Latijns-Amerika wordt links
 

Latijns-Amerika wordt links - Socialist Tabaré Vázquez in Uruguay eerste linkse president


ROTTERDAM - Latijns-Amerika heeft er opnieuw een links regime bij. Dinsdag legde in Uruguay de socialist Tabaré Vázquez (65) de eed af. Uruguay was nog één van de weinige Amerikaanse bondgenoten op het continent.


WE hebben veranderingen beloofd en we zullen die brengen.'' Met die woorden sprak de eerste linkse president van Uruguay, Tabaré Vázquez, na zijn inauguratie zijn volk toe. De 65-jarige oncoloog en oud-burgemeester van de hoofdstad Montevideo beloofde de Uruguayanen een terugkeer naar ,,een leven van waardigheid''.

Uruguay werd het Zwitserland van Latijns-Amerika genoemd wegens de stabiele economie en de hoge levensstandaard, maar het leed in 2001 onder de crisis in buurland Argentinië. De werkloosheid groeide tot 15 procent en hoewel de economie vorig jaar aantrok, leeft één op de drie onder de armoedegrens en heeft ruim 10 procent van Uruguayanen het land verlaten op zoek naar werk.

Uit ontevredenheid koos ruim 50 procent van de 3,4 miljoen tellende bevolking vorig jaar november voor het eerst niet voor de Colorado-partij of de Nationale Partij, die sinds de onafhankelijkheid om de beurt regeerden, maar voor Vázquez en zijn Frente Amplio (Brede Coalitie) die bestaat uit voormalige Tupamaro-guerrillastrijders, socialisten en communisten. Zij beloofden een grootscheeps sociaal programma dat, zo wordt verwacht, nu zo snel mogelijk zal worden toegepast. Vázquez heeft de steun van een meerderheid in zowel de Kamer als de Senaat om het naar schatting 100 miljoen dollar kostende programma door te voeren.

Het duidelijkste teken van verandering in Uruguay was de aanwezigheid van de meest prominente linkse leiders van het continent bij de inauguratie: Luiz Inácio Lula da Silva van Brazilië, Hugo Chávez van Venezuela, Ricardo Lagos van Chili en Néstor Kirchner van Argentinië. De Cubaanse president Fidel Castro zou eveneens komen, maar moest wegens gezondheidsproblemen afzeggen.

Het toont hoe ook het kleine Uruguay - net zoals vrijwel het hele continent - zich uit teleurstelling met het vrije markt-denken richting het socialisme heeft gekeerd.

Voor de Verenigde Staten betekent het dat opnieuw een Latijns-Amerikaans land afstand zal nemen. Uruguay was samen met El Salvador en Honduras de afgelopen jaren nog een van de weinige bondgenoten op het continent: zo steunde Montevideo de oorlog in Irak en diende het de afgelopen twee jaar op verzoek van Washington tijdens de jaarlijkse zitting van de VN-commissie voor de rechten van de mens een resolutie in waarin Cuba werd gevraagd de mensenrechten na te leven, tot woede van Havana, dat alle banden verbrak.

Van Vázquez is bekend dat hij tegen de oorlog in Irak was. ,,Er is een groeiende consensus op het continent tegen de manier waarop Amerika zijn macht gebruikt'', legt de directeur van opiniebureau Latinobarometer, Marta Lagos, uit. Het eerste teken was dat vrijwel onmiddellijk na zijn inauguratie de Cubaanse minister van Buitenlandse Zaken en zijn Uruguayaanse collega Gargano een akkoord tekenden over herstel van de relaties.

Analisten verwachten echter dat president Vázquez op economisch gebied pragmatisch zal zijn - net als zijn collega's van Brazilië, Ecuador, Argentinië en Chili die weliswaar een anti-Amerikaanse retoriek bezigen, maar een gematige economische politiek voorstaan die gekenmerkt wordt door samenwerking met het Internationaal Monetair Fonds en de Wereldbank.

In zijn overwinningstoespraak in november beloofde Vázquez al een akkoord met het IMF uit 2003 te zullen respecteren, en noemde het ,,belachelijk'' om hiervan af te wijken. Ook de nieuwe minister van Financiën, Danilo Astori, verzekerde buitenlandse schuldeisers dat Uruguay aan zijn verplichtingen zal voldoen. Het land heeft een buitenlandse schuld van 12,9 miljard dollar. Wel ziet het kabinet sociale welvaart als belangrijkste doel. ,,Het is niet genoeg om economische groei te hebben, je moet de rijkdom door de hele maatschappij kunnen verdelen'', aldus Vázquez.

Enige zorgen over de linkse koers van het kabinet werden gisteren ook weggeveegd door de nieuwe minister van Landbouw, oud-guerrillaleider José 'Pepe' Mujica, een marxist die tijdens de militaire dictatuur (1973-1984) onder meer in een opgedroogde waterput gevangen zat. Hij legde het als volgt uit: ,,We zijn veranderd omdat de wereld is veranderd. We leven nu in een unipolaire wereld waarin pogingen tot socialisme zijn gestrand, en er zijn geen alternatieven. We moeten pragmatisch zijn.''

© NRC Handelsblad


03/03/2005 Titia Ketelaar, ©NRC Handelsblad

©Copyright De Standaard