actualiteitsforums - Geloof in kwade machten bevordert moordlust

Geloof in kwade machten bevordert moordlust

Waar mensen sterk geloven in de hel hebben ze eerder de neiging iemand naar het leven te staan, dan waar de kosmologie vriendelijker trekken heeft. Kwaadsappige trekken in religieuze overtuigingen bevorderen de moordlust. De zwarte kant van godsdienst en van het geloof in kwade kosmische krachten zetten aan tot het ombrengen van anderen.

Dat stelt de Canadese onderzoeker Gary F. Jensen in Journal of Religion & Society. Hij analyseerde enkele grote onderzoeken naar waarden in 54 landen (World Values Survey) en koppelde die aan gegevens over moord en zelfdoding van de Wereld gezondheidsorganisatie, beide over de periode 1992-1998.

De duistere kant van godsdienst is volgens Jensen het geloof in duivel en hel. Jensen sluit zich aan bij de ideeën van Charles Kimball die in 2003 een studie publiceerde over aspecten van religiositeit die geweld faciliteren, dan wel tegenwerken ('When Religion Becomes Evil’). Waar mensen sterk geloven in de hel, daar hebben ze eerder de neiging om iemand naar het leven te staan, dan waar de kosmologie vriendelijker trekken heeft.

In zijn studie stelde Kimball dat een sterk dualistisch geloof het aantal moorden zou opstuwen. Dualistisch wil zeggen: met geloof in God én duivel. De Verenigde Staten en de Dominicaanse Republiek scoren hoog op 'dualistisch geloof'. IJslanders – en veel andere Europeanen – op hun beurt geloven wel in God maar niet in de duivel – Jensen noemt het God-Only . En dan zijn er nog landen met relatief veel ongelovigen.

Ook hier ondersteunt Jensen Kimballs stelling. Om het cru te formuleren: hoe sterker de dualistische overtuiging, hoe liever de gelovige moordt; God-only's en seculieren laten hun medemens liever in leven. Tussen de beide laatste categorieën zijn nauwelijks verschillen aan te wijzen.

Uit Jensens analyse blijkt dat deelname aan godsdienstige praktijken en rituelen – zoals kerkbezoek – geen merkbare invloed heeft op het gedrag van gelovigen.

Jensen waarschuwt voor een al te snelle lofzang op de secularisatie. Het is te makkelijk om één – belangrijk – sociaal probleem te isoleren en op te voeren als bewijs voor de zegeningen van de secularisatie. Zo scoort het ontkerkelijkte „Nederland hoger op de inbraakranglijst dan de VS.” De VS kampen niet met een hoog criminaliteitscijfer, maar wel met een voor een geïndustrialiseerd land erg hoog aantal levensdelicten.

Jensen betrekt ook andere dan religieuze factoren in zijn onderzoek. Zoals economische. In landen waar weinig aan sociale ondersteuning wordt gedaan en de inkomensverschillen groot zijn, stijgt het aantal moorden. Maar, becijfert Jensen, de effecten van economische factoren zijn veel minder sterk dan van de religieuze. Inkomensongelijkheid werkt bijna tien keer minder door in de moordcijfers dan een vurig aangehangen dualisme, een zwakke welvaartsstaat zelfs honderd keer minder.

Volgens de onderzoeker kan er tussen deze factoren wel een verband zitten. „Een hoge score op ongelijkheid en economische onzekerheid zou een religieus wereldbeeld en heftige emoties kunnen stimuleren.” Die zijn dan weer een stimulans voor moord.

Uit Amerikaans onderzoek blijkt volgens Jensen dat evangelicalen helemaal voldoen aan de karakteristiek van de typische kwaadsappige religieus: ze zijn vurig en belijden een sterk dualisme. In zuidelijke steden van de VS is dat al aangevoerd als dé reden voor de hoge moordcijfers. Jensen relativeert dat een beetje: je moet ook rekening houden met een straatcultuur, of een eercultuur die de gekwetste partij nauwelijks ruimte laat dan te steken of te schieten.

Trouw, 06-11-2006