bijlinda
2nd April 2025, 17:55
België heeft die extra F-35’s niet zo hard nodig
In het Witte Huis zeggen ze het zelf: ze zijn Europa beu. Nu de VS militair onbetrouwbaar worden, schrijft Marc Reynebeau, hoeft ook België technologisch niet nog meer zijn lot in Amerikaanse handen te leggen.
Premier Bart De Wever (N-VA) moet straks ook eens belet vragen op die fameuze sofa in het Witte Huis. Dan moet hij bij de Amerikaanse president polsen hoe het nu zit met die tactische atoombommen die opgeslagen liggen op de luchtmachtbasis van Kleine-Brogel.
Navo-baas Mark Rutte moet hij daarover niet lastigvallen. Die B61-bommen liggen er niet in een Navo-context, maar, sinds 1963, in functie van een bilateraal akkoord tussen België en de VS. Dat wordt zozeer geheimgehouden, ook tegenover het parlement, dat alleen de codenaam ervan uitlekte: Pine Cone (’Dennenappel’). Het akkoord met Nederland schuilt onder een nog onnozelere code: ‘Speelgoedkist’.
Als de nieuwe minister van Defensie Theo Francken (N-VA) ernaar gevraagd zou worden, zal hij, als trouwe atlanticus, ongetwijfeld het officiële antwoord geven: bevestigen noch ontkennen. Al hebben tal van voorgangers van hem en ook premiers wel al bevestigd dat die wapens er zijn. Zeker is ook: België heeft er niets over te zeggen. Het zijn Amerikaanse bommen en het is Washington dat over de inzet ervan beslist, al moet de Belgische regering dan wel zijn luchtmacht groen licht geven voor wat die piloten dan te doen staat: die dingen gaan droppen.
Het gaat snel. De oorlogsdreun over Europa is al zozeer aangezwollen dat nu ook al atoomwapens ter sprake komen. Toch is het moeilijk om je een beeld te vormen van hoe een Russische agressie eruit kan zien. Het idee dat op een kwaaie dag Russische tanks over de Grote Markt in Brussel denderen – ze zullen dan eerst Polen en Duitsland doorkruist moeten hebben – is behoorlijk gedateerd.
Maar niets is nog voorspelbaar. Ook niet of de VS nog de nodige solidariteit kunnen opbrengen en niet liever hun entente met Rusland verder uitdiepen. De gelekte chat op Signal van de veiligheidstop in de VS zegt het helder genoeg: ze zijn het beu om die tafelschuimers van Europeanen uit de brand te helpen. Met regelrechte bedreigingen tegen vanouds trouwe partners als Denemarken en Canada erbovenop.
De oorlog die je kent
De verleiding is groot om je een volgende oorlog voor te stellen als een herhaling van de vorige, de oorlog die je zelf hebt meegemaakt, zoals met tanks op de Grote Markt, ooit Duitse, straks Russische. Dat leidt tot een vertraging in het verwachtingspatroon. Het beeld van de oorlog in Oekraïne helpt niet. Enerzijds lijkt het daar met zijn loopgraven op een heruitgave van de Eerste Wereldoorlog, anderzijds gaat het er zeer 21ste-eeuws aan toe met zijn nadruk op elektronica en lange tijd niet ernstig genomen tuigjes als drones. Het zijn landen als Iran, Turkije en Oekraïne zelf die daarin een solide ervaring opbouwen. In Europa is de oorlog al begonnen met cyberaanvallen op instellingen en infrastructuur, en sluikse sabotage van onderzeese pijpleidingen en kabelnetwerken.
Verouderde oorlogsverbeelding is begrijpelijk. Zo ging het altijd: men bereidt zich voor op de vorige oorlog. Gebrek aan fantasie is wel een hinder voor wie beslist over de massa’s geld waarmee straks de Europese defensie moet worden opgekrikt. Het valt te vrezen dat die fantasieloosheid ook geldt voor Francken. Dat was al te merken toen hij in deze krant stelde dat Oekraïne niet moet rekenen op een herstel van zijn territoriale integriteit. Hij praatte zijn Amerikaanse collega Pete Hegseth na, die hij had gehoord bij diens bezoek aan de Navo in Brussel. Hij gebruikte zelfs dezelfde termen: “Het is niet realistisch.”
Datzelfde gebrek aan verbeelding spreekt verder nog uit zijn kennelijk onwankelbare geloof dat bij de Navo alles zal blijven zoals het ooit was. En uit zijn voornemen om de Belgische luchtverdediging te versterken door in de VS extra jachtvliegtuigen van het type F-35 aan te kopen. Dat klinkt op het eerste gezicht logisch: de F-35 is hoogst performant, België heeft er al 34 besteld en voor een kleine luchtmacht is het in principe slim om te standaardiseren op één type, zoals nu met de F-16. En ze zijn peperduur, zowel in aankoop als bij operaties. Het extra defensiegeld zal dus snel opgesoupeerd zijn, richting de Navo-norm van 2 procent van het bbp.
Maar zijn de VS nog wel die betrouwbare partner die Francken gelooft dat ze zijn? Nee, er is niet zoiets als een kill switch, waardoor één druk op de knop in Washington zou volstaan om elke F-35 prompt uit de lucht te laten vallen. Maar president Donald Trump heeft het zelf al met zoveel woorden gezegd: als de VS nog gesofisticeerde machines aan Europa verkopen, zal toch wat van de capaciteiten ervan worden afgehaald, als een met één hand op de rug gebonden bokser.
En vooral, de F-35 heeft, behalve een ononderbroken aanvoer van wisselstukken, ook constant updates van zijn software nodig, zeker van de zogeheten mission data files, die snel en frequent nodig zijn. De VS hebben zich verzekerd van het monopolie daarop. Zouden ze dat aandurven, de aanvoer stoppen van die updates naar Europa? Ze deden het vorige maand toch al door Oekraïne, louter uit rancune, de aanvoer van elektronische inlichtingen te ontzeggen. Overigens hebben de VS Europese pogingen om eigen satelliet- en gps-systemen te ontwikkelen, altijd fel tegengewerkt.
Een soort voorhoede
Bovendien, aldus professor Justin Bronk van het Britse Royal United Services Institute, is de F-35 vooral nuttig voor wat hij de front end noemt, operaties diep in het vijandelijke luchtruim. Daar kan hij wel fungeren als een soort voorhoede voor minder gesofisticeerde toestellen. Voor de klassieke beveiliging van het eigen luchtruim of voor opdrachten met zware bomladingen zou de F-35 volgens Bronk te duur uitvallen voor missies die andere, wat oudere types ook aankunnen.
Als alle F-35-bestellingen uitgevoerd zijn, zullen dertien Europese landen 570 stuks in stock hebben. Dat is niet gering. Duitsland – inmiddels weer twijfelend, uit vrees voor Amerikaanse onbetrouwbaarheid – zal er “maar” 35 kopen, eentje meer dan België er tot nu bestelde. Maar die zullen vooral dienen om die Amerikaanse tactische atoombommen in te zetten, want zo hebben de Duitsers er ook opgeslagen liggen (codenaam ‘Gereedschapskist’), net als Nederland en Italië, ook F-35-klanten.
Voor toenmalig minister van Defensie Steven Vandeput (N-VA) was ‘dual capacity’, (dus om ook nucleaire opdrachten te kunnen vervullen) een essentieel, maar publiek nooit toegegeven argument om in 2018 4 miljard euro te reserveren voor de aanschaf van de F-35. Dat was het enige Amerikaanse toestel in de competitie, en de Amerikanen piekerden er zelfs niet over om de technologie of de software voor die nucleaire taak met Europese strijdmachten of bedrijven te delen. Die nucleaire functie was ook de reden waarom het Zweedse Saab zich snel uit de competitie terugtrok. Het was dus eigenlijk Washington dat, via de dennenappel, de aanschaf van de F-35 bepaalde. En Francken zet nu, alsof in de wereld sindsdien niets is veranderd, die weg fantasieloos verder.Een soort voorhoede
Bovendien, aldus professor Justin Bronk van het Britse Royal United Services Institute, is de F-35 vooral nuttig voor wat hij de front end noemt, operaties diep in het vijandelijke luchtruim. Daar kan hij wel fungeren als een soort voorhoede voor minder gesofisticeerde toestellen. Voor de klassieke beveiliging van het eigen luchtruim of voor opdrachten met zware bomladingen zou de F-35 volgens Bronk te duur uitvallen voor missies die andere, wat oudere types ook aankunnen.
Als alle F-35-bestellingen uitgevoerd zijn, zullen dertien Europese landen 570 stuks in stock hebben. Dat is niet gering. Duitsland – inmiddels weer twijfelend, uit vrees voor Amerikaanse onbetrouwbaarheid – zal er “maar” 35 kopen, eentje meer dan België er tot nu bestelde. Maar die zullen vooral dienen om die Amerikaanse tactische atoombommen in te zetten, want zo hebben de Duitsers er ook opgeslagen liggen (codenaam ‘Gereedschapskist’), net als Nederland en Italië, ook F-35-klanten.
Voor toenmalig minister van Defensie Steven Vandeput (N-VA) was ‘dual capacity’, (dus om ook nucleaire opdrachten te kunnen vervullen) een essentieel, maar publiek nooit toegegeven argument om in 2018 4 miljard euro te reserveren voor de aanschaf van de F-35. Dat was het enige Amerikaanse toestel in de competitie, en de Amerikanen piekerden er zelfs niet over om de technologie of de software voor die nucleaire taak met Europese strijdmachten of bedrijven te delen. Die nucleaire functie was ook de reden waarom het Zweedse Saab zich snel uit de competitie terugtrok. Het was dus eigenlijk Washington dat, via de dennenappel, de aanschaf van de F-35 bepaalde. En Francken zet nu, alsof in de wereld sindsdien niets is veranderd, die weg fantasieloos verder.
DS, 02-04-2025 (Marc Reynebeau)
In het Witte Huis zeggen ze het zelf: ze zijn Europa beu. Nu de VS militair onbetrouwbaar worden, schrijft Marc Reynebeau, hoeft ook België technologisch niet nog meer zijn lot in Amerikaanse handen te leggen.
Premier Bart De Wever (N-VA) moet straks ook eens belet vragen op die fameuze sofa in het Witte Huis. Dan moet hij bij de Amerikaanse president polsen hoe het nu zit met die tactische atoombommen die opgeslagen liggen op de luchtmachtbasis van Kleine-Brogel.
Navo-baas Mark Rutte moet hij daarover niet lastigvallen. Die B61-bommen liggen er niet in een Navo-context, maar, sinds 1963, in functie van een bilateraal akkoord tussen België en de VS. Dat wordt zozeer geheimgehouden, ook tegenover het parlement, dat alleen de codenaam ervan uitlekte: Pine Cone (’Dennenappel’). Het akkoord met Nederland schuilt onder een nog onnozelere code: ‘Speelgoedkist’.
Als de nieuwe minister van Defensie Theo Francken (N-VA) ernaar gevraagd zou worden, zal hij, als trouwe atlanticus, ongetwijfeld het officiële antwoord geven: bevestigen noch ontkennen. Al hebben tal van voorgangers van hem en ook premiers wel al bevestigd dat die wapens er zijn. Zeker is ook: België heeft er niets over te zeggen. Het zijn Amerikaanse bommen en het is Washington dat over de inzet ervan beslist, al moet de Belgische regering dan wel zijn luchtmacht groen licht geven voor wat die piloten dan te doen staat: die dingen gaan droppen.
Het gaat snel. De oorlogsdreun over Europa is al zozeer aangezwollen dat nu ook al atoomwapens ter sprake komen. Toch is het moeilijk om je een beeld te vormen van hoe een Russische agressie eruit kan zien. Het idee dat op een kwaaie dag Russische tanks over de Grote Markt in Brussel denderen – ze zullen dan eerst Polen en Duitsland doorkruist moeten hebben – is behoorlijk gedateerd.
Maar niets is nog voorspelbaar. Ook niet of de VS nog de nodige solidariteit kunnen opbrengen en niet liever hun entente met Rusland verder uitdiepen. De gelekte chat op Signal van de veiligheidstop in de VS zegt het helder genoeg: ze zijn het beu om die tafelschuimers van Europeanen uit de brand te helpen. Met regelrechte bedreigingen tegen vanouds trouwe partners als Denemarken en Canada erbovenop.
De oorlog die je kent
De verleiding is groot om je een volgende oorlog voor te stellen als een herhaling van de vorige, de oorlog die je zelf hebt meegemaakt, zoals met tanks op de Grote Markt, ooit Duitse, straks Russische. Dat leidt tot een vertraging in het verwachtingspatroon. Het beeld van de oorlog in Oekraïne helpt niet. Enerzijds lijkt het daar met zijn loopgraven op een heruitgave van de Eerste Wereldoorlog, anderzijds gaat het er zeer 21ste-eeuws aan toe met zijn nadruk op elektronica en lange tijd niet ernstig genomen tuigjes als drones. Het zijn landen als Iran, Turkije en Oekraïne zelf die daarin een solide ervaring opbouwen. In Europa is de oorlog al begonnen met cyberaanvallen op instellingen en infrastructuur, en sluikse sabotage van onderzeese pijpleidingen en kabelnetwerken.
Verouderde oorlogsverbeelding is begrijpelijk. Zo ging het altijd: men bereidt zich voor op de vorige oorlog. Gebrek aan fantasie is wel een hinder voor wie beslist over de massa’s geld waarmee straks de Europese defensie moet worden opgekrikt. Het valt te vrezen dat die fantasieloosheid ook geldt voor Francken. Dat was al te merken toen hij in deze krant stelde dat Oekraïne niet moet rekenen op een herstel van zijn territoriale integriteit. Hij praatte zijn Amerikaanse collega Pete Hegseth na, die hij had gehoord bij diens bezoek aan de Navo in Brussel. Hij gebruikte zelfs dezelfde termen: “Het is niet realistisch.”
Datzelfde gebrek aan verbeelding spreekt verder nog uit zijn kennelijk onwankelbare geloof dat bij de Navo alles zal blijven zoals het ooit was. En uit zijn voornemen om de Belgische luchtverdediging te versterken door in de VS extra jachtvliegtuigen van het type F-35 aan te kopen. Dat klinkt op het eerste gezicht logisch: de F-35 is hoogst performant, België heeft er al 34 besteld en voor een kleine luchtmacht is het in principe slim om te standaardiseren op één type, zoals nu met de F-16. En ze zijn peperduur, zowel in aankoop als bij operaties. Het extra defensiegeld zal dus snel opgesoupeerd zijn, richting de Navo-norm van 2 procent van het bbp.
Maar zijn de VS nog wel die betrouwbare partner die Francken gelooft dat ze zijn? Nee, er is niet zoiets als een kill switch, waardoor één druk op de knop in Washington zou volstaan om elke F-35 prompt uit de lucht te laten vallen. Maar president Donald Trump heeft het zelf al met zoveel woorden gezegd: als de VS nog gesofisticeerde machines aan Europa verkopen, zal toch wat van de capaciteiten ervan worden afgehaald, als een met één hand op de rug gebonden bokser.
En vooral, de F-35 heeft, behalve een ononderbroken aanvoer van wisselstukken, ook constant updates van zijn software nodig, zeker van de zogeheten mission data files, die snel en frequent nodig zijn. De VS hebben zich verzekerd van het monopolie daarop. Zouden ze dat aandurven, de aanvoer stoppen van die updates naar Europa? Ze deden het vorige maand toch al door Oekraïne, louter uit rancune, de aanvoer van elektronische inlichtingen te ontzeggen. Overigens hebben de VS Europese pogingen om eigen satelliet- en gps-systemen te ontwikkelen, altijd fel tegengewerkt.
Een soort voorhoede
Bovendien, aldus professor Justin Bronk van het Britse Royal United Services Institute, is de F-35 vooral nuttig voor wat hij de front end noemt, operaties diep in het vijandelijke luchtruim. Daar kan hij wel fungeren als een soort voorhoede voor minder gesofisticeerde toestellen. Voor de klassieke beveiliging van het eigen luchtruim of voor opdrachten met zware bomladingen zou de F-35 volgens Bronk te duur uitvallen voor missies die andere, wat oudere types ook aankunnen.
Als alle F-35-bestellingen uitgevoerd zijn, zullen dertien Europese landen 570 stuks in stock hebben. Dat is niet gering. Duitsland – inmiddels weer twijfelend, uit vrees voor Amerikaanse onbetrouwbaarheid – zal er “maar” 35 kopen, eentje meer dan België er tot nu bestelde. Maar die zullen vooral dienen om die Amerikaanse tactische atoombommen in te zetten, want zo hebben de Duitsers er ook opgeslagen liggen (codenaam ‘Gereedschapskist’), net als Nederland en Italië, ook F-35-klanten.
Voor toenmalig minister van Defensie Steven Vandeput (N-VA) was ‘dual capacity’, (dus om ook nucleaire opdrachten te kunnen vervullen) een essentieel, maar publiek nooit toegegeven argument om in 2018 4 miljard euro te reserveren voor de aanschaf van de F-35. Dat was het enige Amerikaanse toestel in de competitie, en de Amerikanen piekerden er zelfs niet over om de technologie of de software voor die nucleaire taak met Europese strijdmachten of bedrijven te delen. Die nucleaire functie was ook de reden waarom het Zweedse Saab zich snel uit de competitie terugtrok. Het was dus eigenlijk Washington dat, via de dennenappel, de aanschaf van de F-35 bepaalde. En Francken zet nu, alsof in de wereld sindsdien niets is veranderd, die weg fantasieloos verder.Een soort voorhoede
Bovendien, aldus professor Justin Bronk van het Britse Royal United Services Institute, is de F-35 vooral nuttig voor wat hij de front end noemt, operaties diep in het vijandelijke luchtruim. Daar kan hij wel fungeren als een soort voorhoede voor minder gesofisticeerde toestellen. Voor de klassieke beveiliging van het eigen luchtruim of voor opdrachten met zware bomladingen zou de F-35 volgens Bronk te duur uitvallen voor missies die andere, wat oudere types ook aankunnen.
Als alle F-35-bestellingen uitgevoerd zijn, zullen dertien Europese landen 570 stuks in stock hebben. Dat is niet gering. Duitsland – inmiddels weer twijfelend, uit vrees voor Amerikaanse onbetrouwbaarheid – zal er “maar” 35 kopen, eentje meer dan België er tot nu bestelde. Maar die zullen vooral dienen om die Amerikaanse tactische atoombommen in te zetten, want zo hebben de Duitsers er ook opgeslagen liggen (codenaam ‘Gereedschapskist’), net als Nederland en Italië, ook F-35-klanten.
Voor toenmalig minister van Defensie Steven Vandeput (N-VA) was ‘dual capacity’, (dus om ook nucleaire opdrachten te kunnen vervullen) een essentieel, maar publiek nooit toegegeven argument om in 2018 4 miljard euro te reserveren voor de aanschaf van de F-35. Dat was het enige Amerikaanse toestel in de competitie, en de Amerikanen piekerden er zelfs niet over om de technologie of de software voor die nucleaire taak met Europese strijdmachten of bedrijven te delen. Die nucleaire functie was ook de reden waarom het Zweedse Saab zich snel uit de competitie terugtrok. Het was dus eigenlijk Washington dat, via de dennenappel, de aanschaf van de F-35 bepaalde. En Francken zet nu, alsof in de wereld sindsdien niets is veranderd, die weg fantasieloos verder.
DS, 02-04-2025 (Marc Reynebeau)