Einde van de verlichting

[Wouter]

Einde van de verlichting door Lieven De Cauter
Het is nu wel stilaan een feit: we zijn in de nieuwe middeleeuwen aanbeland. In sommige Amerikaanse staten voeren ze Darwin af in het secundair onderwijs en nu mag men al geen cartoons over de islam meer maken - cartoons die toch per definitie gemaakt zijn om te spotten met alle zogenaamd ernstige zaken - of men krijgt een boycot van de hele Arabische wereld op zijn dak. Waar gaan we naartoe? We beleven het einde van de verlichting, ik zeg het u.

Men zou, in alle ernst, alle kranten van de wereld, alle weekbladen en tijdschriften en websites, kortom alle kanalen die de vrije meningsuiting hoog in het vaandel dragen, ook en vooral de Arabische, moeten oproepen om die onschuldige Deense cartoons van de Profeet te publiceren. Want het wordt een beetje te gortig. Het ligt aan de bewoners van de planeet aarde of we straks allemaal in intelligent design moeten geloven en ook nog moeten buigen voor Mohammed.

Ik pik dit niet. Als onschuldige humor niet meer kan, dan zijn we in de nieuwe middeleeuwen aanbeland. Weet u wat dat betekent? Een gedachte-experiment maakt alles duidelijk. 'God is dood', Nietzsche; 'Nietzsche is dood', God - die tekst heb ik indertijd in Leuven meer dan eens op een wc-deur gelezen. Niets aan de hand. Transponeer dit even naar nu. 'Allah is dood', Nietzsche; 'Nietzsche is dood', Allah. Dat is plots heel andere koek. Ik vroeg een islamitische student: "Als ik deze tekst" - 'God is dood, Allah is dood, JHWH is dood' - op het bord schrijf, teken ik dan mijn doodvonnis, Sahil?" "Absoluut", lachte hij. Ik lachte ook, maar eigenlijk heb ik meer zin om te wenen.

Dit kan toch niet. Ik wil dit niet meemaken. Het einde van het tijdperk van de verlichting? Kun je je voorstellen wat dat voor alle denkende mensen van de wereld zal betekenen? Afschuwelijk. Dus moeten alle kranten die zichzelf respecteren cito presto deze cartoons publiceren. Dit gaat niet over de islam, maar over iets veel belangrijkers: over tolerantie, openheid, vrije meningsuiting. Verlichting. Nu overal en massaal publiceren die cartoons, of we zijn er geweest.

En er is alle reden toe: om te weten of die cartoons aanstootgevend zijn of niet, om de lezer te laten oordelen, moet elk artikel dat erover handelt er een paar van publiceren. Dat is toch gewoon goede journalistiek. Ze zijn te vinden op http://www.newspaperindex.com/blog/2005/12/10/un-to-investigate-jyllands-posten-racism/. Echt waar, totaal onschuldig. Daar gaan we de vrije meningsuiting toch niet voor opofferen, zeker? Of bestaan vrije meningsuiting en echte nieuwsgaring alleen nog op het internet? Is dat het laatste bastion van het vrije denken? Het is ver gekomen.

We zitten tussen hamer en aambeeld, tussen de neo-imperialistische leugens van de Verenigde Staten en het islamo-fascisme van de fundamentalisten, tussen de logica van oorlogsmisdadigers en de logica van terroristen. En het ergste van al is: het zijn objectieve bondgenoten. En wij, de gematigde wereldburgers van allerlei kunne, ook de gematigde islamieten, zijn de sigaar. Kan ik niet emigreren naar een andere planeet tot dit tijdperk overwaait? De nieuwe middeleeuwen. Succes ermee.

Lieven De Cauter is cultuurfilosoof

Publicatiedatum : 02-02-2006, De Morgen
Sectie : Opinie

Een goed geschreven stuk, maar ik stel me wel vragen bij de oproep tot het publiceren van de cartoons. Inderdaad, alle media zou dit moeten doen, maar als ik kijk naar De Morgen van afgelopen vrijdag dan heb ik toch mijn bedenkingen. Daar waar De standaard de gewraakte cartoons duidelijk heeft afgedrukt in een no-nonsense omgeving, heeft De Morgen er iets op gevonden.
Wat hebben ze gedaan? Gewoon een foto van het Deense dagblad genomen dat open lag op de pagina met de cartoons erop. Zie je de cartoons op de foto? Niet echt, laat staan dat je de captions kan lezen.

Dit vond ik vrijdag al belachelijk maar niet de moeite om het hier te posten. Na het lezen van dit hypocriet stukje tekst moet het toch van m'n hart.

Ofwel publiceer je de cartoons niet (uit vrees voor whatever welke gevolgen -toegeven aan de intimidatie dus- ) ofwel publiceer je ze wel als manifest dat vrijheid van meningsuiting hier in België zulke cartoons rechtvaardigt.

Maar doe niet onozel door ergens tussenin te zitten, het is precies alsof je geen standpunt inneemt. Dat laatste kan ik nog volgen, maar ga dan de week hierop niet hypocriet doen en oproepen tot iets waar je zelf de ballen niet voor hebt gehad.

[Barst]

Iran en Syrië stoken het vuur opzettelijk op


De protesten tegen de Deense cartoons in Iran en Syrië laaiden niet spontaan op. De overheden wakkerden ze aan, als afleiding van de eigen problemen.


Een Iraanse krant heeft gisteren een wedstrijd uitgeschreven voor de beste cartoons over de Holocaust – in reactie op de omstreden Deense cartoons van de profeet Mohammed. De krant Hamsjahri zegt de grenzen van de persvrijheid te willen testen, dezelfde reden die westerse kranten opgaven toen ze de Deense cartoons afdrukten. Staat de westerse persvrijheid dit toe, vraagt Hamsjahri zich af, of is die alleen „goed om heilige waarden van goddelijke religies te beledigen”?

Hamsjahri is de krant van de gemeente Teheran, en dat is niet toevallig aangezien president Ahmadinejad daar tot voor kort burgemeester was. Want de protesten hebben in Iran geen spontaan karakter, en datzelfde geldt voor Syrië, waar zaterdag de Deense en de Noorse ambassades in vlammen opgingen.

In beide landen hebben de overheden een actieve en leidende rol: spontane anti-westerse protesten vinden nauwelijks plaats. In Iran zijn het vrijwel altijd de aan de geestelijke leiding gelieerde hezbollah- en de basiji-milities die het voortouw nemen. Ook gisteren toen de Deense ambassade in Teheran voor de tweede dag werd bekogeld met stenen en benzinebommen.

Er wordt wel spontaan gedemonstreerd in Iran, maar dan vooral tegen de eigen overheid (studentenrellen, Koerdische protesten, arbeidersacties). Dat geldt in mindere mate ook voor Syrië, waar oppositiegroepen niet verder komen dan wat kleinschalige protesten. Syrië heeft met name de soennitische bewegingen (als de Moslim Broederschap) zo stevig ingekapseld en geïnfiltreerd dat die alleen op instigatie van de geheime diensten (dus de overheid) de straat op kunnen gaan.

Opvallend is dat ook in buurland Libanon de protesten centraal geregeld waren (en bijvoorbeeld abrupt eindigden toen de organisatoren het genoeg vonden), met name door radicale soennitische groepen met nauwe financiële banden met Syrië.

De Iraanse regering liep bovendien voorop met het stopzetten van de handel met Denemarken (jaarlijks goed voor 280 miljoen dollar). In Syrië barsten de protesten los nadat de ambassadeur in Kopenhagen vorige week werd teruggeroepen.

En dat terwijl de cartoons al in september in de Deense krant Jyllands-Posten stonden. Maar regimes in het Midden-Oosten zijn berucht om dit soort afleidingsmanoeuvres; en beide landen liggen internationaal onder vuur. Syrië vanwege de moord op de Libanese premier Hariri, Iran omdat het weigert te buigen voor internationale druk zijn nucleaire ambities op te geven. De protesten dienen een dubbel doel: ze moeten de wereld tonen hoe verenigd het volk achter zijn leiders staat, en tegelijkertijd de aandacht van het volk afleiden van de onderdrukking en slechte economie in eigen land.


Onlusten rond spotprenten maken Deense extreme Volkspartij steeds populairder

De spotprenten-affaire geeft de Deense Volkspartij, met de extreem-rechtse Pia Kjaersgaard aan het roer, de wind in de zeilen. In opiniepeilingen boekt de partij het beste resultaat in vijf jaar, maar blijft vooralsnog de derde partij. Grootste verliezers in de peiling zijn de sociaal-democraten, de grootste oppositiepartij. Opvallend is dat Kjaersgaard de laatste tijd steeds op tv verschijnt met een halsketting met kruis eraan. Zondag was dat kruis ineens twee keer zo groot.

Daar waar de oppositiepartijen vorige week opriepen tot eenheid, verklaarde Kjaersgaard te willen onderzoeken of imams, die Deense belangen in het Midden-Oosten hebben geschaad, uitgewezen kunnen worden. Begin januari kwam uit dat een groep imams in het Midden-Oosten had rondgereisd met de gewraakte tekeningen en een aantal ’vervalsingen’ om internationale steun te zoeken. De twee regeringspartijen (Liberalen en Conservatieven) steunden dat voorstel.

Maar gisteren ging de leidster van de partij, Pia Kjaersgaard, te ver, vonden verschillende Deense parlementsleden. In haar wekelijkse nieuwsbrief schreef zij onder meer: „Het zaad van het onkruid dat over de Deense grenzen is gewaaid –islamisten en leugenaars– die met hun Midden-Oostenreis nieuw, en voor Denemarken levensgevaarlijk leven in het conflict bliezen, met hen zullen wij zelf afrekenen.”


Trouw, 08-02-2006