Poetin waarschuwt Angela Merkel voor burgeroorlog in Oekraïne

[J*LIE.VORSSELMANS]

Volgens de Russische president Vladimir Poetin staat Oekraïne aande rand van een beldige burgeroorlog. Dat vertelde hij aan de Duitse bondskanselier Angela Merkel. Hij waarschuwde nogmaals dat de Europese gastoevoer in het gedrang dreigt te komen.
Poetin waarschuwde in een telefoongesprek met Merkel voor een ernstige verslechtering van de situatie in Oekraïne. De escalatie van het conflict heeft het land op de rand van een burgeroorlog geduwd, zei Poetin volgens het Kremlin.

Oekraïne is dinsdag met een militaire antiterreuroperatie begonnen tegen de pro-Russische separatisten. De Russische president noemde de acties van de Oekraïense veiligheidskrachten tegen de pro-Russische gewapende groepen in Oost-Oekraïne een "ongrondwettelijke manier om bevolkingsprotesten met geweld te onderdrukken".

Volgens het Kremlin drukten zowel Poetin als Merkel de hoop uit dat de gesprekken van donderdag tussen de VS, de Europese Unie, Rusland en Oekraïne voor meer stabiliteit in de regio zullen zorgen.

Gastoevoer in het gedrang

Poetin benadrukte in het telefoongesprek bovendien het belang van de stabilisering van de economische situatie in de ex-Sovietrepubliek, vooral met betrekking tot de doorvoer van Russisch gas naar de EU.

Oekraïne is een belangrijk transitland, maar riskeert bankroet te gaan. Eerder waarschuwde Poetin al in een brief naar de Europese staatshoofden en regeringsleiders voor mogelijke problemen als het land geen Russisch gas meer zou doorvoeren.

Washington staat achter Kiev

De VS lieten dinsdag nog weten de gesprekken van donderdag af te wachten vooraleer te beslissen over eventuele nieuwe sancties tegen Rusland. Volgens de New York Times zou Washington onder meer bekijken of het Igor Sechin op de lijst met mensen die getroffen worden door de Europese sancties zou zetten. Sechin is een vertrouweling van Poetin en de baas van de Russische staatsoliemaatschappij Rostneft.

De VS staat achter de militaire interventie van Oekraïne tegen pro-Russische separatisten in het oosten van het land. "De Oekraïense regering heeft de verantwoordelijkheid om recht en orde te herstellen", zei Witte Huis-woordvoerder Jay Carney. De "provocaties" van pro-Russische krachten "creëren een situatie, waarin de regering genoopt werd tot handelen", zei hij. Hij beschreef de escalatie als "zeer gevaarlijk". Verwacht wordt dat Kiev "stapsgewijs en verantwoordelijk" tewerk gaat.

Voor de tussenkomst was het tot schieten gekomen tussen Oekraïense eenheden en Moskougezinde activisten in de omgeving van de steden Kramatorsk en Slawjansk in het bestuursgebied Donetsk. Na zware gevechten hadden de regeringseenheden de luchthaven van Kramatorsk 80 kilometer ten noorden van de stad Donetsk onder controle, zei interim-president Alexander Toertsjinov.

Poetin: 'Ongrondwettelijk optreden'

Eerder al had Vladimir Poetin in een telefoongesprek met VN-secretaris-generaal Ban Ki-moon het inzetten van de Oekraïense regeringstroepen gehekeld. De Verenigde Naties en de internationale gemeenschap moeten het "ongrondwettelijke optreden" van de machthebbers in Kiev veroordelen, zei Poetin.

In tegenstelling tot het Westen erkent Rusland na de val van president Viktor Janoekovitsj de nieuwe pro-Europese regering in Kiev niet. De crisis in Oekraïne is door de "gewelddadige operatie" duidelijk verscherpt, zei Poetin ook tegen Ban Ki-moon.

Bron:http://www.knack.be/nieuws/wereld/poetin-waarschuwt-angela-merkel-voor-burgeroorlog-in-oekraine/article-normal-138655.html

Mening:
Ik begrijp ergens wel dat Rusland Oekraïne niet zo graag opgeeft. Ze hebben altijd macht gehad over dat land en willen dat graag behouden, maar tijden veranderen. Een ander beleid, een ander manier van denken, het zelf doen,… Dat moeten ze toch begrijpen? De situatie kan je precies vergelijken met een moeder dat haar kind nooit wil loslaten. En toch moeten ze het proberen, denk ik. Maar ik vrees ervoor dat Poetin volhardend is en dat het Westen uiteindelijk zal moeten afgeven, want een oorlog is toch wel het laatste wat we willen. Ook heb ik wat schrik voor de economische situatie in Oekraïne. De kraan wordt dichtgedraaid en zonder Rusland is het land verloren. Ik denk dat Poetin dat niet gebruikt als dreigement, maar als vaststaand feit. Oftewel moet de EU het land mee opvangen zoals we bij de Grieken hebben gedaan, maar hoe zit het dan met het gas? Oftewel geeft Rusland uiteindelijk toe oftewel wij en Oekraïne. Een regering vormen dat zowel pro-Europees als pro-Russisch is, is zoals een regering vormen met nationalisten en socialisten. Dat werkt niet. Het is het een of het ander. Dus dat is ook al geen optie, denk ik.

[Barst]

Wit, zwart en grijs in Oekraïne


Omdat hij lang in de regio heeft gewoond en gewerkt, ergert James Meek zich aan de simplismen waarin over Oekraïne wordt gesproken. De meeste Oekraïners behoren niet tot de radicale minderheden en met hún lot moeten Europa en de VS begaan zijn.


Het ging Oekraïne niet voor de wind toen ik er in het begin van de jaren 1990 woonde, net nadat het land voor de afscheiding van Moskou had gekozen. Er heerste hyperinflatie. Mensen verloren hun spaargeld. Er was brandstoftekort. De luchthaven van Kiev was soms dagenlang gesloten, omdat vliegtuigen niet konden tanken. Er werd niets gerepareerd, niets gebouwd. Maar niemand leed honger of kou, de elektriciteit werd nooit afgesneden, de treinen bleven rijden, de scholen en ziekenhuizen bleven open. En het belangrijkste: de Oekraïners kenden vrede, terwijl ze geschokt op de televisie zwaar gewapende mannen zagen vechten en steden zagen branden in streken die ze kenden: Georgië, Moldavië en Tsjetsjenië.

Er was veel ongenoegen over de Oekraïense regering, haar incompetentie, haar corruptie. Er leek altijd een theoretische mogelijkheid te bestaan dat Rusland zou proberen terug te komen. In het midden van de jaren 1990 schreef ik een artikel voor The Guardian waarin ik een scenario voor een nieuw Joegoslavië suggereerde, met Oekraïne als Kroatië, de Krim als Bosnië en Rusland als Servië. Eigenlijk geloofde ik er zelf niet in – Boris Jeltsin was tenslotte geen Milosevic.

Ik herinner me een bezoek aan Oekraïne in het voorjaar, in die periode. Enkele dagen ervoor had ik in Tsjetsjenië gebombardeerde gebouwen gezien, geterroriseerde burgers, in de strijd geharde separatisten en bange Russische dienstplichtigen. In Oekraïne passeerde ik een groep Oekraïense soldaten bij een vrachtwagen met een radarinstallatie. Ze lagen allemaal gelukzalig te slapen, in de zachte zon van mei. Ik glimlachte. Waarom zouden zij zich zorgen maken? Rusland, de Verenigde Staten en Groot-Brittannië hadden de territoriale integriteit van hun land gewaarborgd, in ruil voor de afstand van zijn kernwapens.


De Russische versie van Milosevic

En toen kreeg Rusland zijn Milosevic. Net als zijn Servische tegenhanger is Vladimir Poetin slim, welbespraakt, populair, alleen betrouwbaar voor zijn vrienden, meedogenloos, op het absurde af, cynisch en niet in staat om zijn persoonlijke rijkdom te verantwoorden. Net als Milosevic schrikt hij er niet voor terug om gebruik te maken van een messianistisch patriottisme dat zichzelf altijd als slachtoffer ziet.

Anders dan Milosevic is hij, dankzij het Russische kernarsenaal, ongenaakbaar voor militaire aanvallen uit het buitenland. Anders dan Milosevic heeft hij jarenlang inkomsten uit de export van grondstoffen kunnen gebruiken om zijn leger te moderniseren, de media in een spreekbuis van de regering te veranderen, dissidenten te onderdrukken of af te kopen, en de buitenwereld de indruk te geven dat zijn land welvarend is. (Toegegeven, de Russische gepensioneerden zijn een beetje minder straatarm dan de Oekraïense.)

Een generatie later, lang nadat het ondenkbaar was geworden, zijn chaotische figuren met kalasjnikovs en militaire uniformen in Oekraïne opgedoken, gesteund en waarschijnlijk aangestuurd door Moskou. Het begon met de rechtstreekse militaire overname van de Krim. Afgelopen weekend trachtten Russische stromannen in Donetsk, Loehansk, Charkov en misschien nog andere oostelijke steden de controle van Kiev over te nemen.

Je kunt de gebeurtenissen in Oost-Oekraïne op verschillende manieren interpreteren. Poetins ‘groene mannetjes’, zoals de Oekraïners ze noemen, krijgen voorlopig de actieve steun van een gedeelte van de plaatselijke bevolking, voornamelijk gepensioneerden. Maar één essentieel punt is onbetwistbaar. Er is tot nu toe niets in Oekraïne gebeurd dat een militaire interventie door Rusland of de infiltratie van gewapende huurlingen en ongeregelde troepen in een vreedzaam land rechtvaardigt.


Poetin is Poesjkin niet

Na de revolutie in Kiev die de corrupte president Viktor Janoekovitsj verdreef, had Oekraïne geen gebrek aan problemen. Poetins machtsgreep in de Krim en zijn steun aan de opstandelingen in het oosten van Oekraïne, maken het allemaal nog ingewikkelder. Poetin beweert sinds de revolutie dat Oekraïne in ‘chaos’ verkeert. Maar er was geen chaos tot hij die zelf schiep. De enige chaos in Oekraïne is het gevolg van de Russische bemoeienissen.

Poetin zegt dat de etnische Russen in gevaar verkeren. Daar is nooit een bewijs van geweest, tenzij je een mislukte poging om een oude wet weer tot leven te roepen die het Oekraïens oplegt als enige taal voor rechtszaken en overheidsformulieren als brutale repressie beschouwt. Poetin eist meer autonomie voor het zuiden en het oosten van het land en meer rechten voor de Russischtaligen, maar doet al het mogelijke om verkiezingen te verhinderen die hen weer een rol in het politieke proces zouden geven.

Zondag werd een gevaarlijke lijn overschreden toen een van de ‘groene mannetjes’ bij een wegversperring in de omgeving van Slavjansk een lid van de Oekraïense veiligheidsdienst doodde. Voor het eerst sinds Poetins invasie van de Krim is bloed gevloeid tijdens een poging van de Oekraïense regering om de controle te heroveren.

Poetin heeft de zwakke Oekraïense overgangsregering in een onmogelijke positie geplaatst: als Kiev zich niet verzet, vallen de Russen binnen. Als Kiev zich wel verzet, vallen nog meer Russen binnen en zullen er doden vallen. Kiev zal het nooit toegeven, maar het heeft zich neergelegd bij het verlies van de Krim. Het weet alleen niet waar of wanneer Poetin zal stoppen. Zijn strategie hangt als het zwaard van Damocles boven het hoofd van 46 miljoen Oekraïners en belet elke vooruitgang.

Als ik de meningen van Britten, andere Europeanen en Amerikanen hoor sinds Rusland de amputatie van Oekraïne is begonnen, valt het me op dat het twistpunt lijkt te zijn welk van de twee kampen zich het ergst heeft misdragen, Poetin of het Westen. Een simpele visie die de complexiteit van de situatie voor de Oekraïners onderschat en die alarmerend sterk op de consensus van Poetin lijkt: als je in Oekraïne leeft, ben je ofwel een trouwe vazal van Rusland, ofwel een fascist.

In werkelijkheid zit er tussen de minderheid van archaïsche radicale nationalisten in het uiterste westen van Oekraïne, die dankzij hun rol in de revolutie een handvol ministerposten hebben verworven in de voor het overige gematigde regering in Kiev, en de minderheid van neo-sovjetextremisten in het oosten, een grotere groep van Oekraïners die het verschil tussen de twee culturen en talen triviaal vinden. Zij willen dat hun land een Oost-Slavische ruimte is die eerlijker is en minder corrupt dan het Rusland van Poetin, het Oekraïne van Janoekovitsj of het Wit-Rusland van Loekasjenko. Wat Europa en de VS ook doen, ze moeten de belangen van die groep in gedachten houden.

Tijdens de Russische invasie van de Krim schreef Elena Styazhkina, een Oekraïense schrijfster en etnische Russin, in een beklijvend artikel het volgende: ‘Oekraïne is mijn moederland. De Russische taal is mijn moedertaal. Laat Poesjkin mij redden en mij van verdriet en angst bevrijden. Poesjkin, maar niet Poetin.’

© The Guardian


DS, 16-04-2014 (James Meek)

[Barst]

Kiev staat machteloos in het oosten


De Oekraïense president Oleksandr Toertsjinov is niet tegen een referendum over de toekomst van het land. Maar kan een federaal Oekraïne blijven bestaan?


De regering in Kiev heeft de orde in Oost-Oekraïne niet hersteld. Zondag sprak waarnemend president Toertsjinov stoere taal. Als de pro-Russische bezetters tegen maandagochtend de regeringsgebouwen in verschillende steden niet hadden ontruimd, zou het leger ingezet worden. Het ultimatum verstreek zonder dat er iets gebeurde. Integendeel, er kwam nog een stad bij waar de opstandelingen tot bezettingen overgingen. In minstens tien steden zijn nu al gebouwen bezet.

Kiev is duidelijk niet in staat zijn wil op te leggen aan het opstandige oosten. Toertsjinov vroeg zelfs de VN om een vredesmacht naar de oostelijke regio’s te sturen. Een weinig realistisch idee, omdat Rusland daarvoor zijn zegen moet geven.

Tegelijk stak de president een hand uit naar de opstandelingen. Hij liet weten dat hij niet gekant is tegen een referendum over een mogelijke federalisering van het land. Dat zou op 25 mei kunnen plaatsvinden, samen met de presidentsverkiezingen.


Simpel

Een federalisering van Oekraïne is een scenario dat al enige tijd circuleert als mogelijke uitweg uit het conflict. Vooral Moskou en de pro-Russische Oekraïners schuiven het naar voren. De oostelijke districten moeten meer autonomie krijgen en dan stoppen de vijandigheden tegenover Kiev, is de redenering. Maar is het zo simpel?

‘In principe klinkt het goed, maar ik betwijfel of het zal werken’, zegt professor Andreas Umland, die in Kiev de relaties tussen Rusland en Oekraïne volgt. Sinds zijn onafhankelijkheid in 1991 is Oekraïne een unitaire staat. Zo staat het in artikel 2 van de grondwet. Het land is opgedeeld in 24 districten, maar het wordt centraal bestuurd. Slechts één regio had een eigen parlement: de Krim.

‘En iedereen weet wat met de Krim gebeurd is. Het geeft meteen aan waarom veel waarnemers en burgers ernstige vragen hebben bij de wenselijkheid van een verdere federalisering. Velen zien het als een opstap naar een de facto tweedeling van het land waarbij het oosten aansluiting zal zoeken bij Rusland.’


Clausewitz

Dat is ook wat presidentskandidate Joelia Timosjenko voorspelt. In een opiniestuk vorige week uitte ze een aantal bezwaren. ‘Het is aantrekkelijk om de macht dichter bij het volk te brengen, en vaak werkt het ook. Maar Poetin is niet begaan met de goede werking van de Oekraïense democratie. Zijn ultiem doel is de oostelijke regio’s bij Rusland in te lijven. Om Clausewitz te parafraseren: federalisme is voor Poetin de annexatie, maar met andere middelen.’

Volgens de Russische minister van Buitenlandse Zaken, Sergei Lavrov, is het niet in het belang van Rusland dat Oekraïne uiteenvalt. ‘We willen alleen dat alle burgers in het land evenveel rechten hebben.’ Maar volgens Umland is dat al het geval. ‘Ik associeer federalisme vooral met een bescherming van de minderheden. Maar in Oekraïne loopt de Russische minderheid absoluut geen gevaar. Het Oekraïens is weliswaar de enige officiële taal, maar in de praktijk kan iedereen het Russisch vrij gebruiken, ook docenten aan universiteiten.’

Toch zou het al helpen als de regio’s hun eigen gouverneur kunnen kiezen. Zo kreeg de Donetsk-regio pas een pro-Kiev-oligarch in de maag gesplitst als nieuwe gouverneur. Hetzelfde gebeurde in Dnjepropetrovsk.

Dat Toertsjinov een referendum overweegt, komt ook omdat hij ervan overtuigd is dat ‘een duidelijke meerderheid van de Oekraïners zal stemmen voor een ondeelbaar, onafhankelijk en democratisch Oekraïne’. Maar dat blijft een gok. Er is nooit een grootschalig onderzoek gedaan naar de voorkeur van de Oekraïners. ‘Sociologen hebben er altijd bewust hun handen van af gehouden’, aldus Volodymyr Paniotto, directeur van het Sociologisch Instituut in Kiev. ‘Kwestie van geen slapende honden wakker te houden.’

Zeker is dat de oostelijke regio’s, als ze meer autonomie krijgen, hun stem willen laten horen in het buitenlands beleid van het land. Lees: ze zullen eisen dat Oekraïne zijn steven naar het oosten wendt.


DS, 17-04-2014 (Dominique Minten)