Het ABC van Kyoto
 

Verandert Kyoto de wereld?


Vandaag treedt het Kyoto-protocol in werking. Wat is het verdrag en zal het enig effect hebben?


Wat is Kyoto?

Het Verdrag van Kyoto dateert uit 1997 en wil dat de meeste industrielanden tussen 2008 en 2012 hun uitstoot van broeikasgassen met gemiddeld 5,2 procent onder het niveau van 1990 doen zakken. Bedoeling is de opwarming van de aarde een halt toe te roepen.

Op basis van Kyoto moet de verzamelde EU tegen 2008-2012 acht procent minder broeikasgassen uitstoten dan in 1990. Volgens cijfers van het Europees Milieuagentschap hadden de vijftien EU-landen in 2002 al 2 procent gerealiseerd, maar op koers te zitten, moest al dubbele gehaald zijn. Alleen Groot-Brittannië, Duitsland, Zweden en Frankrijk hadden hun uitstoot al teruggedrongen, tegenover 1990. Dat bijvoorbeeld Groot-Brittannië het zo goed doet, is volgens Vlaams minister van Milieu Kris Peeters niet verwonderlijk. ,,In 1990 zat Engeland op het toppunt van zijn CO2-uitstoot. De steenkoolcentrales waren nog in werking. Die zijn in versneld tempo afgebouwd. Dan is het makkelijk om reducties van 20 tot 30 procent in het verschiet te stellen.''

Toch wijzen wetenschappers erop dat andere Europese landen vooroplopen in de ontwikkeling van milieuvriendelijke technologieën. ,,En België zou daar beter een voorbeeld aannemen, want die landen komen met hun technologie naar hier'', zegt Jan Kretzschmar van het Vito. ,,Ooit liepen we voorop in technologie van windturbines. Nu hebben de Denen, de Duitsers en de Spanjaarden ons voorbijgestoken. Ook inzake energie uit biomassa hebben ze een serieuze voorsprong.''


Wat moet België doen?

België moet zijn uitstoot van koolstofdioxide met 7,5 procent doen dalen. In 1990 stootte ons land 146,24 miljoen ton CO2-gassen uit. Dat is er ondertussen niet op verbeterd. Veel energie-intensieve bedrijven gingen weliswaar schoner produceren, maar door de economische groei steeg de uitstoot van broeikasgassen in 2001 naar 149,30 miljoen ton, terwijl de Kyoto-doelstelling ligt op 135,27 miljoen ton. België heeft dus nog een inspanning te doen van 14,03 miljoen ton want het Federaal Planbureau voorspelt geen substantiële groei meer van de uitstoot.

Er is een verdeelsleutel vastgelegd voor de inspanningen die de drie gewesten moeten doen. Het Waals Gewest moet zijn uitstoot in vergelijking met 1990 verminderen met 7,5 procent, Vlaanderen met 5,2 procent en Brussel mag zijn emissies zelfs laten stijgen met 3,4 procent. Ook het federale niveau heeft zich geëngageerd tot een reductie van 5,8 miljoen ton CO2.


Waarom gaat Kyoto nu pas van start?

Het protocol kon enkel van kracht worden indien de landen die het ratificeerden, samen verantwoordelijk waren voor 55 procent van de broeikasgassen van alle industrielanden. De Verenigde Staten lozen 36 procent van die gassen, Japan 8 procent en de Europese Unie 24 procent. Omdat de VS niet wilden ondertekenen, haalden de ondertekenaars lange tijd samen niet meer dan 44,2 procent, tien procent te weinig. Het lot van het Verdrag kwam in de handen van Rusland te liggen.

Het scharniermoment kwam er eind september 2004. Door de beslissing van de Russische regering om het Kyoto-protocol te ratificeren schoot de teller in één ruk door tot op 61,6 procent. Ondertussen hebben 141 landen het protocol ondertekend. Daarbij horen ook de economische tijgers als China en India, maar die moeten zich nu nog niet aan het Verdrag houden. De twee belangrijkste industrielanden die uiteindelijk niet getekend hebben, zijn de Verenigde Staten en Australië.


Zal het Kyoto-protocol enig effect hebben?

De meeste waarnemers zijn het erover eens dat dit protocol slechts een eerste stap is. Tegen 2050 lijken verdere reducties van minstens 15 procent op wereldniveau noodzakelijk, zegt de EU-Commissie. Over wat moet gebeuren om de stijgende temperatuur op aarde binnen de limiet van 2 graden te houden - meer zou de aarde niet mogen opwarmen, anders zijn de gevolgen enorm - blijft de Commissie echter vaag.

Belangrijk is dat meer landen in de wereld maatregelen nemen in de strijd tegen klimaatverandering. Dat betekent dat de Verenigde Staten niet langer afzijdig mag blijven. Ook China en India moeten engagementen opnemen. Die staan echter niet te springen. Dat bleek eind vorig jaar op de klimaattop van Buenos Aires waar over het post-Kyoto-tijdperk werd gesproken. Nieuwe afspraken werden op de lange baan geschoven.


Wat gebeurt er met de aarde zonder Kyoto?

Dan bevat de atmosfeer in 2100 twee tot ruim drie keer zoveel koolstofdioxide als voor de industrialisatie. Daardoor stijgt de gemiddelde temperatuur waarschijnlijk 1,4 tot 5,8 graden ten opzichte van 1990. De hoeveelheid neerslag kan plaatselijk met 5 tot 20 procent toenemen, en elders evenveel afnemen. Stormen, overstromingen en een veranderende verspreiding van ziekten zoals malaria, maken menselijke slachtoffers. Warmte en droogte leveren op veel plaatsen drinkwaterproblemen. Het veranderende klimaat kan de opbrengst van de landbouw in sommige streken verhogen, elders verlagen.

Door de opwarming zet het oceaanwater uit, en smelten gletsjers en ijskappen. Deze eeuw kan het zeeniveau daardoor 9 tot 88 centimeter stijgen. Zelfs als de opwarming daarna stabiliseert, blijft het ijs op Groenland waarschijnlijk nog eeuwenlang smelten, en stijgt het zeeniveau uiteindelijk 7 meter.


©Copyright De Standaard, 16/02/2005