Barst
16th April 2016, 15:18
Het is een wedstrijd die je niet winnen kan
De VRT-nieuwsdienst ligt al enige tijd onder vuur, vooral uit (rechts-)politieke hoek. Is het VRT-journaal te politiek correct, zoals de kritiek luidt, terwijl het VTM-nieuws de vinger op de wonde legt? Of is net het VTM-nieuws te voortvarend, en het VRT-journaal een baken van standvastigheid? Er is maar één manier om het te achterhalen: een week lang om zeven uur ’s avonds naar beide uitzendingen kijken.
1. De toon
In tegenstelling tot de eminente mediawatcher Frank Thevissen, konden wij VRT noch VTM de voorbije week betrappen op het bewust verhullen of censureren van nieuwsfeiten. Zeker aan de belangrijke binnenlandse gebeurtenissen van de voorbije dagen besteedden beide zenders telkens ongeveer evenveel aandacht, en ze legden grosso modo dezelfde klemtonen. Alleen de toon waarop dat gebeurde, verschilde soms merkelijk.
De verontwaardiging over de actie van de verkeersleiders op Zaventem, bijvoorbeeld, spatte op VTM werkelijk van het scherm, ook toen alleen anker Stef Wauters in beeld was. ‘Dat een kleine groep een luchthaven die nog maar net rechtkrabbelt na een bloedbad, platlegt voor de eigen privileges, is voor veel mensen de schaamte voorbij’, opinieerde hij. Waarna Karel Lattrez op Zaventem zichzelf en al zijn gesprekspartners nog eens ongeveer hetzelfde liet zeggen. Bij het begin van het VRT-journaal moest Martine Tanghe zich ook bedwingen, maar ze hield het toch bij het wel geladen, maar toch minder gekleurde ‘uitgerekend op de dag dat de luchthaven zich herstelde van de aanslag twee weken geleden, houden de luchtverkeersleiders een actie’.
De VRT liet die dinsdag dag ook iemand van de gilde van luchtverkeersleiders aan het woord, VTM deed dat niet. Toegegeven, Lattrez stelde woensdag bij de opvolging wel de vraag die nog niemand had gesteld: waarom wilde de directie dit akkoord net nu doordrukken? Misschien omdat ze hoopte dat de luchtverkeersleiders op dat moment geen actie zouden aandurven?
Bij het ontslag van Joëlle Milquet, maandag, was het verschil in toon nog groter. VTM opende er het nieuws mee en maakte er een regelrechte karaktermoord van. ‘Joëlle Milquet, berucht als Madame Non, die nee zei op elke communautaire vraag’, zo omschreef Stef Wauters haar. We zagen daarna beelden van Milquet die net voor ze haar persconferentie begon, enkele microfoons liet vallen en daar even bij zuchtte (‘Een duidelijk geagiteerde Milquet op de persconferentie’, klonk het). Dirk Van den Bogaert deed er nog een schepje bovenop: ‘Met Milquet in de onderhandelingen was je nooit klaar, ze veegde op het eind alles weer van tafel en begon opnieuw’, zei hij bijna met leedvermaak in de stem.
Op de VRT was Milquet merkwaardig genoeg geen hoofdpunt. Het item zat ergens midden in Het journaal, en werd kort en sec gebracht.
Besluit: VTM speelt meer op het buikgevoel en de verontwaardiging
2. De primeurs
Een weekje nieuws is niet meer dan een momentopname, maar bij de belangrijkste gebeurtenissen van de voorbije zeven dagen was het VRT-journaal er toch het vaakst het snelste bij. Dat mag verbazen, omdat het VTM-nieuws de naam heeft doorgaans korter op de bal te spelen.
Vorige vrijdag opende het VRT-journaal met de zekere melding dat Mohamed Abrini was gearresteerd, terwijl op datzelfde ogenblik VTM nog een slag om de arm hield: Abrini ‘zou gearresteerd zijn’. Pas een kleine tien minuten ver in het VTM-nieuws werd de bevestiging gegeven. De dag daarop precies hetzelfde verhaal. VTM nieuws opende met nieuwe huiszoekingen in Etterbeek, VRT met de bekentenis van Abrini: hij was de man met het hoedje. Weerom kon VTM dat pas minuten later bevestigen. VRT-journaliste Caroline Van den Berghe zat vorig weekend duidelijk dichter op de zaak dan haar VTM-collega Katrien Saelens.
Ook in de zaak-Jacqueline Galant, de federale minister van Mobiliteit die al langer onder vuur lag en donderdag de eer aan zichzelf hield, nam de VRT deze week voorsprong. Woensdag hield VTM het bij het verslag van Galants bemiddelingspoging met de ‘zieke’ verkeersleiders, vergezeld van de korte melding: ‘Er is trouwens kritiek op Galant omdat ze geprobeerd zou hebben 400 miljoen euro uit de begroting, bestemd voor beveiliging tegen terreur, door te sluizen naar Belgocontrol.’ In het VRT-journaal pakte op datzelfde ogenblik Stefaan Van Hecke (Groen) uit met een rapport van de Europese Commissie waarin de beveiliging van Zaventem danig op de korrel wordt genomen en waarin wordt gepleit om meer geld voor die beveiliging vrij te maken. Dat rapport zou mee tot het ontslag van de minister leiden.
Besluit: VRT is alerter (of was dat toch de voorbije week)
3. De helderheid
Het VRT-journaal heeft met de recente make-over vooruitgang geboekt, maar toch slaagt VTM er nog altijd beter in complexe onderwerpen overzichtelijk en duidelijk over te brengen. De maatregelen in het begrotingsakkoord, bijvoorbeeld, betrekt VTM meteen op de kijker: de taksen op tabak en diesel. Dat deed VRT pas de dag nadien: zaterdag kregen we eerst onduidelijke, ongestructureerde info over flexibeler werken, pensioenen en langdurig zieken. Of neem de ingrediënten in de nieuwe arbeidsvoorwaarden van de luchtverkeersleiders die hen tot actie noopten: de uitleg en zeker de infografieken van het VTM-nieuws waren veel makkelijker te begrijpen dan die van de VRT.
De VRT-redactie heeft trouwens de neiging infografieken te gebruiken als het niet nodig is. Bij een item over belangrijke informatie gevonden op de laptop die terrorist Ibrahim El Bakraoui in een vuilnisbak had gegooid, kregen we seconden lang een getekende vuilnisemmer te zien, met een pijltje naar een getekende en omcirkelde laptop. VTM liet bij dat item een foto van de terrorist zien, en beelden van de vuilnisbak waarin de laptop was gevonden.
Het VRT-journaal heeft de neiging veel onderwerpen institutioneel aan te pakken, en hanteert soms ook nog een erg institutionele taal. Terwijl Stef Wauters dinsdag aankondigt dat Patrick De*wael wellicht de voorzitter wordt van de parlementaire onderzoekscommissie naar de aanslagen van 22 maart, zegt Martine Tanghe met uitgestreken gezicht: ‘De parlementaire commissie kan bijna van start. De procedure is opgestart, in de plenaire is de inoverwegingname goedgekeurd, en de oprichting is goedgekeurd in de commissie Justitie.’ Tja.
Besluit: VTM spreekt altijd mensentaal, VRT soms de taal van de instellingen
4. De sensatie
Hier wint VTM, dat zal niemand verbazen. We bedoelen het trouwens minder negatief dan het klinkt. Het VTM-nieuws voelt energieker, gebalder en meer gebeten aan dan het VRT-journaal. Bij een item over brieven met verdacht wit poeder die in de brievenbus van de families Abdeslam en Abrini vielen, probeert de VTM-reporter zelfs via de parlo*foon een interview te doen met de familie Abrini. Dat levert niets op, maar we krijgen het toch te zien, wellicht om duidelijk te maken dat geen enkele inspanning de VTM-journalisten te veel is. In ieder geval: de VRT bracht dit item helemaal niet.
Ook in de beeldkeuze kiest VTM altijd meer het pad van de sensatie. Het woord ‘Maalbeek’ hoeft maar te vallen of we krijgen weer de amateurbeelden te zien van de mensen die uit het wrak van de wagon de tunnel in lopen, met het door merg en been gaande gehuil van een kind eroverheen. Hoeft dat echt nog? De VRT doet het in ieder geval niet (meer).
Ook opvallend: bij de berichtgeving over de activiteiten van Abrini en Abdeslam zien we op beide zenders bewakingscamerabeelden van het benzinestation waar ze gestopt zijn met de Renault Clio die wat later bij de aanslagen in Parijs zou worden gebruikt. VTM monteert daar elke keer beelden tussen van een dashcam, waarop te zien is hoe een auto dat (of een ander) benzinestation oprijdt. Waar is dat in godsnaam voor nodig?
Besluit: VTM zoekt de grens op en gaat er soms over, VRT is soms wat saai
5. De keuzes
De belangrijkste binnenlandse nieuwsfeiten krijgen op beide zender goeddeels dezelfde behandeling, maar daarnaast loopt het aanbod fel uiteen. VRT heeft meer aandacht (en geld) voor buitenlandse berichtgeving: André Vermeulen in Cuba, Jan Balliauw in Palmyra (embedded met het Russische leger, wat deontologisch toch wat gevoelig lag). De botsing (met traangas) tussen vluchtelingen en grenspolitie in Roemenië had de VRT een dag eerder dan VTM, maar VTM had dan wel een Vlaamse verpleger aan de lijn die de mensen heeft verzorgd.
De Amerikaanse verkiezingen coveren ze natuurlijk allebei, maar het VRT-journaal geeft de indruk beter op de hoogte te zijn, terwijl VTM CNN-beelden overneemt van Trump en Cruz die hun gezinnetje aan de wereld voorstellen.
VTM doet nog altijd meer aan faits divers (dodelijke ongelukken, instortende gebouwen, altijd met ooggetuigen erbij) en regelrechte emo (de jonge biologe die door een olifant werd vertrappeld). Maar de VRT brengt onder het mom van constructieve journalistiek ook flauwekul (een repo over een toeristentreintje dat de markt van Anderlecht bereikbaar moet maken zolang de metro niet rijdt, als symbool voor de heropstanding van Brussel). En waarom aandacht besteden aan een Turkse anti-PKK-betoging in Gent waarbij meer politieagenten aanwezig zijn dan betogers?
Besluit: beide brengen elk op hun domein te veel overbodige items
6. De studiogast
Hier wint VTM glansrijk. Zaterdag had VTM zowel Jan Jambon (over Abrini) als Kris Peeters (over de begroting) in de studio. Jambon zat ook in het VRT-journaal, maar dat gesprek was een uur tevoren opgenomen, vóór de VRT-primeur over de bekentenis van Abrini. Jammer.
De troostprijs voor de VRT was een mak gesprek met Koen Geens, die nochtans scherpe vragen te incasseren kreeg. Maar Geens was geen partij voor Bart De Wever, die zondag in het middagnieuws van VTM de stoere para’s kwam bejubelen en de lakse justitie kwam berispen. Die kreeg niet één kritische vraag voorgeschoteld.
Besluit: BDW moet ook eens naar de VRT
DS, 16-04-2016 (Tom Heremans)
De VRT-nieuwsdienst ligt al enige tijd onder vuur, vooral uit (rechts-)politieke hoek. Is het VRT-journaal te politiek correct, zoals de kritiek luidt, terwijl het VTM-nieuws de vinger op de wonde legt? Of is net het VTM-nieuws te voortvarend, en het VRT-journaal een baken van standvastigheid? Er is maar één manier om het te achterhalen: een week lang om zeven uur ’s avonds naar beide uitzendingen kijken.
1. De toon
In tegenstelling tot de eminente mediawatcher Frank Thevissen, konden wij VRT noch VTM de voorbije week betrappen op het bewust verhullen of censureren van nieuwsfeiten. Zeker aan de belangrijke binnenlandse gebeurtenissen van de voorbije dagen besteedden beide zenders telkens ongeveer evenveel aandacht, en ze legden grosso modo dezelfde klemtonen. Alleen de toon waarop dat gebeurde, verschilde soms merkelijk.
De verontwaardiging over de actie van de verkeersleiders op Zaventem, bijvoorbeeld, spatte op VTM werkelijk van het scherm, ook toen alleen anker Stef Wauters in beeld was. ‘Dat een kleine groep een luchthaven die nog maar net rechtkrabbelt na een bloedbad, platlegt voor de eigen privileges, is voor veel mensen de schaamte voorbij’, opinieerde hij. Waarna Karel Lattrez op Zaventem zichzelf en al zijn gesprekspartners nog eens ongeveer hetzelfde liet zeggen. Bij het begin van het VRT-journaal moest Martine Tanghe zich ook bedwingen, maar ze hield het toch bij het wel geladen, maar toch minder gekleurde ‘uitgerekend op de dag dat de luchthaven zich herstelde van de aanslag twee weken geleden, houden de luchtverkeersleiders een actie’.
De VRT liet die dinsdag dag ook iemand van de gilde van luchtverkeersleiders aan het woord, VTM deed dat niet. Toegegeven, Lattrez stelde woensdag bij de opvolging wel de vraag die nog niemand had gesteld: waarom wilde de directie dit akkoord net nu doordrukken? Misschien omdat ze hoopte dat de luchtverkeersleiders op dat moment geen actie zouden aandurven?
Bij het ontslag van Joëlle Milquet, maandag, was het verschil in toon nog groter. VTM opende er het nieuws mee en maakte er een regelrechte karaktermoord van. ‘Joëlle Milquet, berucht als Madame Non, die nee zei op elke communautaire vraag’, zo omschreef Stef Wauters haar. We zagen daarna beelden van Milquet die net voor ze haar persconferentie begon, enkele microfoons liet vallen en daar even bij zuchtte (‘Een duidelijk geagiteerde Milquet op de persconferentie’, klonk het). Dirk Van den Bogaert deed er nog een schepje bovenop: ‘Met Milquet in de onderhandelingen was je nooit klaar, ze veegde op het eind alles weer van tafel en begon opnieuw’, zei hij bijna met leedvermaak in de stem.
Op de VRT was Milquet merkwaardig genoeg geen hoofdpunt. Het item zat ergens midden in Het journaal, en werd kort en sec gebracht.
Besluit: VTM speelt meer op het buikgevoel en de verontwaardiging
2. De primeurs
Een weekje nieuws is niet meer dan een momentopname, maar bij de belangrijkste gebeurtenissen van de voorbije zeven dagen was het VRT-journaal er toch het vaakst het snelste bij. Dat mag verbazen, omdat het VTM-nieuws de naam heeft doorgaans korter op de bal te spelen.
Vorige vrijdag opende het VRT-journaal met de zekere melding dat Mohamed Abrini was gearresteerd, terwijl op datzelfde ogenblik VTM nog een slag om de arm hield: Abrini ‘zou gearresteerd zijn’. Pas een kleine tien minuten ver in het VTM-nieuws werd de bevestiging gegeven. De dag daarop precies hetzelfde verhaal. VTM nieuws opende met nieuwe huiszoekingen in Etterbeek, VRT met de bekentenis van Abrini: hij was de man met het hoedje. Weerom kon VTM dat pas minuten later bevestigen. VRT-journaliste Caroline Van den Berghe zat vorig weekend duidelijk dichter op de zaak dan haar VTM-collega Katrien Saelens.
Ook in de zaak-Jacqueline Galant, de federale minister van Mobiliteit die al langer onder vuur lag en donderdag de eer aan zichzelf hield, nam de VRT deze week voorsprong. Woensdag hield VTM het bij het verslag van Galants bemiddelingspoging met de ‘zieke’ verkeersleiders, vergezeld van de korte melding: ‘Er is trouwens kritiek op Galant omdat ze geprobeerd zou hebben 400 miljoen euro uit de begroting, bestemd voor beveiliging tegen terreur, door te sluizen naar Belgocontrol.’ In het VRT-journaal pakte op datzelfde ogenblik Stefaan Van Hecke (Groen) uit met een rapport van de Europese Commissie waarin de beveiliging van Zaventem danig op de korrel wordt genomen en waarin wordt gepleit om meer geld voor die beveiliging vrij te maken. Dat rapport zou mee tot het ontslag van de minister leiden.
Besluit: VRT is alerter (of was dat toch de voorbije week)
3. De helderheid
Het VRT-journaal heeft met de recente make-over vooruitgang geboekt, maar toch slaagt VTM er nog altijd beter in complexe onderwerpen overzichtelijk en duidelijk over te brengen. De maatregelen in het begrotingsakkoord, bijvoorbeeld, betrekt VTM meteen op de kijker: de taksen op tabak en diesel. Dat deed VRT pas de dag nadien: zaterdag kregen we eerst onduidelijke, ongestructureerde info over flexibeler werken, pensioenen en langdurig zieken. Of neem de ingrediënten in de nieuwe arbeidsvoorwaarden van de luchtverkeersleiders die hen tot actie noopten: de uitleg en zeker de infografieken van het VTM-nieuws waren veel makkelijker te begrijpen dan die van de VRT.
De VRT-redactie heeft trouwens de neiging infografieken te gebruiken als het niet nodig is. Bij een item over belangrijke informatie gevonden op de laptop die terrorist Ibrahim El Bakraoui in een vuilnisbak had gegooid, kregen we seconden lang een getekende vuilnisemmer te zien, met een pijltje naar een getekende en omcirkelde laptop. VTM liet bij dat item een foto van de terrorist zien, en beelden van de vuilnisbak waarin de laptop was gevonden.
Het VRT-journaal heeft de neiging veel onderwerpen institutioneel aan te pakken, en hanteert soms ook nog een erg institutionele taal. Terwijl Stef Wauters dinsdag aankondigt dat Patrick De*wael wellicht de voorzitter wordt van de parlementaire onderzoekscommissie naar de aanslagen van 22 maart, zegt Martine Tanghe met uitgestreken gezicht: ‘De parlementaire commissie kan bijna van start. De procedure is opgestart, in de plenaire is de inoverwegingname goedgekeurd, en de oprichting is goedgekeurd in de commissie Justitie.’ Tja.
Besluit: VTM spreekt altijd mensentaal, VRT soms de taal van de instellingen
4. De sensatie
Hier wint VTM, dat zal niemand verbazen. We bedoelen het trouwens minder negatief dan het klinkt. Het VTM-nieuws voelt energieker, gebalder en meer gebeten aan dan het VRT-journaal. Bij een item over brieven met verdacht wit poeder die in de brievenbus van de families Abdeslam en Abrini vielen, probeert de VTM-reporter zelfs via de parlo*foon een interview te doen met de familie Abrini. Dat levert niets op, maar we krijgen het toch te zien, wellicht om duidelijk te maken dat geen enkele inspanning de VTM-journalisten te veel is. In ieder geval: de VRT bracht dit item helemaal niet.
Ook in de beeldkeuze kiest VTM altijd meer het pad van de sensatie. Het woord ‘Maalbeek’ hoeft maar te vallen of we krijgen weer de amateurbeelden te zien van de mensen die uit het wrak van de wagon de tunnel in lopen, met het door merg en been gaande gehuil van een kind eroverheen. Hoeft dat echt nog? De VRT doet het in ieder geval niet (meer).
Ook opvallend: bij de berichtgeving over de activiteiten van Abrini en Abdeslam zien we op beide zenders bewakingscamerabeelden van het benzinestation waar ze gestopt zijn met de Renault Clio die wat later bij de aanslagen in Parijs zou worden gebruikt. VTM monteert daar elke keer beelden tussen van een dashcam, waarop te zien is hoe een auto dat (of een ander) benzinestation oprijdt. Waar is dat in godsnaam voor nodig?
Besluit: VTM zoekt de grens op en gaat er soms over, VRT is soms wat saai
5. De keuzes
De belangrijkste binnenlandse nieuwsfeiten krijgen op beide zender goeddeels dezelfde behandeling, maar daarnaast loopt het aanbod fel uiteen. VRT heeft meer aandacht (en geld) voor buitenlandse berichtgeving: André Vermeulen in Cuba, Jan Balliauw in Palmyra (embedded met het Russische leger, wat deontologisch toch wat gevoelig lag). De botsing (met traangas) tussen vluchtelingen en grenspolitie in Roemenië had de VRT een dag eerder dan VTM, maar VTM had dan wel een Vlaamse verpleger aan de lijn die de mensen heeft verzorgd.
De Amerikaanse verkiezingen coveren ze natuurlijk allebei, maar het VRT-journaal geeft de indruk beter op de hoogte te zijn, terwijl VTM CNN-beelden overneemt van Trump en Cruz die hun gezinnetje aan de wereld voorstellen.
VTM doet nog altijd meer aan faits divers (dodelijke ongelukken, instortende gebouwen, altijd met ooggetuigen erbij) en regelrechte emo (de jonge biologe die door een olifant werd vertrappeld). Maar de VRT brengt onder het mom van constructieve journalistiek ook flauwekul (een repo over een toeristentreintje dat de markt van Anderlecht bereikbaar moet maken zolang de metro niet rijdt, als symbool voor de heropstanding van Brussel). En waarom aandacht besteden aan een Turkse anti-PKK-betoging in Gent waarbij meer politieagenten aanwezig zijn dan betogers?
Besluit: beide brengen elk op hun domein te veel overbodige items
6. De studiogast
Hier wint VTM glansrijk. Zaterdag had VTM zowel Jan Jambon (over Abrini) als Kris Peeters (over de begroting) in de studio. Jambon zat ook in het VRT-journaal, maar dat gesprek was een uur tevoren opgenomen, vóór de VRT-primeur over de bekentenis van Abrini. Jammer.
De troostprijs voor de VRT was een mak gesprek met Koen Geens, die nochtans scherpe vragen te incasseren kreeg. Maar Geens was geen partij voor Bart De Wever, die zondag in het middagnieuws van VTM de stoere para’s kwam bejubelen en de lakse justitie kwam berispen. Die kreeg niet één kritische vraag voorgeschoteld.
Besluit: BDW moet ook eens naar de VRT
DS, 16-04-2016 (Tom Heremans)