Onkwetsbaarheid megabanken aangepakt
 

Onkwetsbaarheid megabanken aangepakt


De dertig grootste banken ter wereld, waaronder BNP Paribas en ING, moeten hun financiële schokbestendigheid fors vergroten. Niet alleen met extra kapitaal, maar ook met de uitgifte van obligaties die geschrapt kunnen worden of omgezet in aandelen. Zodat bij een nieuwe bankencrisis de factuur eerst bij de schuldeisers terechtkomt.


Ze zijn officieel met dertig. Bankreuzen die weten dat de overheid hen nooit zal laten vallen in tijden van crisis. Want een faillissement van deze internationale banken kan via het domino-effect op elk moment een nieuwe financiële crisis à la Lehman Brothers uitlokken.

Een geruststellende gedachte voor deze ‘too big to fail’-banken. Met als pervers resultaat dat hun management ertoe werd aangezet om overmatige risico’s te nemen en te weinig kapitaal opzij te zetten dat als buffer zou kunnen dienen bij nieuwe tegenslagen. Een financiële matras aanleggen is namelijk duur en niet echt nodig als de overheid toch klaarstaat om in te springen.

Om dit soort van ‘moral hazard’ uit de wereld te helpen, werken financiële toezichthouders wereldwijd al meerdere jaren aan strengere kapitaalregels voor ’s werelds dertig grootste banken, waaronder ING, Deutsche Bank en BNP Paribas. Want hoe dikker hun stootkussen om verliezen op te vangen, hoe kleiner de factuur voor de belastingbetaler bij een nieuwe crisis.


Tot 1.100 miljard

Gisteren was er eindelijk witte rook. De Financial Stability Board (FSB), een invloedrijke club van centrale banken en toezichthouders, kwam met een langverwacht voorstel dat eind deze maand in het Turkse Antalya wordt voorgelegd aan de G20, de club van ’s werelds rijkste landen.

Wat er verandert? De dertig megabanken worden verplicht om tegen 2019 minstens 16 procent van hun risicogewogen balans beschikbaar te houden om verliezen te absorberen (‘total loss absorbing capacity’ of TLAC). Wat drie jaar later, tegen 2022, oploopt tot 18 procent. Dat is iets minder dan voorzien – vorig jaar was nog sprake van een risicobuffer van 20 procent – maar volgens analisten van Citigroup een ‘haalbaar doel’.

Ook al zijn de gevolgen op het eerste gezicht niet min. Volgens de FSB zullen de dertig ‘too big to fail’-banken de komende jaren minstens 457 miljard euro extra kapitaal moeten ophalen om aan de nieuwe, strengere regel te voldoen. Een bedrag dat – in het ergste geval – tegen 2022 kan oplopen tot liefst 1.100 miljard euro.


Schuldeisers betalen mee

Duizelingwekkende bedragen, al moeten bovenstaande cijfers wel enigszins genuanceerd worden. Zo moet veruit het meeste kapitaal bijeen worden gebracht door banken in groeilanden, in eerste instantie de vier Chinese bankreuzen. In ruil krijgen die daarvoor zes jaar langer de tijd om het geld op te halen, dus tot 2025 en 2028.

Maar nog belangrijker: de nieuwe strengere TLAC-regel slaat niet op het kapitaal, maar op de totale capaciteit van een bank om verliezen te absorberen. Behalve het ophalen van extra geld, zullen de bankreuzen eventuele verliezen ook kunnen opvangen via de uitgifte van zogeheten ‘bail-in’-schulden. Dat zijn achtergestelde obligaties die in tijden van crisis niet uitbetaald worden of converteerbare obligaties die in tijden van crisis kunnen worden omgezet in aandelen van de bank. Kortom, risicovol schuldpapier dat de factuur bij een nieuwe crisis in eerste instantie bij de schuldeisers legt en niet langer bij de belastingbetaler.

Hoe meer van dit soort ‘bail-in’-schulden de megabanken uitgeven, hoe minder kapitaal ze dus moeten ophalen om aan de nieuwe regel te voldoen. In het allerbeste geval blijft de factuur voor de westerse bankreuzen daardoor beperkt tot 107 miljard euro. Al wordt het wellicht een veelvoud daarvan. Een schatting van Citigroup voorziet dat de totale inspanning de Europese megabanken elk jaar 2 procent van hun jaarlijkse inkomsten zal kosten. Wat ze relatief makkelijk moeten kunnen compenseren (zie inzet).

Toezichthouder FSB verwacht veel van de nieuwe regel, die boven op de bestaande kapitaalvereisten komt. De nieuwe, bredere risicobuffer moet de schokbestendigheid van de dertig bankreuzen minstens een derde groter maken. Maar zeggen dat de belastingbetaler bij een nieuwe crisis nu volledig beschermd is tegen nieuwe bankfaillissementen, is overdreven. Een deel van de factuur komt dan waarschijnlijk toch nog bij het grote publiek terecht.

‘Een einde maken aan het probleem van too big to fail, is wellicht nooit mogelijk. Je kunt gewoon niet alle financiële instellingen immuun maken voor externe schokken’, schrijft FSB-baas Mark Carney in een begeleidende brief aan de G20. ‘Maar deze maatregelen helpen het financiële systeem te veranderen. Individuele banken worden nu samen met hun investeerders en schuldeisers verantwoordelijk voor de kosten van hun eigen daden.’


DS, 11-11-2015 (Nico Tanghe)