Queen is verrassend machtig
 

Queen is verrassend machtig


BRUSSEL - Koningin Elizabeth en prins Charles hebben geen zachte invloed, maar echte macht. Ze kunnen wetten tegenhouden met hun vetorecht, en wetgevers houden daar ook rekening mee.


De meeste Britten denken: onze Queen, dat is een nationaal symbool, met wat politieke invloed maar zonder reële macht.

Fout. Een vasthoudende notaris, John Kirkhope (60), heeft – na een jarenlange juridische strijd – verkregen dat een intern regeringsdocument over het wetgevend proces openbaar is gemaakt. Uit het document, bedoeld als leidraad voor ministers en topambtenaren, blijkt dat de macht van Elizabeth en prins Charles om wetten goed te keuren of te verwerpen, veel verder gaat dan werd vermoed. Minstens 39 wetten werden al aan hun goedkeuring onderworpen.


Meneer Kirkhope, waarom knokte u zo om dit document openbaar te maken?

‘Allereerst dit: ik voer geen missie om de koninklijke familie te beschadigen. Ik ben notaris, maar ik geloof in levenslang leren en had deze informatie nodig voor een thesis in mijn postgraduaat. Ik ben niet uit op controverse, alleen op de waarheid. Ik heb alle regeringsdepartementen gevraagd welke criteria ze hanteren om koninklijke toestemming te vragen voor nieuwe wetten, en alle departementen gaven me een ander antwoord. Dan heb ik uitleg gevraagd aan de algemene administratie in Whitehall ( het regeringscentrum in Londen, red. ), en daar zeiden ze: “We hebben interne richtlijnen, maar die gaan we niet aan uw neus hangen.” Ze werkten geweldig tegen. Het is een frustrerend proces van rechtszaken geworden om eindelijk die informatie te bemachtigen.'


De macht van de Queen blijkt groter dan algemeen aangenomen.

‘Veel groter. Mensen in dit land denken met een glimlach over de bevoegdheden van de koningin. Het is allemaal zo grappig, ouderwets en charmant. Dat iedere vis die je in Engeland vangt in principe eigendom is van de koningin bijvoorbeeld, net als alles wat aanspoelt op onze kusten. Folklore, zo lijkt het. En dat vetorecht over nieuwe wetten, dat zou toch ook wel zoiets zijn? Wel, niet dus. De koningin heeft in 1999 haar veto gesteld tegen een belangrijk wetsvoorstel dat bepaalde dat niet de monarch maar wel het parlement de bevoegdheid zou krijgen om aanvallen tegen Irak te autoriseren. Dat is geen folklore, dat is het tegenhouden van een belangrijke wet.'


Ze heeft slechts één keer van dat vetorecht gebruik gemaakt.

‘Dat is waar, maar in het document staat dat ambtenaren en ministers die wetten schrijven, er beter rekening mee houden dat die misschien nog langs de koningin moeten passeren. Al was het maar omdat die wetgeving anders teruggestuurd wordt, en met amendementen opnieuw langs dat station moet passeren. Bovendien hebben verschillende mensen aan mij toegegeven dat ze daarom hun teksten ook wat hebben aangepast – een soort zelfcensuur. Het heeft me ook zeer verbaasd waarvoor zoal de toestemming van koningin of kroonprins gevraagd werd. Onder meer voor een wet op de kinderrechten, waarvan ik in de verste verte niet kan vatten waarom die zo nodig een koninklijke handtekening zou behoeven. Van universitaire hervormingen over dierenrechten tot de invoering van de identiteitskaart: allemaal voorbeelden van wetten die er niet zouden zijn gekomen als de koningin of Charles hun veto hadden gesteld.'


Wat vindt u daar zelf van?

‘Ik ben tegen het toekennen van macht zonder aansprakelijkheid. Over het vetorecht van de koningin kun je nog discussiëren. Ik vind haar een vinnige oude tante, al is het bespottelijk dat je in deze tijd nog een staatshoofd hebt door erfopvolging. Maar de wet is wat ze is en het leven is te kort om tegen windmolens te vechten. Maar kroonprins Charles is een gewone burger net als ik. De redenering dat hij een vetorecht heeft omdat hij hertog van Cornwall is en Britse wetten ook van toepassing zijn op Cornwall, is wel erg vergezocht. Dat hij, als hij dat zou willen, met één pennentrek belangrijke wetten kan tegenhouden is bij de haren gesleurd.'


De Britse media hebben hier even een kluif aan, maar gaat er ook wetgevend iets veranderen?

‘Dat moet u aan onze parlementsleden vragen, zij moeten nu initiatieven nemen. Whitehall heeft om gezichtsverlies te vermijden de dertig pagina's van de interne richtlijn online geplaatst. Mijn werk zit erop.'


Een parlementslid van de Liberal Democrats, de kleinste regeringspartij, zei tegen The Guardian dat er meer transparantie moet zijn.

‘Anders staan we ooit voor een grote verrassing en stelt het parlement opeens vast dat het minder machtig is dan het dacht.'


DS, 16-01-2013 (Steven De Foer)