Budgettaire horror
 

BUDGETTAIRE HORROR


Hoge Raad van Financien schetst doemscenario voor Belgie


VERSCHILLENDE JAREN TEKORTEN VAN 15 MILJARD EN MEER

Als de regering niet ingrijpt, gaat de begroting volgend jaar 4,5 procent van het bruto binnenlands product (bijna 15 miljard) in het rood en vanaf 2011 zelfs over de 5 procent (ongeveer 17 miljard euro). Dat heeft op zich eigenlijk weinig met de economische crisis te maken, en dat is net het alarmerende. De onhoudbaarheid van onze financiën is 'structureel'. Zelfs wanneer er na 2011 een krachtig herstel zou komen, daalt het Belgisch overheidstekort niet spontaan onder het peil van 4,5 procent van het bbp.


DAAR IS DE RENTESNEEUWBAL WEER

Als we geen drastisch saneringsplan opstellen dat vijf tot tien jaar volgehouden wordt, barst ons bestel uit zijn voegen. Zonder ingrepen kan de overheidsschuld vanaf 2012 al opnieuw de drempel van de 100 procent van het bbp (wat we in één jaar met z'n allen produceren) overschrijden. Als de rente weer begint te stijgen, zijn we een vogel voor de kat.


OOK BELASTINGEN MOETEN OMHOOG

Om terug te keren naar een budgettair evenwicht, zullen besparingen en het beknibbelen op sociale uitkeringen niet volstaan. Ook de overheidsontvangsten - lees: belastingen - moeten omhoog, 'gelet op de omvang van de te leveren saneringsinspanning'. Dit wil zeggen dat we, meer nog dan het Globaal Plan van Jean-Luc Dehaene in 1993, voor de moeder aller saneringsplannen staan.


VANAF DEZE HERFST MOET DE BROEKRIEM AANGEHAALD

Nu een herstelbeleid gaan voeren om de economische crisis te temperen, mag geen geld kosten. Meteen onze begroting rechttrekken gaat echter ook niet omdat de crisis daardoor nog zou uitdiepen. De Raad adviseert om deze herfst een meerjarenprogramma uit te werken om in 2013, of in het slechtste geval in 2015, weer een evenwicht te bereiken.


DS, 24-03-2009

Algemene mobilisatie
 

Algemene mobilisatie


Het zwarte beest is terug. Het wordt de komende jaren weer keihard besparen. Zelfs hogere belastingen kunnen niet worden uitgesloten. En dan nog is het onzeker of we een nieuwe budgettaire ontsporing kunnen tegengaan. Daarvoor zijn we afhankelijk van het vertrouwen van de financiële markten in onze kredietwaardigheid, van de kracht van het verhoopte economisch herstel en vooral van onze eigen collectieve discipline.


Het advies van de Hoge Raad van Financiën leest als pure horror. Verborgen achter hermetisch expertenjargon gaat een wereld van angstaanjagende vaststellingen en conclusies schuil. De onrust van de lezer neemt nog toe naarmate hij verneemt met welke risico’s de Hoge Raad géén rekening houdt. Het kan dus allemaal nog erger. Budgettaire horror.

Een harde, snelle ingreep is niet doenbaar, stelt de Raad. Die kan onze samenleving en onze economie niet aan. Maar een programma van gematigde sanering over een langere periode is evenmin een uitkomst. Zo’n plan dreigt al snel te verzanden. Dan verliest de Belgische schuld prestige op de markt, gaat de rente omhoog en wordt de inspanning nog groter.

Alleen een fiks saneringsplan dat vele jaren onverdroten wordt volgehouden, biedt enige kans op slagen. Of dat voldoende zal zijn om de terugkeer van de rentesneeuwbal te voorkomen en of we de vergrijzing betaalbaar kunnen houden, valt af te wachten. Taboes komen onvermijdelijk op het kapblok. De sociale uitgaven – werkloosheid, pensioenen, gezondheidszorg – kunnen niet hetzelfde groeitempo aanhouden en ‘nieuwe inkomsten’ komen in beeld.

Er zijn bittere vaststellingen te doen. De financiële problemen hebben maar zeer gedeeltelijk met de slechte conjunctuur te maken. De overheden leven al jaren structureel boven hun stand. Ook zonder crisis moest het mes daarin. De prijs voor het verzuim wordt zwaar en het wordt een grote uitdaging om te voorkomen dat de zwaksten die prijs zullen betalen. We kunnen onze politici daarop aankijken, met name diegene die sinds het eeuwbegin de teugels hebben gevierd. Maar we moeten ook eerlijk zijn met onszelf: we waren maar wat blij met de verlaagde belastingen en de hogere uitgaven. Sterker: we vinden nog steeds dat de belastingdruk omlaag moet en dat er dringende prioriteiten zijn die meer geld kosten.

Daarom wordt de grootste uitdaging het vinden van een sterke consensus over wat ons te doen staat en van de motivatie om, wat ook de samenstelling van de regerende coalities is, daarmee voldoende lang door te gaan. We zijn in de eerste plaats afhankelijk van het economische herstel in onze buurlanden. Maar we zullen daarvan te weinig of te laat profiteren als we niet zelf orde op zaken stellen. Er is niet minder dan een algemene mobilisatie nodig om het tij te keren. Hoe vroeger we daarmee beginnen, hoe kleiner de prijs voor onze fouten uit het verleden.


DS, 24-03-2009 (Bart Sturtewagen)