Hans Rosling (1949-2017)
 

De man die ons statistiek leerde snappen


Hans Rosling had de gave om statistiek, en de valkuilen ervan, beeldend, boeiend en begrijpelijk over te brengen. De Zweedse arts en statisticus overleed op 68-jarige leeftijd, na een jaar strijd tegen alvleesklierkanker.


Met eenvoudige en aanschouwelijke voorbeelden uit het dagelijkse leven – of uit de meer bizarre hoeken van de wereld, maar dan wel hoeken waar een mens zich iets kon bij voorstellen – leerde hij zijn wereldwijde publiek doorheen de schijn tot bij de feiten kijken. Waarbij hij de statistiek tegelijk maakte tot iets van en voor mensen, in plaats van een abstracte wetenschap ver boven hun hoofden. In 2009 werd hij door Foreign Policy Magazine uitgeroepen tot één van de honderd vooraanstaande denkers van de wereld.

Met tegelijk grappige en doodernstige filmpjes, vrij op te pikken op zijn webstek, vertelde hij de wereld waar het echt op stond. Wie klaagde over het vluchtelingenprobleem in Europa, zette hij klem met de feiten, aanschouwelijk gemaakt met een paar eenvoudige rekwisieten: balkjes met de aantallen Syrische vluchtelingen in Europa, Turkije en Libanon. Tegen die aanschouwelijke cijfers is weinig in te brengen, je moet alleen maar willen kijken, was zijn boodschap.

Met zijn bedrijfje Gapminder maakte hij de toestand van de wereld aanschouwelijk via bubbelgrafieken en de door hemzelf ontwikkelde software voor trendanalyse, die intussen verkocht is aan Google. Hoe het met de wereld gesteld was, ging hem ook beroepsmatig aan het hart: hij doceerde ‘internationale gezondheid’ aan het beroemde Karolinska Instituut, en deed daarbij onderzoek naar het verband tussen economische ontwikkeling, landbouw, voeding en gezondheid.

Rosling maakte er geen punt van om zichzelf te gebruiken als middel voor een boodschap: om aan te tonen hoe belangrijk cultuur was voor een menswaardige wereld, en dat een menswaardige wereld wel degelijk haalbaar is, trok hij zijn nette hemd uit, waaronder hij een opzichtig punkgeval bleek te dragen, waarna hij de Oudindische kunst van het zwaardslikken persoonlijk demonstreerde. Zijn publiek ging naar huis met de overtuiging dat ‘het ogenschijnlijk onmogelijke inderdaad mogelijk is’.

De wereld is anders dan we denken dat hij is, omdat we vaak focussen op de opzichtige details, en dan nog liefst de negatieve. Rosling was niet bang de pers – die hij nochtans nodig had om zijn boodschap te verspreiden – te kapitelen als de grote boosdoener van die bewustzijnsvernauwing. Ooit legde hij midden in een interview zijn voeten op tafel: ‘Je kunt nu kiezen om mijn lelijke schoenen te laten zien, maar dat is slechts een deel van mij.’


DS, 08-02-2017 (Pieter Van Dooren)