actualiteitsforums - Natascha Kampusch opnieuw gekidnapt?

Natascha Kampusch is opnieuw gekidnapt

HET tv-interview van de ORF met Natascha Kampusch werd aan 120 landen verkocht. In Oostenrijk trok de uitzending 2,7 miljoen kijkers, meer dan enig tv-programma ooit. Zoveel aandacht was er bij lange na niet geweest als ze alleen maar slachtoffer was geweest, alleen maar een meisje dat van haar tiende tot haar achttiende in een kelder werd vastgehouden en wist te ontsnappen.

De welbespraaktheid, het ontwikkelingsniveau en het altruïsme van Kampusch vormen een opvoedkundig anathema waar de westerse samenleving niet van terug heeft. Acht jaar zonder ouders, opvoeders en onderwijzers hadden haar, volgens de vigerende vooronderstellingen over opgroeien en volwassen worden, moeten reduceren tot een zielige puinhoop. Door ontwikkeld en eloquent te zijn zonder scholing, evenwichtig en onderscheidend zonder opvoeders, door zich liefdevol uit te drukken na acht jaar zonder ouderliefde, plaatst ze een groot vraagteken bij de kernideeën over opgroeien. Hier klopt iets niet.

Een interviewer suggereerde dat ze al die welbespraaktheid had te danken aan onderwijs door haar ontvoerder (Kronen Zeitung, 8 september). Kampusch ontkende stellig: ze had gewoon alles gelezen wat in haar bezit kwam, tot en met de kleine lettertjes op de tandpastatube.

Het is jammer dat onderwijsfilosoof Ivan Illich (1926-2002) het tv-interview niet heeft kunnen zien, hij zou een topervaring hebben gehad. In Deschooling Society (1971) ageert hij tegen ons opleidingssysteem waarin {dbcomma}onderwijzen wordt verward met leren, overgaan met vooruitgang, diploma's met competentie, en taalbeheersing met het vermogen iets nieuws te zeggen".

Natascha Kampusch bleef daarvan verschoond, dankzij het onbedoelde experiment van Wolfgang Priklopil. Met honderden miljoenen wereldwijd kijken we ademloos naar het resultaat - om bij de eerstvolgende journaaluitzending weer een politicus te horen zeggen dat we zoveel miljard meer aan onderwijs uit moeten geven.

Als belichaming van een les voor ons allen op psychiatrisch en opvoedkundig terrein, heeft Kampusch het zwaar. Dat ze alsnog opleidingen moet gaan volgen, wordt vanzelfsprekend gevonden. Ze moet de schade inhalen, valt in alle Oostenrijkse kranten te lezen. Natuurlijk moet ze leren, dat moeten we allemaal, maar waarom via onderwijs, overgaan en diploma's? Als volwassene en niet-leerplichtige mag ze weigeren, uiteraard.

Officieel geldt dat ook voor de psychiatrische hulp die ze nu krijgt, maar daar lijkt ze het moeilijker te hebben. Sabine Freudenberger, de politieagente die Kampusch als eerste sprak na haar ontsnapping, verscheen diezelfde avond op de Oostenrijkse tv, en meldde dat Kampusch hoogintelligent was, een {dbcomma}ongelooflijke woordenschat" bezat, en verder een rustige en stabiele indruk maakte.

Niet veel hulp nodig tot het tegendeel blijkt, zou je denken. Maar voor onze samenleving is het onaanvaardbaar dat Kampusch geen slachtoffer zou zijn, dat ze haar eventuele trauma's al grotendeels heeft verwerkt tijdens haar gevangenschap. Of dat ze misschien wel een paar trauma's mist die ze volgens de handboeken had moeten oplopen. Of dat ze zich, op haar manier, gewoon heeft ontwikkeld, misschien wel met veel meer succes dan haar school- en discogaande leeftijdsgenoten.

Daarom is ze opnieuw gekidnapt, nu door de psychiatrie. Zonder al die mediabelangstelling had ze waarschijnlijk wel weg kunnen komen, maar niet nu de hele wereld meekijkt. Ze moet en zal getraumatiseerd zijn, want als ze echt zo sterk en stralend is als ze lijkt, heeft de psychiatrie zelf een probleem. Kampusch moet het probleem hebben.

Aanvankelijk waren er twee psychiaters - Max Friedrich en Ernst Berger - inmiddels heeft {dbcomma}een multidisciplinair team van tien hoogleraren" zich rond de arme Kampusch geschaard. Berger verklaarde al een paar dagen na de vlucht dat Kampusch nog jarenlange psychotherapie nodig zou hebben.

Op 7 september gaf Friedrich een persconferentie waarin hij riep dat Kampusch eerst {dbcomma}een eigen ik" moet vinden. Het idee! Natascha Kampusch heeft een uitzonderlijke prestatie geleverd, de psychische variant van een geslaagde Everest-beklimming. De psychiaters zouden op hun knieën moeten en zich moeten afvragen wat ze van haar konden leren. In plaats daarvan stelde Friedrich dat ze {dbcomma}veel fasen van haar leven niet adequaat geleefd heeft", implicerend dat de psychiatrie daar wel oplossingen voor had.

Vergelijk het standpunt van de psychiaters met wat jeugdadvocate Monika Pinterits, die Kampusch dagelijks spreekt, op 1 september zei tegen Kronen Zeitung: {dbcomma}Je zou haar moeten zien, je zou versteld staan. Ze is zeer uitzonderlijk. Ze zegt: Ik ben jong, ik weet veel en ik ben sterk."

Of vergelijk het met wat iedereen bij het ORF-interview zelf kon zien. Van je tiende tot je achttiende geïsoleerd gevangenzitten en er normaal, stabiel en weerbaar uit komen, wijst op uitzonderlijke geestelijke vermogens. Wat doen psychiaters daar nog, behalve op persconferenties schetsen welke stadia 'het slachtoffer' de komende tijd vermoedelijk zal gaan doorlopen?

Als Kampusch ooit tekenen van het zogeheten Stockholmsyndroom vertoonde - met de nadruk op als - dan is het nu. {dbcomma}Op eigen verzoek" blijft ze tot eind deze maand ingekwartierd op de afdeling kinderpsychiatrie van een ziekenhuis in Wenen. Ze is zich de ideeënwereld van de psychiaters aan het eigen maken, als nieuwe overlevingsstrategie. Want hou maar eens staande dat je sterk en normaal bent als {dbcomma}de beste vakmensen die we in Oostenrijk hebben" (zoals Friedrich zei) unisono roepen dat je getraumatiseerd bent en nog jaren hulp en begeleiding nodig hebt. Van de een miljoen euro die Kampusch alleen al met het tv-interview verdiende, is met haar kennelijke instemming 300.000 euro gereserveerd voor psychiatrische behandelingen.

Voordat Kampusch tot langdurig psychiatrisch patiënt werd gebombardeerd, hadden twee prealabele vragen gesteld moeten worden. Heeft ze überhaupt mentale hulp nodig? En zo ja, van wie moet die dan komen?

Misschien was gewone onderdompeling in de samenleving te midden van leeftijdsgenoten wel de beste hulp geweest op weg naar een nieuw leven. Of wellicht een paar maanden retraite in een boeddhistisch klooster, nu of over een paar jaar. Of een wereldreis. Of gewoon niks. Alles wijst erop dat psychiaters hebben besloten dat Kampusch hulp nodig had, en dat dat psychiatrische hulp moest zijn. Opdat de psychiatrie niet gestoord wordt.

Michiel Hegener
(De auteur is freelance journalist.)

DS, 13-09-2006