenient Truth , waarin de Amerikaanse ex-vicepresident Al Gore de risico's van de opwarming van de aarde als gevolg van het broeikaseffect zo helder op een rijtje zet dat ook politici kunnen begrijpen dat er iets moet gebeuren. Stoppen met goederen rond de wereld vliegen, is een maatregel die onze atmosfeer minder met broeikasgassen zou belasten.

Maar welke premier zal zoiets op de politieke agenda durven zetten? En dan achteraf maar klagen dat ze, als ze het geweten hadden, er zeker iets aan gedaan zouden hebben, zoals sommige van Verhofstadts voorgangers over andere dossiers. Je eigen geweten sussen door onwetendheid te veinzen - je moet maar durven.

Ik was stomverbaasd hoeveel politici ineens een avond vrij konden maken om samen naar Al Gores film te gaan. Hoewel. Ik had eerder al ondervonden dat onze ministers meer tijd hebben dan wij denken (het zijn hun medewerkers die zich het vuur uit de sloffen lopen en ellenlange dagen en nachten op kantoor maken).

Het parlement zelf blijft voor een minister een ontspannende ruimte. Er wordt wat af-gesms't tijdens parlementaire sessies, tussen ministers en overwegend jonge vrouwelijke parlementsleden, terwijl één of andere vertegenwoordiger van het volk zich op het spreekgestoelte druk staat te maken. Kamervoorzitter Herman Decroo heeft zich al eens laten ontvallen dat hij de indruk heeft dat er in het parlement ernstiger werd gewerkt toen de vrouwelijke vertegenwoordiging bestond uit dames van het kaliber Rika Debacker, Rika Steyaert en Lucienne Herman-Michielsen. Een ander soort vrouwen dan Freya Van den Bossche, Sophie Pécriaux of Maya Detiège.

Maar als 't vertier niet in het parlement te vinden is, dan wel er buiten. Ik heb twee keer het genoegen gehad dat een minister het in één van mijn vriendinnen had gezien. Tijd dat die heren hadden, vier uren hier, vijf uren daar, het kon niet op. De chauffeur dropte hen of kon de dames ophalen om met de heren tussen de lakens te verdwijnen. Ondertussen zorgde hun kabinet voor de afhandeling van de lopende zaken. En van de misgelopen ontmoetingen.

Eén van beide excellenties maakte het wel heel bont. Belde de dame in kwestie op met de boodschap dat hij zijn chauffeur kon sturen, want dat hij vijf uren tijd had. De dame meldde dat ze niet kon. Een kwartier later belde hij terug met de boodschap dat hij de volgende dag ook vijf uren kon vrijmaken. Ondertussen had hij het dossier dat zij op zijn kabinet had aangekaart naar zich toegetrokken. Hij bleef erop zitten tot hij haar had weten te versieren.

Geen wonder dat de man finaal over één van zijn dossiers struikelde en zo'n smak maakte dat hij nooit meer is teruggekomen.


Blog Dirk Draulans, 16-11-2006