actualiteitsforums - Procedure pausverkiezing (you never know...)

Van zilveren hamer tot witte rook: wat er gebeurt na de dood van een paus?

De eerste taak van de camerlengo, de Spaanse kardinaal Eduardo Somalo Martìnez, het hoofd van de Apostolische Kamer, was het overlijden van de paus vast te stellen. Dat gebeurde door de naam van de paus te roepen en hem ondertussen driemaal met een zilveren hamertje op het hoofd te tikken.

De camerlengo breekt ook de pauselijke vissersring en het stempel waarmee de zegels voor officiële pauselijke documenten worden gemaakt. Vervolgens verzegelt hij de privé-vertrekken van de overleden paus en bereidt hij de 9-daagse rouwperiode voor.

De camerlengo moet er ook voor zorgen dat de kardinalen die naar Rome komen om een nieuwe paus te kiezen, worden gehuisvest. Paus Johannes Paulus II heeft voor hen het Domus Sanctae Marthae laten bouwen, zodat de kardinalen niet meer als voorheen in het pauselijk paleis moeten verblijven.

Johannes Paulus II bracht in 1996 enkele veranderingen in regels voor een pausverkiezing aan. De belangrijkste daarvan is dat na dertig stemrondes waarbij geen van de kandidaten de vereiste tweederde meerderheid achter zich heeft gekregen, een absolute meerderheid voldoende is. De laatste conclaven waren er echter niet zoveel rondes nodig. Ook zijn de regels voor geheimhouding aangescherpt.

De verzamelde kardinalen moeten met de hand op het evangelie zweren dat ze absoluut stilzwijgen zullen bewaren over alles wat met de pausverkiezing te maken heeft. Onder de zaken die zij als tijdelijke bestuurders van de kerk moeten afhandelen, is de vernietiging van de vissersring en het zegel van de overleden paus.

Het conclaaf moet tussen 15 en 20 dagen na de dood van de paus beginnen. Alleen kardinalen die op de dag van het overlijden van de paus nog geen 80 jaar zijn, mogen eraan deelnemen. Dat zijn er officieel maximaal 120, maar Johannes Paulus II heeft zich daarvan niets aangetrokken. In principe komt iedere gedoopte rooms-katholieke man in aanmerking, maar de afgelopen vijfhonderd jaar hebben de kardinalen een nieuwe paus steeds uit hun midden gekozen.

Plaats van handeling van het conclaaf is de Sixtijnse kapel. Tijdens het conclaaf is communicatie met de buitenwereld ten strengste verboden. Technici controleren de kapel en het slaapverblijf geregeld op afluisterapparatuur. Allianties van kardinalen, gekonkel en geheim strategisch beraad zijn eveneens op straffe van excommunicatie verboden. Voorzitter van het conclaaf is de deken van het college van kardinalen.

Bij elke stemronde schrijven de kardinalen de kandidaat van hun keuze op een rechthoekig briefje met het opschrift Eligo in Summum Pontificem (Ik kies tot paus). Een miskelk, afgedekt met een schaal, dient als stembus. De kardinalen gaan naar het altaar, leggen hun stembriefje op de schaal, heffen de schaal op en laten het briefje in de kelk glijden.

Bij het tellen van de stemmen vouwt een kardinaal een stembriefje open, noteert de naam die erop staat en geeft het door aan een tweede, die hetzelfde doet. De derde leest de naam hardop voor. Na afloop schrijven ze de uitslag op een apart vel. Een kardinaal rijgt de briefjes aan een draad terwijl hij de namen voorleest. Na elke ronde worden de briefjes verbrand. Door iets aan het papier toe te voegen, levert dat, afhankelijk van de uitslag, zwarte of witte rook op.

Is er eenmaal een nieuwe paus gekozen, dan vraagt de kardinaal-deken of hij het ambt wil aanvaarden en zo ja, welke naam hij kiest. De kardinaal-deken snelt vervolgens naar het balkon van het Vaticaan en verkondigt met luide stem: Habemus Papam (We hebben een paus). De nieuwe kerkvorst geeft de wereld vervolgens zijn apostolische zegen Urbi et Orbi (Voor de stad en de wereld).

Weblog HLN, 02/04/05 22u28