Nobelprijswinnaar Günter Grass was lid van de Waffen SS
 

Nobelprijswinnaar Günter Grass was lid van de Waffen SS


Rotterdam, 14 aug. De beroemde Duitse schrijver en Nobelprijswinnaar Günter Grass heeft veel kritiek geoogst met zijn bekentenis dat hij lid is geweest van de Waffen SS. Grass (78), gezaghebbend criticus van de Duitse verwerking van het nazi-verleden, deed zijn onthulling in een eergisteren gepubliceerd interview met de Frankfurter Allgemeine Zeitung (FAZ).


De bekentenis komt kort voor de verschijning van de autobiografie van de auteur, komende maand. Grass, beroemd om zijn in 1959 verschenen roman De blikken trommel, zegt in de FAZ dat hij zich als 15-jarige vrijwillig bij de marine meldde, maar wegens plaatsgebrek werd afgewezen. Twee jaar later zou hij gehoor hebben gegeven aan een oproep van de Waffen SS. Tot nog toe werd aangenomen dat Grass alleen als soldaat had gediend bij het luchtafweergeschut. Grass zegt dat hij destijds niet wist van de dragende rol van de Waffen SS bij de jodenvervolging. Hij meldde zich bij een SS- divisie om aan zijn ouderlijk huis te „ontsnappen”, aldus Grass. Hij komt nu met zijn bekentenis, omdat „het er uit moest komen, eindelijk”.

Nobelprijswinnaar Lech Walesa zei tegen Bild dat Grass het ereburgerschap van de Poolse stad Gdansk moet inleveren. „Na 60 jaar komt deze bekentenis een beetje te laat”, zei historicus Fest tegen Der Spiegel. „Ik begrijp niet hoe iemand die zichzelf decennialang als morele autoriteit heeft gepresenteerd (...) zoiets kan klaarspelen”, aldus Fest. Schrijver Walter Kempowski en Grass-biograaf Michael Jürgs delen zijn kritiek. Schrijver Martin Walser steunt Grass: „We moeten hem dankbaar zijn”.


NRC, 14 augustus 2006

Ik kan me eigenlijk goed voorstellen dat een 17-jarige echt geen benul had van wat de Waffen SS eigenlijk was. En wat dan nog. People change. Stel dan nog dat hij vroeger idd nazi-sympahtieën koesterde, als ik het goed gelezen heb, heeft hij dat in tussentijd ruimschoots goedgemaakt.
Dat überhaupt iemand als Lech Walesa daar op zo'n manier op reageert...

Debat over Günter Grass ontaardt in ware veldslag
 

Debat over Günter Grass ontaardt in ware veldslag


Dag na dag melden zich nieuwe critici van Günter Grass. De schrijver zelf verdedigt zijn zwijgen over zijn SS-verleden met verve.


De grofste kritiek is dat Grass met zijn bekentenis in de Frankfurter Allgemeine Zeitung vooral reclame heeft willen maken voor zijn autobiografie ’Beim Häuten der Zwiebel’ (Bij het pellen van de ui). Die kritiek werd onder anderen geuit door Charlotte Knoblauch, voorzitter van de Centrale Raad van de Joden in Duitsland. Het was deze kritiek die Grass in zijn eerste publieke reactie op het debat deed verzuchten dat men kennelijk van hem ’een non-persoon’ wil maken.

Serieuzer is de kritiek dat Grass met zijn bekentenis mogelijke onthullingen over zijn SS-verleden vóór heeft willen zijn. Het zou daarbij gaan om een archief van de geheime dienst van de DDR, de Stasi, dat wordt geïnventariseerd. In een radio-interview met de NDR noemde Grass dit verwijt eergisteren ’avontuurlijk en pure speculatie’. De beheerders van het archief hebben inmiddels laten weten dat er bij hen niets te vinden valt over Grass’ SS-verleden.

Diezelfde woensdag maakten Duitse kranten melding van een document in het Wehrmacht-archief waarin met data en al Grass’ lidmaatschap van de ’SS-pantserdivisie Frundsberg’ staat vermeld. Het gaat om de systeemkaart waarop het Amerikaanse leger de persoonsgegevens van Grass noteerde toen hij in mei 1945 krijgsgevangen werd gemaakt. Vanaf 1964 was het document publiekelijk toegankelijk. Niemand heeft er ooit naar gezocht.

Het meest hardnekkig en principieel is de kritiek dat zijn bekentenis te laat komt. Grass zei dat hij die kritiek heel serieus neemt. Ter verklaring opperde hij dat hij altijd de aandrang heeft gevoeld om met zijn verleden in de Waffen-SS voor de dag te komen. „Maar pas toen ik voor mijn autobiografische werk de juiste vorm had gevonden, was ik in staat er melding van te maken.”

Politiek getinte kritiek komt uit de hoek van christen-democratische politici. In het interview waarin hij zijn bekentenis deed, uitte Grass opnieuw scherpe kritiek op hun idool Konrad Adenauer, die in de jaren vijftig bondskanselier was en veel ex-nazi’s in het landsbestuur toeliet. De CDU-politici, daarin bijgevallen door een kleinzoon van Adenauer, vinden nu dat Grass zijn recht op zulke kritiek heeft verspeeld.

Opmerkelijk is de grote commotie in Polen. Ex-dissident en ex-president Walesa voert de Poolse critici aan met de eis dat Grass het ereburgerschap van diens geboortestad Danzig moet teruggeven. Aan de andere kant van het spectrum staat de schrijver Adam Michnik, eveneens ex-dissident en hoofdredacteur van de belangrijkste krant van Polen. Die verklaarde dat hij ’geen betrouwbaarder en onbaatzuchtiger vriend van Polen’ kent dan Grass.

In het met veel spanning tegemoet geziene ARD-programma ’Wickerts Bücher’ gingen Grass en presentator Wickert gisteravond vooral diep in op het boek waar het allemaal om begonnen is. Grass verklaarde dat er veel pijnlijker bekentenissen in staan dan het verhaal over de Waffen-SS. „Bijvoorbeeld dat ik er in mijn verblinding als ’Hitlerjunge’ zelfs in intieme familiekring niet toe kwam om vragen te stellen, de juiste vragen te stellen.”


Trouw, 18-08-2006

Ten tijde van het Derde Rijk werden de mensen echt opgeleid om te leven naar de lijnen van de partij. Men werd geïndoctrineerd om te volgen wat de Führer vertelde en er werd van de mensen verwacht de leider te volgen, ook wanneer men hier niet echt mee akkoord was. Het was volgen of onderdrukt worden, dus men had niet veel keuze.
Verschillende mensen hebben destijds noodgedwongen keuzes moeten maken waar ze zelf niet voor de volle honderd procent achter stonden. Laten we niet vergeten dat ook de huidige paus lid was van de nazi-partij.
Zoals reeds gezegd mensen moesten mee volgen in de stroom van de massa en werden zo van bovenaf bespeeld door de elite van het Derde Rijk. Gunter Grass heeft veel lof geoogst met zijn bekentenis en zijn boekenverkoop is enorm gestegen. Het hele verhaal is dus een goede reclamestunt geweest.

(Gedwongen) lid van de Hitlerjugend dacht ik. Belangrijke nuance.