Vijftig jaar geleden sliepen we nog twee uur meer

[s*ebe.keersmaekers]

De Vlaamse Overheid start met een campagne om vermoeide autobestuurders te waarschuwen niet zomaar achter het stuur te kruipen. ‘We slapen nu gemiddeld twee uur minder lang dan pakweg vijftig jaar geleden’, zegt slaapexpert Johan Verbraecken vandaag in Het Nieuwsblad.

Eén op de twee Vlamingen geeft toe weleens achter het stuur te kruipen als hij of zij nog slaperig is. De Vlaamse overheid start daarom een campagne die vermoeide autobestuurders waarschuwt: met te weinig slaap zijn ze even gevaarlijk als iemand die zes pintjes op heeft.

De campagne is noodzakelijk, ook omdat we gemiddeld minder lang slapen dan vijftig jaar geleden. ‘Dat is in drie fases gebeurd: eerst was er de invoering van kunstlicht, dan is de televisie gekomen en nu zijn er de gsm’s en tablets die we mee naar bed nemen.

Die optelsom zorgt ervoor dat we gemiddeld twee uur minder lang slapen. De meeste mensen hebben acht uur slaap nodig, nu komen ze maar aan zes uur’, aldus slaapexpert Johan Ver*braecken (UZ Antwerpen) in Het Nieuwsblad.

Vooral de laatste tien jaar knippen we fors in onze slaap. ‘We sleuren de gsm en tablet vaak mee naar bed. Anders dan bij televisie zijn die apparaten interactief: we versturen nog emotionele sms’jes voor we slapen, of kijken nog naar een filmpje. Handelingen waarvoor we nog heel alert moeten zijn, terwijl we eigenlijk gewoon moeten slapen’, zegt Verbraecken.

Bron: www.standaard.be (geraadpleegd op 10/03/2015)
Mening: Een artikel over een tekort aan slaap tijdens de Week van de Slaap is naar mijn mening zeer toepasselijk. Het artikel (gebaseerd op een artikel uit Het Nieuwsblad) vertelt ons dat we 2 uur minder lang slapen dan 50 jaar geleden en waarschuwt ons voor de gevolgen hiervan. De campagne van de Vlaamse Overheid vind ik vast en zeker een goed idee. Wat wel en niet mag, zit zo ingebakken in de hoofden van de mensen waardoor men in bepaalde zaken die niet zo vanzelfsprekend zijn, niets verkeerds ziet. Rijden na 6 pintjes? Onverantwoord! Rijden na te weinig slaap? Een energiedrankje en er is niets aan de hand! Ik ben zelf nog niet in het bezit van een rijbewijs dus misschien heb ik geen recht van spreken of misschien denk ik er binnen een jaar helemaal anders over maar ik denk dat iedereen het met mij eens is wanneer ik zeg dat slapen soms/vaak een zaligheid kan zijn. Laten we er dan ook onze tijd voor nemen zodat ons hoofd de volgende dag geconcentreerd en met de nodige energie zijn ding kan doen.

[Barst]

De zandman heeft het lastig


Het elektrisch licht heeft onze beschaving een heel eind vooruit geholpen, maar we hebben er wel slaap bij ingeschoten. En dat is niet gezond.


‘Het is begonnen met het elektrisch licht, maar het is daar niet gestopt’, zegt de neurologe Ilse De Volder van het slaapcentrum van de Antwerpse universiteit. ‘Daarna kwam het boek in bed, dan de tv op de slaapkamer en nu ook de tablet en de smartphone.’ En die bezorgen ons structureel slaaptekort. ‘De vloed aan afleiding houdt niet meer op. Ook de ouderen hebben schermpjes op hun slaapkamer binnengehaald, en de jongeren leren niet meer om rustig in te slapen.’

Het blauwe licht van die schermpjes brengt onze biologische klok van slag – ‘hoewel het nog niet helemaal zeker is of hun licht daar wel sterk genoeg voor is’ – maar ook zonder dat licht zorgen ze ervoor dat de molens in ons hoofd blijven malen. Voeg dat bij onze samenleving die steeds drukker en jachtiger wordt, en het zandmannetje heeft het lastig om ons in slaap te krijgen.

Een enquête die de vzw De Maakbare Mens gisteren bekendmaakte, bevestigt dat beeld, ook al wegen 517 online-Vlamingen statistisch niet erg zwaar. Een goede helft heeft problemen met inslapen – meestal wegens piekeren en stress – een derde voelt zich overdag slaperig. Toch kijken acht op de tien tv net voor het slapengaan en is zeven op de tien dan online. Een op de tien gebruikt een scherm in de slaapkamer.

Een eeuw geleden sliepen we nog negen uur per nacht, tegenwoordig minder dan acht. En dat heeft zijn gevolgen, zegt De Volder. ‘Tekort aan slaap leidt tot angst en stress, al moet je ziekelijke slaapproblemen hebben eer het tot een volle depressie komt.’

‘Maar je darmen raken van slag, en je hele metabolisme verandert: via de hormonen leptine en ghreline zorgt slaaptekort voor obesitas. Men wist al langer dat er een verband was tussen slaapgebrek en zwaarlijvigheid, maar nu weten we dat het oorzakelijk is.’

Slaapgebrek maakt ons emotioneel kwetsbaar. Folteraars weten al langer dat je mensen psychologisch kunt kraken door slaaponthouding: van concentratieproblemen gaat het naar hallucinaties en uiteindelijk volledige instorting. Maar ook minder ingrijpend slaaptekort geeft al emotionele problemen, zo meldden Amerikaanse onderzoekers in Current Biology. Als we vervelende dingen meemaken, zorgt het primitieve emotionele systeem in onze hersenen ervoor dat we gaan huilen of woedend worden, maar de ‘hogere’ centra in de hersenschors van ons voorhoofd houden die reacties binnen het sociaal aanvaardbare – toch als we genoeg geslapen hebben.


Gifafvoer

Slaap is onmisbaar voor onze hersenen. Twee jaar geleden meldde Science dat slaap de hersenen schoonspoelt – toch bij muizen, bij mensen is dat lastiger te meten. Het hersenvocht gaat harder stromen en voert gifstoffen af.

Wat wel bij mensen aangetoond is: tijdens de slaap worden nieuwe verbindingen tussen de hersencellen gelegd. Dat komt omdat we dan ons geheugen bijwerken: verse ervaringen en emoties worden verbonden met de bestaande gegevens. Vaak verrichte handelingen worden automatismen: het jongste partijtje tennis wordt bijgeschreven, zodat onze slag morgen weer wat beter zal zijn.

Studenten leggen tijdens de slaap vast wat ze geblokt hebben – een nachtje doorblokken heeft dus weinig zin, het raakt niet verder dan je vluchtige geheugen. Vorig jaar onderzochten vorsers van de Gentse en Leuvense universiteit 621 eerstejaarsstudenten. Wie een gemiddelde nachtrust van zes uur kon optrekken naar zeven uur, haalde 1,7 punten op 20 meer bij de examens. Al konden de onderzoekers niet hard maken dat het één het gevolg is van het ander, hun onderzoek spoorde wel met een reeks andere.

Nogal wat mensen bouwen in de week een slaapschuld op, die ze dan in het weekeinde terugbetalen – waardoor hun levenspatroon in het weekeinde een paar uur later ligt dan in de week, wat weer voor problemen met de biologische klok zorgt. Een wekelijkse jetlag van twee uur, zeg maar.

We slepen onze kinderen in onze gewoonten mee: een kwart valt in slaap voor de tv, in de auto, op de mat, maar niet in bed. Zo leren ze geen slaapritueel meer aan. Terwijl zo’n ritueel echt wel helpt, ook bij volwassenen trouwens, meldt Stephanie Hödl van het slaapcentrum van het UZ Gent in een patiëntenbrochure. Gun het hen, ze hebben er recht op: een verhaaltje, lekker instoppen en een nachtzoen. Anders moet het zandmannetje haastwerk leveren.


DS, 11-03-2015 (Pieter Van Dooren)