Kenniseconomie: ondanks onszelf?
 

Kennis komt uit buitenland - Universiteiten vinden in Nederland onvoldoende jonge onderzoekers


De Nederlandse wetenschap draait voor een fors deel op buitenlandse kenniswerkers. Twintig procent van de onderzoekers aan universiteiten komt uit het buitenland.


Vooral onder jonge onderzoekers, zoals promovendi, is het aantal buitenlanders groot, met name in de technische richtingen. Zo schat de Technische Universiteit Eindhoven dat van haar jonge onderzoekers 75 procent buitenlander is. De schattingen van het aantal buitenlandse kenniswerkers worden vandaag gepubliceerd door het Leidse onderzoeksbureau Research voor Beleid.

Nederlandse universiteiten en ondernemingen hebben moeite in eigen land voldoende wetenschappelijk talent te vinden voor hun onderzoeksbanen. Ze vinden dat wel in het buitenland. Met name in Europa: 62 procent van de buitenlandse kenniswerkers is afkomstig uit Europese landen. Azië staat al op de tweede plaats met 26 procent. Uit Noord-Amerika betrekt Nederland slechts 8 procent van zijn kenniswerkers.

Van de buitenlandse kenniswerkers aan Nederlandse universiteiten is 90 procent jonger dan veertig jaar. En die jonge wetenschappers zijn niet van plan lang te blijven. In een enquête zegt het overgrote deel van hen binnen vijf jaar het land weer te zullen verlaten. Buitenlands talent dat hier tot doctor promoveert gaat in de regel na de promotie buiten Nederland werken. De kennis die zij ontwikkeld hebben gaat daarmee voor Nederland goeddeels verloren. Dat geeft te denken, zegt onderzoeksbureau Research voor Beleid. Het personeelsbestand van de universiteiten vergrijst en moet worden vervangen door jonge wetenschappers. Maar jonge buitenlandse wetenschappers blijven niet hier wachten op een vaste aanstelling. Velen van hen zijn al weer verdwenen voor het zover is.

De technische universiteiten -Delft, Eindhoven, Twente- tellen de meeste buitenlanders, gemiddeld 32 procent van hun wetenschappelijk personeel. Bij de algemene universiteiten is dat 16 procent en varieert het aandeel buitenlanders van 14 procent in Groningen tot 22 procent in Maastricht.

De Nederlandse overheid zegt buitenlandse kenniswerkers graag te zien komen. Maar maakt het hen niet gemakkelijk: de procedures zijn ingewikkeld en duur. Sinds het najaar wordt er gewerkt aan een vereenvoudigd loket voor buitenlandse kenniswerkers. Maar universiteiten en ondernemingen die die buitenlanders hard nodig hebben, zien nog weinig verbetering. Betrokken organisaties, waaronder de Vereniging van Universiteiten (VSNU), lanceren vandaag een informatie-netwerk voor buitenlandse wetenschappers.


Trouw, door Willem Schoonen, 28-02-2005