‘Turken moeten Ottomaans leren’

[Barst]

‘Turken moeten Ottomaans leren’


‘Of ze het nu willen of niet, de Ottomaanse taal zal in dit land worden onderwezen en geleerd.’ De Turkse president Recep Tayyip Erdogan liet er begin deze week geen twijfel over bestaan dat hij zijn plan om van Ottomaans een verplicht vak in secundaire scholen te maken, zal uitvoeren, ondanks de felle tegenstand.


Vandaag kunnen alleen academici het Ottomaans Turks nog ontcijferen; in het dagelijkse gebruik is het verdwenen. Maar zelfs ten tijde van het Ottomaanse rijk (1299–1923) bleef het gebruik beperkt tot de elite en spraken de gewone Turken een dialect.

Het Ottomaans Turks is doorspekt met Arabische en Perzische leenwoorden en maakt gebruik van het Arabisch schrift.

Toen Mustafa Kemal in 1923 op de restanten van het Ottomaanse rijk – dat zich ooit uitstrekte van aan de poorten van Wenen over Noord-Afrika tot diep in de Arabische wereld – de Turkse republiek stichtte, zette hij ook de in zijn ogen archaïsche taal op de schop. ‘Voor Atatürk stond ze symbool voor de decadentie van de cultuur van dat rijk’, zegt professor Dirk Rochtus (KU Leuven, campus Sint-Andries). Kemal Atatürk liet de taal zuiveren van leenwoorden.

Het Arabische schrift werd vervangen door het Latijnse. Dat alfabet zou Turkije toegang bieden tot de westerse wereld, meende Atatürk.


Seculier

Erdogans beslissing toont volgens Rochtus aan dat hij opnieuw wil aanknopen bij de glorie van het Ottomaanse rijk, zowel politiek, cultureel als religieus. De Ottomaanse cultuur was doordrongen van de islam, terwijl de republiek van Atatürk seculier is. Erdogan, die wel eens een neo-Ottomaan wordt genoemd, wil opnieuw een waardengemeenschap opbouwen. Daarom decreteerde hij ook dat het aantal uren godsdienstonderwijs wordt opgetrokken.

De verdedigers van de seculiere staat zijn op hun hoede. ‘Het is Erdogan niet om de taal te doen’, zei Akif Hamzacebi van de CHP aan het persbureau Reuters. ‘Zijn ware doel is afrekenen met het secularisme en de republiek.’ Maar Erdogans Turkije is, net als het Ottomaanse rijk, een stuk opener tegenover minderheden dan de kemalistische republiek, aldus Rochtus. Atatürk schiep immers een staat en een ‘staatsvolk’.

Ook op buitenlands vlak vertoont Erdogans beleid neo-Ottomaanse trekjes. ‘Terwijl Atatürk naar het Westen keek, wierp het Ottomaanse rijk zich op als de beschermheer van de Arabieren’, zegt Rochtus. ‘Erdogan wil van Turkije een regionale macht in het Midden-Oosten maken.’


DS, 13-12-2014 (Evita Neefs)

[Barst]

Hetze tegen media tast democratie Turkije almaar verder aan


De strijd tussen de Turkse premier Tayyip Erdogan en zijn voormalige bondgenoot Fethullah Gülen heeft na het onderwijs en het justitie-apparaat nu ook de media bereikt. Zondag werden 24 opponenten van Erdogan gearresteerd, de meesten van hen werkzaam voor de krant Zaman en het televisiestation Samanyolu.


De journalisten, script-schrijvers en producers zijn volgens de hoofdaanklager van Istanbul schuldig aan niets minder dan 'de vorming van een terroristische groep'. Daarnaast wordt hen 'smaad' en 'vervalsing' verweten.

De confrontatie tussen de regering en het imperium van de prediker Gülen - waartoe zowel Zaman als Samanyolu behoren - wordt op het scherpst van de snede uitgevochten. En dat gaat almaar verder ten koste van het democratische karakter van Turkije, zo waarschuwt onder meer de Europese Unie.

De arrestaties van gisteren 'gaan in tegen de Europese waarden', verklaarde EU-buitenlandcoördinator Mogherini. "Dit is onverenigbaar met de vrijheid van de pers. Wij verwachten dat de verdachten onschuldig worden gehouden tot het tegendeel is bewezen." Turkije, dat formeel nog altijd in een proces van integratie met de EU verkeert, stond op de persvrijheid-ranglijst van Reporters without Borders op plaats 154 van 180 - dat kan na gisteren alleen maar slechter zijn geworden.


'Wij zijn niet bang'

"Laat degenen die werkelijk een misdaad begaan hebben bang zijn," riep Zaman-hoofdredacteur Dumanli voordat hij door agenten werd weggeleid uit het hoofdkwartier van zijn krant. "Wíj zijn niet bang." Maar die onbevreesdheid is volgens premier Davutoglu volstrekt misplaatst.

Tijdens een bijeenkomst van de regeringspartij AKP zei hij dat 'degenen die staatsinstituten infilteren' rekenschap moeten afleggen van hun daden. "Wie dossiers aanlegt tegen de premier die aan de macht kwam dankzij de nationale wil, zal rekenschap afleggen aan het volk en de geschiedenis," aldus Davutoglu. De premier spreekt van 'een oorlog tegen de regering', verwijzend naar de nu al vier jaar gaande strijd tussen de AKP en de Gülen-beweging.

President Erdogan, van 2003 tot augustus dit jaar premier, beticht Gülen er al langer van 'een paralelle staat' te hebben gesticht, met scholen, media en aanhangers op allerlei sleutelposities in de samenleving, met name bij justitie. Die 'paralelle staat' wordt nu langzaam maar zeker ontmanteld. Alles wat is voortgekomen uit de Gülen-beweging, ligt onder vuur.

In de jaren negentig vochten Erdogan en Gülen, die sinds 1999 in ballingschap in de VS woont, zij aan zij tegen de seculiere anti-democraten van het leger. Maar toen de Gülen-aanhangers zich daarna ook keerden tegen de corruptie van Erdogan en zijn getrouwen, was het met de liefde gedaan. Erdogan ziet zijn toenmalige medestanders tegenwoordig als 'terroristen' en 'verraders'.


Blog Trouw, 15-12-2014 (Stevo Akkerman)