Geen hand willen schudden vs. 'integratie'
 

Hoe een lerares die geen hand wilde schudden, de politieke stilte over integratie wist te verstoren.


Wat is dat, een racist? In grote lijnen is het duidelijk. Woordenboeken geven definities, die iedereen kan opzoeken. Het zou mooi zijn als dit begrip door de tijden heen dezelfde lading had.


Maar niets is minder waar. De invulling hangt af van wat politiek correct is. En dat varieert de laatste decennia. Toevallig stuitte ik dit weekend op een boek met columns van Renate Rubinstein. In 1983 schrijft zij over het taboe om te praten over onveiligheid op straat. Wie klaagde dat er berovingen plaatsvonden, afficheerde zichzelf als racist, zo signaleerde zij. Die had het immers over zwarten en buitenlanders, die de straat onveilig zouden maken. Daarom was er een spreekverbod. Criminologen schoten de politici te hulp met cijfers dat het veilig was gebleven, zo betoogt ze. Het was in de tijd dat kranten de afkomst van misdadigers niet mochten noemen. Want ook dat was racistisch. Degenen, die vonden dat Nederland overbevolkt was (Nederland is vol) riskeerden een veroordeling door de rechter.

Hoe anders is het nu. We zouden eens moeten optellen wat we dagelijks aan negatieve informatie over immigranten voorgeschoteld krijgen. Alles wat eerst niet mocht, wordt nu dubbel en dwars ingehaald. Het buitenland ziet het met verbazing aan. Hoe is het mogelijk dat het tolerante Nederland plotseling zo is omgeslagen? We belanden van het ene uiterste in het andere. Dat is niet goed. Een voortdurend debat is nodig om in het genuanceerde midden terecht te komen.

De verkiezingscampagnes zijn daarvoor een goede gelegenheid. Maar helaas, de politici hullen zich in stilzwijgen. Net als vroeger, maar toen was het om de immigrant te beschermen. Volgens het tijdschrift The Economist zwijgen de campagnes nu, omdat de hoofdstroom hier toch tegen immigranten is. Zo staan we nu internationaal bekend.

De eenstemmigheid om immigratiebeleid te negeren, werd vorige week wreed verstoord door de Commissie Gelijke Behandeling. Volgens deze mag een vmbo-school een lerares niet dwingen om handen te schudden. Deze uitspraak maakt veel los. De meeste reacties zijn negatief. Dat is begrijpelijk. Juist op vmbo-scholen moeten de kinderen onderlegd worden om zo goed mogelijk terecht te komen op de arbeidsmarkt. Het onderwijs moet duidelijkheid verschaffen. Wie al begint met het weigeren van de hand, zet zichzelf op achterstand. Andere begroetingswijzen zijn voorstelbaar, zoals de commissie aangeeft, maar ze verhinderen een soepele integratie van de leerlingen.

Minister Verdonk zei meteen dat de Commissie Gelijke Behandeling maar afgeschaft moet worden. Verder hielden de meeste politici zich afzijdig. Ze zwijgen wederom. Volgens hen moet de rechter het maar uitmaken. Dat is laf.

Het gaat hier over de reikwijdte van de godsdienstvrijheid, een grondrecht. Vallen vormen van lifestyle, gedragingen in het openbaar, die gelovigen noodzakelijk achten, ook daaronder? Moeten onze normale gebruiken en etiquetteregels daar per definitie voor wijken? Ook op openbare scholen, bij gemeenten of rechtbanken? Dat kan nog ingewikkeld worden, nu er in de new age steeds nieuwe geloven opduiken. Een alternatief is dat gelovigen deze uitingen beperken tot gelegenheden, waar ze onder elkaar zijn. Of waar niemand er op redelijke gronden bezwaar tegen kan hebben. Er is veel te zeggen voor dit laatste.

Het kabinet spreekt deze week over de nikaab, de sluier die het gehele lichaam bedekt en alleen de ogen vrijlaat. De probleemstelling is hetzelfde: godsdienstige lifestyle versus onze etiquette. Politici moeten nu niet zwijgen, maar het voortouw nemen, zodat we goed weten wat de godsdienstvrijheid inhoudt en wat niet. Door een stevige discussie kunnen we terechtkomen in het genuanceerde midden. Dat is beter dan een rechterlijke uitspraak over één geval. Niemand weet dan waaraan hij toe is. Uit het verleden weten we hoe heftig de reacties dan kunnen worden.


Annelies Huygen, Trouw, 14-11-2006