Tina Turner (1939-2023)
 

Op haar 45ste werd Tina Turner eindelijk een rockster


Mick Jagger heeft het goed gezien: Tina Turner was méér dan Ike Turners creatie. Dat bewees ze door na haar scheiding een grotere ster te worden dan ze ooit met Ike was geweest. Tina Turner overleed woensdag in Zwitserland.


Rock-’n-roll heeft een aantal zwarte meters om u tegen te zeggen: Sister Rosetta Tharpe, Memphis Minnie, Big Mama Thornton. Maar de queen of rock-’n-roll was Tina Turner, want die was Mick Jagger voor Mick Jagger bestond. Dat zegt Jagger zelf, die nooit onder stoelen of banken stak dat hij zijn podiumact bij Tina is gaan halen.

Ere wie ere toekomt: Tina Turner was een podiumbeest, maar ook een geweldige rhythm-and-blues-zangeres. En songschrijver: ‘Nutbush City limits’, een van de grootste hits van Ike & Tina Turner, schreef zij. Het was een ironische ode aan de plek waar ze het grootste deel van haar kindertijd doorbracht – een gehucht van 250 zielen, voornamelijk straatarme deelpachters, zoals haar vader Floyd Bullock. Anna Mae, zoals Tina Turner gedoopt werd, hielp er als kind nog mee katoen plukken.

De naam Tina Turner kreeg Anne Mae Bullock van Ike Turner. Ze woonde toen al niet meer in Nutbush, maar in Saint Louis, Missouri, waar haar moeder Zelma naartoe was getrokken toen Anna Mae elf was. Saint Louis had een grote zwarte bevolking en een stomende live-scene.

De koningen van die scene waren Ike Turner en zijn Kings of Rhythm. Die hadden in 1951 ‘Rocket 88’ uitgebracht, de eerste rocksong uit de geschiedenis. Turner was een geweldige gitarist en een maniakale bandleider. Anna Mae wilde bij de band zingen, maar Ike wimpelde de schrale tiener af. De seksbom van de zussen was Ruby, niet Anna: ‘Ze droeg rokken met hoge splitten, geen slips, die meid wist van wanten, ha!’ herinnerde Tina zich later in een documentaire. In 1957 mocht ze uiteindelijk bij de band, ze was toen 18.


Wall of sound

Ruby ging uit met Eugene Washington, de drummer van de Kings of Rhythm, die Anna Mae in een pauze toch de microfoon gaf. Ze zong ‘You know I love you’ van B.B. King. Turner, die ook een begenadigde producer was, wist dat hij goud in handen had. Hij noemde haar Tina, naar de stripfiguur Sheena, queen of the jungle, trok haar en de Ikettes korte rokken aan, en kneedde een hele revue rond haar. Hun eerste single, ‘A fool in love’ uit 1960, werd niet alleen een hit in de ‘zwarte’ charts, maar ook in de poplijsten.

‘Mijn relatie met Ike was gedoemd, zodra hij begreep dat ik zijn fortuin was’, schreef ze in haar bio My love story. ‘Hij moest me controleren, financieel en psychologisch, zodat ik niet weg kon gaan.’ Algemeen wordt aangenomen dat Ike inderdaad met Tina trouwde om haar aan zich te binden; trouw was hij in elk geval nooit.

Bezitterig dan weer wel. Op een manier terecht: iedereen wilde met Tina werken. Phil Spector had er zelfs 20.000 dollar voor over om hun toenmalige manager uit te kopen. Zo kon hij met Tina ‘River deep – mountain high’ opnemen. Hij stuurde Ike wandelen, omdat die zich bemoeide, en liet Tina het nummer tientallen keren zingen, tot ze nat van het zweet, in haar bh, in de cabine stond. Spector vond de song het ultieme voorbeeld van zijn ‘wall of sound’.

Gek genoeg werd de song in Europa een veel grotere hit dan in de VS. En toen Ike & Tina in 1966 een reeks optredens deden in Las Vegas, zaten niet alleen Elvis Presley en Janis Joplin in de zaal, maar elke Brit die in de VS op tournee was. Zoals David Bowie, die later met haar een live-versie van ‘Tonight’ opnam en zei dat het voelde alsof hij op ‘de heetste plek op aarde’ was. Elton John en de volledige Rolling Stones waren ook. Die laatsten namen Ike & Tina ook mee als voorprogramma van hun wereldtournee, waardoor ze ook in hun eigen land het respect van A-listers kregen.

Dat Ike, die haar constant bedroog, haar ook geregeld aftroefde, was een publiek geheim; in 1976 had ze er genoeg van. Ike nam bij de scheiding alles wat waarde had. Ze gaf het hem ook, zolang ze de naam Tina Turner mocht houden, die hij in 1957 contractueel als zijn eigendom had laten vastleggen. Vooruitziend, want dat was de merknaam waarop ze haar carrière opnieuw wilde opbouwen.


Filmster

Haar solocarrière vlotte aanvankelijk niet. Tina werd gezien als een cabaretact, speelde in hotelzalen om haar schulden aan Ike af te betalen, probeerde een discocarrière – allemaal zonder veel succes. Het waren weer Britten die haar potentieel waardeerden. Rod Stewart zong zijn single ‘Hot legs’ met haar in de talkshow Saturday Night Live – de wereld er tersluiks aan herinnerend dat niemand benen als Tina had. Ze nam de oude soulhit ‘Ball of confusion’ op met de elektroband BEF, een zijproject van Heaven 17.

Een cover van Al Greens soulklassieker ‘Let’s stay together’ en het door Mark Knopfler gepende ‘Private dancer’ leverden het recept op waar Tina zo lang naar had gezocht: gladde pop die door Tina’s rauwe rasp bluesallures kreeg. Ze reeg de hits aan elkaar - ‘What’s love got to do with it’, ‘Steamy windows, of in duet met Bryan Adams ‘It’s only love’. Ze zong het thema van de James Bond-film Golden eye.

Op haar 45ste werd Tina Turner, eindelijk, een rockster. En een filmster. Ze had eerder al in films gespeeld, voornamelijk muziekfilms zoals Tommy van The Who, maar nu speelde ze Aunt Entity tegenover Mel Gibsons Mad Max.

De Twenty Four Seven Millennium Tour in 2000 bracht 2,4 miljoen toeschouwers op de been in 108 concerten. In 2009 begon ze aan haar pensioen in Zwitserland met Erwin Bach, de Duitse muziekmanager met wie ze een tweede keer trouwde.

De highway number 19 die langs Nutbush loopt, heet tegenwoordig Tina Turner Highway.


Blog DS, 24-05-2023 (Inge Schelstraete)