Waarom we, ondanks alle schandalen, massaal vlees blijven eten
 

Opeenvolgende schandalen rijgen zich als een worstenketting aan elkaar, maar toch eet de Belg gemiddeld meer dan 70 kilo vlees per jaar. De verklaring ligt bij onze voorouders, zegt VUB-professor Frédéric Leroy. "Vlees is zo belangrijk geweest voor de mens. Tijd om het opnieuw het respect te geven dat het verdient."

We eten steeds minder vlees, dat moet gezegd. Tussen 2012 en 2016 is de vleesconsumptie in België met 16,7 procent afgenomen, volgens cijfers van het Duitse onderzoeksbureau AMI. De cijfers van FOD Economie tonen evenzeer een daling, al is die iets kleiner, met 10,6 procent.

Het nieuwe schandaal bij slachthuis Veviba uit Bastenaken kan opnieuw twijfelaars over de streep trekken om vlees van het menu te schrappen. Nochtans blijven vegetariërs met, afhankelijk van het onderzoek, 3 tot 9 procent van de bevolking de uitzondering op de regel.

Frédéric Leroy is voedingsbioloog aan de VUB, maar hij deed de afgelopen jaren ook uitgebreid onderzoek naar de geschiedenis van onze vleescultuur.

We hebben al sinds de dioxinecrisis geen tekort aan rationele argumenten, waarom eten we niet massaal vegetarisch?

Frédéric Leroy: "Zeker, er zijn zeker misbruiken geweest, ook in België. Er moet verbetering komen in de industriële voedselketen en daar ligt de basis voor het probleem: vlees is te goedkoop. Er is maar een kleine niche die kwaliteitsvlees eet.

"We moeten geen vegetariër worden, maar wel vlees opnieuw het respect geven dat het verdient. Vlees is zo belangrijk geweest voor de mens. Het heeft de mens gemaakt.

"Daarvoor moet je terug naar het paleolithische tijdperk en de evolutie van de homo sapiens. Die heeft zich afgesplitst van zijn voorouders door vlees te beginnen eten. Ons spijsverteringsstelsel en ons metabolisme veranderde, en onze herseninhoud groeide."

Dus u zegt dat de mens een natuurlijke neiging naar vlees heeft?

"Ik ben voorzichtig met het begrip natuurlijk, en spreek van biosociaal. De meest gangbare theorie is dat vlees nodig was om die hersenexpansie te creëren, maar iedereen weet dat onder tijgers weinig of geen Nobelprijswinnaars zitten. "Het gaat erom wat nodig was om dat vlees te bemachtigen. Daarvoor moest de mens leren samenwerken met anderen, praktische vaardigheden uitbouwen en conceptueel beginnen denken. "Het vlees moest onmiddellijk geconsumeerd en dus verdeeld worden. Wie deelt, zorgt voor risicoverlaging van voedseltekorten. Het vlees op egalitaire manier verdelen en profiteurs uitsluiten, vereist empathie, altruïsme en complexe hersenen."

Zijn empathie en altruïsme geen connotaties die eerder aan vegetariërs vasthangen dan aan carnivoren?

"Zeker, de waarden die aan vlees vasthangen zijn traditioneel vooral macht, kracht en prestige. "Een jager-verzamelaar die vlees kon voorzien, kreeg als gemeenschapsbeloning respect, een bepaalde politieke functie of een seksuele dienst. Dat is de kiem waaruit later complexe patronen kwamen, waarbij prestige ontstond en vlees een elitair karakter kreeg."

Vlees in ruil voor seksuele diensten?

"Er zijn ook dergelijke observaties bij primaten. Chimpansees die op jacht gaan en beloond worden met seksuele diensten. "Bij de jagers-verzamelaars is er een hiërarchisch effect, dat verandert als er nederzettingen ontstaan. Vlees wordt dan ondergeschikt in het dieet door de overschakeling op landbouw. Men consumeert vlees voortaan op religieuze feesten, bij offers, waarbij de beste stukken vlees naar mensen op hogere posities gaan. "Ook dat speelde tot vrij recent mee. De pater familias sneed het gebraad aan. En de man kreeg het grootste stuk vlees. De verdeling van vlees is sterk hiërarchisch, patriarchaal gecodeerd. Dat verklaart voor een stuk waarom er onder de vegetariërs vooral vrouwen zijn. De eerste vegetarische verenigingen ontstonden in de 19de eeuw, toen ook het feminisme ontstond."

Maar er zijn toch al eeuwenlang vegetariërs, zoals Pythagoras?

"Een aantal oude Grieken was vegetariër, maar het zijn absolute uitzonderingen in de geschiedenis. De oorsprong van het vegetarisme ligt in de veranderde positie van de slacht in de 19de eeuw. "Waarschijnlijk is het voor de mens, door zijn empathie, sowieso een lastige taak om een dier te doden. Jagers–verzamelaars benaderden het als een ritueel. Ze maakten zo van de slacht een heuglijke activiteit. Hetzelfde zie je bij Pasen, wanneer het paaslam symbool staat voor Christus. "Maar in de 19de eeuw wil de bourgeoisie niet langer dat dieren in het straatbeeld worden gedood. Men wil propere steden en richt, ook omwille van efficiënte, slachthuizen in aan de stadsrand.
De pejoratieve bijklanken ontstaan in culturen waar de loskoppeling met veehouderij en slacht het sterkst is. Waar mensen er niet meer mee in contact komen."

Valt biologisch te verklaren waarom we vlees zo lekker vinden?

"De mens is geprogrammeerd om het lekker te vinden. Onze sensorische percepties en regelingen in het lichaam sturen ons eetgedrag. Het gaat om mechanismen voor de regulatie van eiwitopname en associaties met umami-smaak, een basissmaak eigen aan een westers dieet. "Maar het is een mix van wat we intrinsiek lekker vinden, wat we nutritioneel nodig hebben, wat de maatschappij van ons verwacht, en wat bepalend is voor onze identiteit.
"De geur van een stuk vlees op de barbecue is overweldigend. Enkel het bakken van brood kan dat evenaren. In essentie gaat een barbecue terug tot het begin der tijden: rond een vuur verhalen vertellen. "Als je kijkt naar studies over vegetariërs die terug overschakelen op vlees, dan komt daar vooral uit naar voren dat ze de smaak van vlees missen. Nochtans zou je die smaak perfect kunnen nabootsen. Maar meer dan de biologische smaak, missen ze de biosociale smaak van vlees."

bron: de morgen 11.03.2018 https://www.demorgen.be/wetenschap/...-eten-bd84254e/

eigen mening: Ik ben akkoord met wat er in het artikel gezegd wordt. De westerse mens eet veel te veel vlees, om geen specifieke reden. Ik denk dat iedereen ondertussen wel weet dat meer dan 80gram vlees per dag eten ongezond is, en dat het op lange termijn ernstige gevolgen met zich kan meebrengen. Toch trekken we hier niets van aan, en is de kleinste biefstuk die je in een restaurant kan eten meestal 250 gram. Ik ben het er ook mee eens dat we meer respect moeten hebben binnen de vleesindustrie. Ikzelf probeer om weinig vlees te eten, en daar heb ik twee duidelijke redenen voor: allereerste kan ik alle voedingstoffen die ik nodig heb, terugvinden in andere voedingsmiddelen die geen dieren zijn, en ten tweede zou ik het niet in mij hebben om een dier te doden zodat ik het later kan opeten. Ik ben dus van de redenering: als je een dier niet kan doden voor zijn vlees, dan is vlees eten niet belangrijk genoeg. Het is dom dat we niet willen zien hoe dieren geslacht worden, maar wel dagelijks kant-en-klare kipfilets in de supermarkt kopen. Ja, wij leven in een samenleving met oogkleppen op. Gelukkig zien we tegenwoordig dat steeds meer mensen ervoor kiezen om vegetariër en zelfs vegan te worden. Zelf zou ik ervoor kiezen om vegetariër te zijn. Ik heb geen bezwaar op mensen die kippen in hun tuin hebben en dan die eitjes op eten. Kippen die je in de tuin houdt hebben een heel mooi leven in vergelijking met de legkippen.