De Duitse motor sputtert
 

BYD: de Chinese auto die de Duitse droom aan diggelen slaat


De auto-industrie, de belangrijkste sector in de Duitse economie, zit nog in de vorige eeuw. Op alle vlakken wordt ze door de Chinezen voorbijgestoken. Komt er binnenkort een Audi, made in China, met een logo zonder de vier ringen?


De jonge Indiase IT’er schudt meewarig zijn hoofd. ‘Hier in Duitsland lopen ze jaren achter’, vertelt hij in een vertrouwelijk gesprek. Hij heeft in een toeleveringsfabriek van de automobielsector gewerkt en zich verbaasd over de verouderde IT-technologie. ‘Je hebt het gevoel dat de Duitse fabrikanten twintig jaar hebben stilgestaan. Ze blijven de oude systemen updaten en aanpassen.’

Maar sinds kort [beseft] de Duitse automobielsector [dat er] iets moet veranderen. Een autojournalist vertelde op de radio hoe de bonzen van de grote Duitse merken op de autobeurs in Shanghai nu niet meer bij concurrent Toyota gingen kijken, maar met z’n allen rond de Chinese e-auto’s zwermden.

BYD, Build your dreams: de Chinese auto die de Duitse droom aan diggelen slaat. In 2023 was BYD de best verkochte auto in China en stak hij in de rangorde voor het eerst Volkswagen voorbij. Hij wordt gepromoot door jonge Chinese influencers met miljoenen volgers. De Duitse autofabrikanten dachten dat daar een nieuwe groeimarkt was, maar ze worden door de lokale producenten ingehaald. Die beseften onmiddellijk hoe belangrijk e-auto’s zouden worden. Vandaag beheersen de Chinezen de wereld van de batterijen en ze steken Duitsland ook op het vlak van technologie voorbij. Zo heeft Audi beslist om binnenkort in China een auto met Chinese technologie te produceren onder het motto: ‘In China voor China’. Dat is een grote stap: tot nu toe kwam de technologie altijd uit Duitsland. ‘Hij moet tegen 2025 klaar zijn. Dat kunnen we niet alleen. De digitale techniek van de Chinezen is gewoonweg beter’, zegt een anonieme Audi-topman aan Manager Magazine. Of de Chinese Audi ook het beroemde logo met de vier ringen zal dragen, wordt nog bediscussieerd: het is een bittere pil voor de makers (en het Duitse bedrijf dat zulke logo’s maakt).

Ook de wispelturige Amerikaanse miljardair Elon Musk heeft de Duitsers op het vlak van e-mobiliteit verslagen. Dit eerste halfjaar is Tesla de best verkochte elektrische auto in Duitsland. ‘De westerse auto-industrie is het slachtoffer geworden van haar eigen succes. Ze dacht dat het allemaal zo’n vaart niet zou lopen’, zegt de autospecialist Ferdinand Dudenhöffer. Hij vindt dat niet alleen Duitsland, maar alle westerse autoproducenten in snelheid zijn gepakt. ‘De oude sector’, noemt hij ze.


Verbrandingsmotor

De autosector is de belangrijkste pilaar van de Duitse economie. In 2021 had hij een omzet van 411 miljard euro en gaf een inkomen aan zeker drie miljoen werknemers in en rond de branche. Daar groeit de ongerustheid, want op dit moment incasseren vooral de toeleveranciers de klappen. Bosch vreest voor massaal banenverlies, ZF in Friedrichshafen zet zich schrap voor een kaalslag en ook de baas van Mahle heeft gezegd dat mogelijk niet alle Duitse fabrieken de transformatie naar de e-mobiliteit zullen overleven. Samen zijn ze op dit moment goed voor 660.000 arbeidsplaatsen. Een groot deel daarvan hangt nog af van de productie van de verbrandingsmotor en Bosch heeft al gezegd dat het op die motoren blijft inzetten. ‘Er zullen nog lang auto’s met verbrandingsmotor rondrijden’, verklaarde Bosch-chef Stefan Hartung aan BW24, een nieuwssite over ondernemingen in Baden-Württemberg. Toch hebben de voorzitters van de ondernemingsraden van Bosch, ZF en Mahle de handen al in elkaar geslagen om in Berlijn financiële steun voor de sector te vragen. Anders, zeggen ze, ziet de toekomst er somber uit.

‘Duitsland is de laatste twintig jaar niet veel veranderd’, echoot professor Stephan Jansen de woorden van de jonge IT’er. Voor hem zijn de problemen van de auto-industrie een gevolg van een jarenlang verkeerd beleid. ‘Duitsland zit op het vlak van de industrie, de infrastructuur en de digitalisering nog altijd in de vorige eeuw.’ Jansen behoorde jarenlang tot een groep economen die de voormalige kanselier Angela Merkel adviseerden. ‘Zestien jaar lang steunden haar regeringen op het vlak van innovatie te zwaar op technologische ontwikkeling, terwijl ze meer aandacht hadden moeten hebben voor nieuwe innovatieve businessmodellen, die inspelen op de veranderde samenleving en markt’, zegt hij misnoegd.


In slaap gewiegd

De ontwikkeling van disruptieve technologie is de laatste twintig jaar niet meer voldoende om de markt te domineren. Jarenlang dacht Audi dat ‘Vorsprung durch Technik’ het geheim voor succes was. Die houding heeft van de Nokia-telefoon en het Kodak-fototoestel interessante museumstukken gemaakt. ‘Duitsland is goed op het vlak van industriële research, maar op het vlak van digitalisering is de laatste belangrijke firma vijftig jaar geleden gesticht: Systemanalyse und Programmentwicklung, kortweg SAP’, vult Jansen aan.

De economische motor, die Duitsland na de Tweede Wereldoorlog in het koppeloton van Europa en de wereld bracht, heeft de overheid en het bedrijfsleven in slaap gewiegd. De industrie was in 2021 goed voor ruim 28 procent van het bbp, het hoogst van alle EU-landen. De autosector, de machinebouw en de chemie – de ‘oude sectoren’, zoals sommigen zeggen – brachten zoveel op en creëerden zoveel jobs, dat bedrijven en start-ups in de andere sectoren weinig aandacht kregen. Duitsland wilde er ook niet in investeren, want het land wilde geen schulden maken.

Intussen is de wereld veranderd. De Chinese markt, waarop veel Duitse industriebedrijven hun groeimodel hadden geënt, zit zelf in de problemen. Corona heeft de zwakke plekken van de globalisering van de handel blootgelegd door de aanvoerlijnen stil te leggen. Wereldwijd handel drijven is niet langer een model dat zekerheid biedt. Duitsland, dat meer dan andere landen afhankelijk is van het buitenland, moet zich dringend bezinnen over hoe het verder moet.


DS, 30-08-2023 (Corry Hancké)