C*arlotte Lodewyckx
16th May 2014, 17:31
Vier Oostendse basisscholen bieden hun leerlingen van de tweede graad vanaf volgend jaar schaken aan in de les. In de loop van de komende vijf jaar volgen de andere basisscholen in de stad. Het schaakspel zou verscheidene competenties ontwikkelen en ook vakinhoudelijk voor vooruitgang zorgen. Moeten alle Vlaamse kinderen binnenkort leren schaken?
De hogeschool HoWest is alvast overtuigd van de pedagogische meerwaarde van schaken. Philippe Vukojevic doceert er het vak schaken aan toekomstige leraren basisonderwijs. “De leerlingen oefenen al spelend hun logisch-wiskundige vaardigheden”, stelt hij. “Vooruitdenken, probleemoplossend denken, abstract denken, ruimtelijk inzicht … Ze ontwikkelen zo competenties die bijvoorbeeld ook in wiskunde nagestreefd worden, maar dankzij schaken gebeurt dat nu spelenderwijs.”
Ook taalkundig biedt het spel volgens Vukojevic een meerwaarde. “Anderstaligen zijn veel gemotiveerder om het Nederlands te leren, als ze het associëren met leuke zaken. Ze doen hun best om de uitleg, tips en strategieën te verstaan en verbeteren daardoor hun Nederlands.”
Vukojevic meent dat de leerlingen dankzij schaken ook op interpersoonlijk vlak stappen vooruit zetten. “Een school in Brugge voerde een antipestcampagne aan de hand van schaken. Leerlingen leren door het spel respect hebben voor hun tegenstander. De pestkoppen pestten voordien uit verveling, maar raakten gebeten door het schaken, zodat ze ophielden met pesten. Ze schaakten tegen elkaar en tegen hun vroegere slachtoffers. Op persoonlijk vlak leren de leerlingen om te gaan met winst en verlies en met hun eigen verantwoordelijkheid daarvoor. Ze leren zelf beslissingen nemen, oefenen hun geduld en moeten out of the box leren denken.”
Differentiatie
“Omdat schaken op verschillende niveaus gespeeld kan worden, daagt het spel hoogbegaafde leerlingen telkens opnieuw uit”, vervolgt Vukojevic. “Anderzijds is het niet zo dat schaken te moeilijk is voor zwakkere leerlingen. Er bestaan immers goede methodes om het de kinderen aan te leren en je kan op verschillende niveaus oefenen. Uit onderzoek van de universiteit van Trier blijkt dat net de zwakkere leerlingen voor wiskunde en taal het meest vooruitgaan. Van de leraar vraagt dat wel zin voor differentiatie, opdat zwakkere leerlingen zich goed blijven voelen.”
Niet iedereen vindt echter dat schaken in de les een duidelijke meerwaarde heeft. “Ik zie gelijkenissen met wat van Latijn en programmeren verwacht wordt”, zegt Wim Van Dooren, docent onderwijspsychologie en vakdidacticus wiskunde aan de KU Leuven. “Als schaken al een effect zou hebben, dan zal dat beperkt zijn. En dan nog zal het gaan om competenties die ook in een specifiek vak ingeoefend kunnen worden.”
Geen vervanging voor wiskundeles
Van Dooren verwijst naar onderzoek uit de jaren ’40 en ’50 van de vorige eeuw, dat aantoonde dat schakers vooral goed zijn in het herkennen van terugkerende schaakspecifieke patronen. “De transfer van schaakcompetenties naar andere vakken is daarom niet vanzelfsprekend. Beter logisch denken betekent niet beter wiskunde kunnen. Het is nog altijd beter de nodige vaardigheden in het vak zelf aan te leren.”
Hendrik Van Maldeghem, professor vakdidactiek wiskunde aan de UGent, sluit zich aan bij Van Dooren. “Ik heb geen weet van een verband tussen grote wiskundigen en grote schakers. Je zou schaken om wiskunde te leren kunnen vergelijken met leren fluiten voor pianisten. Zij leren daarmee geen piano spelen, maar verbeteren louter een algemeen muzikaal gevoel.” Een vervanging voor wiskundelessen kan schaken voor beide vakdidactici dus niet zijn. Scholen moeten realistische verwachtingen koesteren.
Middagactiviteit
De GO! Basisschool Stene in Oostende kiest al vier jaar voor een tussenoplossing. De 340 leerlingen van de derde kleuterklas tot het zesde leerjaar mogen tijdens een middagpauze per week schaakles volgen. Jaarlijks kiezen zo’n tachtig leerlingen ervoor om dat te doen, een zestigtal houdt het een heel jaar vol. Geïnteresseerde leerlingen kunnen deelnemen aan de schoolschaakkampioenschappen. Directeur Nancy Helsmoortel stapt volgend jaar niet mee in het project van de stad en de Vlaamse Schaakfederatie, dat een schaakmeester naar de scholen stuurt. “Wij hebben al vier jaar lang eigen personeel dat de leerlingen schaken bijbrengt. Alles staat of valt met de kennis en de vaardigheden van de lesgevers, wil het schaken bij de leerlingen een succes zijn. Dat is het geval bij ons op school, omdat onze leraren er zelf achter stonden. Het systeem werkt goed zoals het is. We gaan het schaakaanbod niet naar de les verplaatsen.”
Datum: 16 mei 2014
Bron: Klasse (http://www.klasse.be/leraren/45860/schaken-aanleren-aan-alle-kinderen/)
Mening
Ik denk dat dit zeker en vast een goed initiatief is. Leerlingen kunnen zo vaardigheden als vooruitdenken, probleemoplossend denken, abstract denken, ruimtelijk inzicht... Dit zijn dingen die heel wat leerlingen niet graag tijdens de wiskunde lessen leren. Door het schaken werken ze hieraan zonder het te beseffen. De sociale vaardigheden van de leerlingen verbeteren ook. Ze moeten respect hebben voor hun tegenstander en leren omgaan met verlies. Ik denk dat schaken dus alleen maar voordelen heeft. In mijn stageschool werd dit al onder de middag georganiseerd voor leerlingen die niet graag een hele middagpauze op de speelplaats doorbrachten. Dus waarom zouden we dit niet aanleren? Ik vind wel dat er een alternatief gezocht moet worden voor leerlingen die dit niet graag doen. Ik kan me inbeelden dat niet alle leerlingen dit willen leren.
De hogeschool HoWest is alvast overtuigd van de pedagogische meerwaarde van schaken. Philippe Vukojevic doceert er het vak schaken aan toekomstige leraren basisonderwijs. “De leerlingen oefenen al spelend hun logisch-wiskundige vaardigheden”, stelt hij. “Vooruitdenken, probleemoplossend denken, abstract denken, ruimtelijk inzicht … Ze ontwikkelen zo competenties die bijvoorbeeld ook in wiskunde nagestreefd worden, maar dankzij schaken gebeurt dat nu spelenderwijs.”
Ook taalkundig biedt het spel volgens Vukojevic een meerwaarde. “Anderstaligen zijn veel gemotiveerder om het Nederlands te leren, als ze het associëren met leuke zaken. Ze doen hun best om de uitleg, tips en strategieën te verstaan en verbeteren daardoor hun Nederlands.”
Vukojevic meent dat de leerlingen dankzij schaken ook op interpersoonlijk vlak stappen vooruit zetten. “Een school in Brugge voerde een antipestcampagne aan de hand van schaken. Leerlingen leren door het spel respect hebben voor hun tegenstander. De pestkoppen pestten voordien uit verveling, maar raakten gebeten door het schaken, zodat ze ophielden met pesten. Ze schaakten tegen elkaar en tegen hun vroegere slachtoffers. Op persoonlijk vlak leren de leerlingen om te gaan met winst en verlies en met hun eigen verantwoordelijkheid daarvoor. Ze leren zelf beslissingen nemen, oefenen hun geduld en moeten out of the box leren denken.”
Differentiatie
“Omdat schaken op verschillende niveaus gespeeld kan worden, daagt het spel hoogbegaafde leerlingen telkens opnieuw uit”, vervolgt Vukojevic. “Anderzijds is het niet zo dat schaken te moeilijk is voor zwakkere leerlingen. Er bestaan immers goede methodes om het de kinderen aan te leren en je kan op verschillende niveaus oefenen. Uit onderzoek van de universiteit van Trier blijkt dat net de zwakkere leerlingen voor wiskunde en taal het meest vooruitgaan. Van de leraar vraagt dat wel zin voor differentiatie, opdat zwakkere leerlingen zich goed blijven voelen.”
Niet iedereen vindt echter dat schaken in de les een duidelijke meerwaarde heeft. “Ik zie gelijkenissen met wat van Latijn en programmeren verwacht wordt”, zegt Wim Van Dooren, docent onderwijspsychologie en vakdidacticus wiskunde aan de KU Leuven. “Als schaken al een effect zou hebben, dan zal dat beperkt zijn. En dan nog zal het gaan om competenties die ook in een specifiek vak ingeoefend kunnen worden.”
Geen vervanging voor wiskundeles
Van Dooren verwijst naar onderzoek uit de jaren ’40 en ’50 van de vorige eeuw, dat aantoonde dat schakers vooral goed zijn in het herkennen van terugkerende schaakspecifieke patronen. “De transfer van schaakcompetenties naar andere vakken is daarom niet vanzelfsprekend. Beter logisch denken betekent niet beter wiskunde kunnen. Het is nog altijd beter de nodige vaardigheden in het vak zelf aan te leren.”
Hendrik Van Maldeghem, professor vakdidactiek wiskunde aan de UGent, sluit zich aan bij Van Dooren. “Ik heb geen weet van een verband tussen grote wiskundigen en grote schakers. Je zou schaken om wiskunde te leren kunnen vergelijken met leren fluiten voor pianisten. Zij leren daarmee geen piano spelen, maar verbeteren louter een algemeen muzikaal gevoel.” Een vervanging voor wiskundelessen kan schaken voor beide vakdidactici dus niet zijn. Scholen moeten realistische verwachtingen koesteren.
Middagactiviteit
De GO! Basisschool Stene in Oostende kiest al vier jaar voor een tussenoplossing. De 340 leerlingen van de derde kleuterklas tot het zesde leerjaar mogen tijdens een middagpauze per week schaakles volgen. Jaarlijks kiezen zo’n tachtig leerlingen ervoor om dat te doen, een zestigtal houdt het een heel jaar vol. Geïnteresseerde leerlingen kunnen deelnemen aan de schoolschaakkampioenschappen. Directeur Nancy Helsmoortel stapt volgend jaar niet mee in het project van de stad en de Vlaamse Schaakfederatie, dat een schaakmeester naar de scholen stuurt. “Wij hebben al vier jaar lang eigen personeel dat de leerlingen schaken bijbrengt. Alles staat of valt met de kennis en de vaardigheden van de lesgevers, wil het schaken bij de leerlingen een succes zijn. Dat is het geval bij ons op school, omdat onze leraren er zelf achter stonden. Het systeem werkt goed zoals het is. We gaan het schaakaanbod niet naar de les verplaatsen.”
Datum: 16 mei 2014
Bron: Klasse (http://www.klasse.be/leraren/45860/schaken-aanleren-aan-alle-kinderen/)
Mening
Ik denk dat dit zeker en vast een goed initiatief is. Leerlingen kunnen zo vaardigheden als vooruitdenken, probleemoplossend denken, abstract denken, ruimtelijk inzicht... Dit zijn dingen die heel wat leerlingen niet graag tijdens de wiskunde lessen leren. Door het schaken werken ze hieraan zonder het te beseffen. De sociale vaardigheden van de leerlingen verbeteren ook. Ze moeten respect hebben voor hun tegenstander en leren omgaan met verlies. Ik denk dat schaken dus alleen maar voordelen heeft. In mijn stageschool werd dit al onder de middag georganiseerd voor leerlingen die niet graag een hele middagpauze op de speelplaats doorbrachten. Dus waarom zouden we dit niet aanleren? Ik vind wel dat er een alternatief gezocht moet worden voor leerlingen die dit niet graag doen. Ik kan me inbeelden dat niet alle leerlingen dit willen leren.