Canvas, breng mij weer in de gloria

[Barst]

Canvas, breng mij weer in de gloria

Stijn Meuris


Dat Canvas zichzelf gaat updaten en upgraden door mensen continu te connecteren rond zijn content, of zoiets, maakt Stijn Meuris maar matig enthousiast. De zender moet weer durven, weer verrassen, opdat Netflix voor de meerwaardezoeker een plan B blijft.


Sommige zaken vallen perfect te voorspellen. Dat de komende regeringen moeten bezuinigen bijvoorbeeld. Net zoals de vorige regeringen dat hebben moeten doen. Dát zou pas wat zijn, een regering van het vijfde rijkste land ter wereld die zegt: ‘Krijg nou wat. We hebben geld over! Wie wil er wat extra?’.

Volgens diezelfde logica viel te voorspellen dat Canvas slachtoffer zou worden van besparingen en de daaraan gekoppelde veranderingen. Per slot van rekening was dat een jaar eerder ook met Radio 1 gebeurd. Met wisselend succes overigens: de nieuwe versie van Braakland spreekt me als luisteraar toe alsof ik een 15-jarige giecheltrien ben, zoals het gelukkig snel weer afgevoerde De bende van Einstein dat nog meer deed.

Het was alleen wachten op het volgende departement van de VRT waar inhoudelijke klappen zouden vallen. En kijk, daar kwam als vanzelf Canvas in het vizier: een zender die mikt op kijkers die iets meer willen – duiding en cultuur bijvoorbeeld, twee concepten die in het flitsende neo-rechtsliberale denken van nu stilaan verdacht worden. Maar ook een zender waarvan de gemiddelde kijkersleeftijd zich een fors eind boven de 50 bevindt.


De uitdaging continu challengen

Dat een zender zichzelf geregeld tegen het licht houdt, is uiteraard prijzenswaardig. Dat hij zich aftoetst aan de realiteit, aan het verwachtingspatroon van de kijker, en rekening houdt met leeftijden en veranderend kijkgedrag. We zijn dan ook oprecht benieuwd naar de nieuwe aanpak die dat zal opleveren. Enkele ideeën die de ronde doen klinken veelbelovend, maar de newspeak waarmee de wijzigingen bij Canvas eergisteren op een persconferentie werden aangekondigd, deed wel wenkbrauwen fronsen (DS 1 oktober). Enkele voorbeelden uit de opvallend dunne persmap – zo dun en omfloerst dat ze haastwerk deed vermoeden.

‘Canvas daagt de Vlaamse samenleving uit om zich continu heruit te vinden.’ Nou, dat is nogal wat. Nog los het van het feit dat ‘uitdagen’ (iets verder in de tekst ‘challengen’ genaamd) en ‘continu heruitvinden’ termen zijn die vooral in ondernemersclubs en beleidskringen geweldig populair zijn, doen ze mij volstrekt niks. Ik vind dat ‘zeggen dat je gaat uitdagen’ niet uitdagend, het is bobotaal. Maar goed, dat was slechts de titel.

Verderop luidt het dat Canvas ‘een ik-bewuste jongere is, die graag experimenteert, voortdurend benieuwd is naar wat er achter de horizon ligt en zich luidop (jazeker, luidop) afvraagt of er geen andere keuzes mogelijk zijn’. Te vrezen valt dat ‘ik-bewuste jongeren’ sowieso moeilijk richting lineaire tv te lokken vallen, zeker nu er ‘andere keuzes mogelijk zijn’. Erger zou ik het vinden mocht mijn favoriete zender in West-Europa menen zich halsoverkop te moeten verjongen. Geforceerde en zelfopgelegde verjonging – zeker als die bedacht en uitgevoerd moet worden door 35-plussers – leidt vrijwel altijd tot onvermijdelijke vervlakking en een leukigheid waarvan ik ook zonder veldbevragingen vermoed dat de huidige Canvas-liefhebber geen fan is. Maar eerlijk is eerlijk: wie weet kan het en zitten er prima concepten in de pijplijn, programma’s die zowel breed, jong(er) als ronduit interessant en goed gemaakt zijn.

Ook een aardige was deze: ‘Er is niks zo heerlijk als dat spannende gevoel dat we onze samenleving continu (meen ik dat nu maar of is het woord ‘continu’ aan een stiekeme opmars bezig?) kunnen updaten en upgraden’. Zou het? Ik ken nog wel een paar heerlijke dingen die je eventueel continu kan doen. Maar Canvas gaat dat continue updaten en upgraden doen door ‘niet enkel content aan te bieden, maar de mensen te connecteren rond onze content’. Ik verzin het niet, dat hebben anderen gedaan. Waar is de taalman van de VRT als je hem nodig hebt? Nog een geluk dat het concept ‘tof’ niet gevallen is. Ik haat tof.


Tweemaal Pukkelpop

Nu zal u zeggen: allemaal goed en wel, maar de VRT moest íéts doen om de afkalvende kijkcijfers van Canvas tegen te gaan. Maar is dat zo? Honderdvijftigduizend kijkers (of tweehonderdduizend, ik zeg maar wat, want ik volg die kijkcijfers niet eens) vind ik een ontieglijke hoop volk. Zeker nu Vier opgelucht blijkt te zijn met dergelijke aantallen. Bovendien gaat het veelal om kijkers die bereid zijn zich in een Canvas-programma in te graven. Stel nu nog dat het er echt honderdvijftigduizend zijn: dat is ruim tweemaal de wei van een uitverkocht Pukkelpop. Iedere avond, en sommige avonden heel wat meer. We noemen zoiets een massa. Een kleinere massa dan er naar Eén of VTM kijkt, maar toch: een massa. Punt is uiteraard niet dat de cijfers te laag zouden zijn, wel dat ze dalen. Dat komt misschien (onder andere) doordat die kijkers stilaan doorhebben dat hun favoriete zender vervelt tot iets gewoontjes. Met herhalingen en met reeksen die inmiddels enkele versies verder staan en een verwarrende opsplitsing in Sporza en Cobra. Waardoor je Canvas zelf soms niet meer herkent. Canvas mag niet gewoontjes zijn.

Zelf heb ik sinds een goeie week Netflix in huis, waar ik bij wijze van aftrap de geweldige serie Fargo al meteen integraal heb uitgekeken. Die had zo op Canvas gekund, in primetime zelfs. Want dat is iets wat Canvas zeker niet mag laten liggen: durf programmeren, ook op tijdstippen waarvan critici beweren dat het televisionele zelfmoord is. Tel en bereken minder, maar lever alleen het allerbeste, besteed uit én maak zelf, maar vooral: wees volstrekt uniek. Muziek, comedy, topfictie van hier of van elders, docu en duiding, kritiek, wetenschap en programma’s die nog niet bestaan maar enkel ‘van bij ons’ afkomstig kunnen zijn. Geen toeval wellicht dat ik bij dat laatste aan het surrealistische Duts moet denken, In de gloria ook. Verras mij, zodat ik Netflix als plan B ga beschouwen. En het moet hoe dan ook beter zijn dan de persmap.


DS, 02-09-2014 (Stijn Meuris)

[Barst]

Het botst onder de toren


De herrie van de voorbije week over de hervorming van Canvas legt een gapende kloof bloot tussen de ‘oude’ en de ‘nieuwe’ VRT. Niet alleen moet er bij de omroep fors bespaard worden, ook intern botst en klotst het langs alle kanten.


Deze week verliep de voorstelling van de hervormingsplannen van Canvas in een bizarre sfeer van crisiscommunicatie. Premature plannen – die helemaal los leken te staan van een realiteit waarin de VRT moet besparen – werden inderhaast de wereld in gestuurd, om twee dagen nadien door ‘anonieme bronnen binnen de raad van bestuur’ alweer afgeketst te worden.

De relatieve rust onder de toren aan de Reyerslaan is voorbij. De openbare omroep moet besparen en dat stelt de tegenstellingen in en rond de openbare omroep op scherp. Wat speelt er, wie botst er?


Botsing 1

De VRT versus de politiek

Tijdens de vorige bestuursperiode was de politieke situatie rond de VRT eenduidig. De minister van Media, Ingrid Lieten (SP.A), de voorzitter van de raad van bestuur van de VRT, Luc Van den Brande (CD&V), en de gedelegeerd bestuurder Sandra De Preter waren drie handen op één buik. Alle drie waren ze uit op een sterke VRT. Uit die stevige constellatie werd OP12, het derde VRT-net, geboren. Maar met de nieuwe regering is die drie-eenheid van de kaart geveegd. De socialistische mediaminister heeft plaats geruild voor een liberaal. En OP12, het snoepje van Lieten, was al van bij het begin een doorn in het oog van Open VLD. Het net staat symbool voor alles wat de VRT volgens de liberalen níet zou moeten zijn. ‘De VRT mag niet langer de markt verstoren. Neem de manier waarop de VRT-sites op clicks uit zijn’, is onder liberale regeringsonderhandelaars te horen. ‘De directie van de VRT weet ook best dat ze wel mensen kan ontslaan, tenminste als ze bereid is de macht van de vakbonden in te binden.’

Regeringspartner N-VA is zo mogelijk een nog koelere minnaar van de VRT. Net als Open VLD is de partij doordrongen van de gedachte dat de VRT te groot, te inefficiënt, te log en te marktverstorend is. Als Bart De Wever iets te zeggen heeft, klopt hij steevast bij VTM aan. Het is zo frappant dat het haast een statement wordt. Niet alleen is de VRT met Lieten zijn politieke rugdekking kwijt, hij moet nu ook samenwerken met politici die niet bepaald liefhebbers zijn van het VRT-parcours.


Botsing 2

De VRT versus zijn raad van bestuur

De voorbije week deed de raad van bestuur van de VRT een vreemde demarche. In een artikel in De Morgen spraken enkele leden van de raad zich uit tégen de hervormingen van Canvas. Dat is uitzonderlijk voor die doorgaans gedisciplineerde leden van die raad. Al hun interne conflicten bleven de voorbije jaren keurig achter gesloten deuren.

Meerdere bronnen bevestigen nu dat de raad afgelopen maandag onverwacht de (vage) hervormingsplannen voorgeschoteld kreeg en dat enkele leden het moeilijk hadden met ‘een Canvas voor achttienplussers’ en dat de zender zou ‘verbreden’, lees: een poging zou doen om meer kijkers te trekken. ‘Eén is al een brede zender, Canvas moet z’n eigen karakter behouden’, klinkt het. Maar de raad van bestuur van de VRT mag zich enkel bemoeien met de strategische plannen van de zenders, niet met hun inhoud. Het is een kwestie van interpretatie of zo’n herpositionering van Canvas al dan niet deel uitmaakt van de strategie.

Er werd maandagavond gevraagd om de passage over de verbreding van Canvas ‘aan te passen’. Dat het hervormingsdocument de dag nadien onaangepast aan de pers werd voorgesteld, zette kwaad bloed. Bovendien stootte dat Canvasplan – dat ogenschijnlijk de goedkeuring had gekregen van de raad van bestuur – in de pers op veel scepsis vanwege de wollige taal en de vaagheid. Die scepsis konden de leden van de raad missen als kiespijn. En het stak bij sommige leden ook dat het leek alsof de raad achter een groter Canvas stond.

In januari wordt de raad opnieuw samengesteld volgens de nieuwe politieke evenwichten in het parlement. De nieuwe minister van Media Sven Gatz (Open VLD) zou meer expertise willen in de raad van bestuur, mensen die met kennis van de sector van de VRT ‘een modern mediabedrijf willen maken: efficiënter, flexibeler en... kleiner. Vechten voor je postje, of zeker zijn dat het binnenkort aan iemand anders toebedeeld wordt, kan al eens een effect hebben op de discipline om te zwijgen.


Botsing 3

De VRT versus de VRT

Terwijl donkere wolken zich samenpakken boven de Reyerslaan, rommelt het ook onder de toren. Met zijn wollige manifest over het nieuwe Canvas, was de nagelnieuwe netmanager Paul Peyskens de voorbije week kop van Jut, maar hij lijkt slechts de speelbal van grotere krachten die binnen de VRT aan het werk zijn. Binnen het directiecomité botsen twee visies: aan de ene kant staat Peter Claes, de directeur media, aan de andere kant Leo Hellemans, de directeur productie.

Ze staan beiden voor een grote en brede VRT, maar ze verschillen van mening hoe daar te geraken.

Claes staat voor verjonging, daadkracht en ambitie. Zijn visie op de VRT-zenders is gevormd door een marketing- en reclameverleden. ‘De nieuwe Aimé Van Hecke’, noemen tegenstanders hem. Hij is verantwoordelijk voor de zenders en hervormt ze met marktonderzoek in de hand en een merkenlogica in het achterhoofd. Dat was al duidelijk voelbaar bij de hervorming van Radio 1 en het is ook de logica die achter de hervorming van Canvas zit. Leo Hellemans, van zijn kant, is een oude VRT-rot opgegroeid in het huis en beslagen in het politieke spel. Hij vertegenwoordigt de succesvolle comeback van de VRT de voorbije twintig jaar. Zijn visie op de VRT is gevormd door zijn verleden van televisiemaker en journalist.

Nu de openbare omroep geplaagd wordt door nakende besparingen, zou hij een egelstelling moeten innemen, maar met een afwezige ceo – Sandra De Preter is al enige tijd geveld door ziekte – is het moeilijk om de neuzen daarvoor in dezelfde richting te krijgen.


DS, 04-10-2014 (Valerie Droeven)