Tolerantiekloof neemt alleen maar toe tijdens schooljaren

[Barst]

Tolerantiekloof neemt alleen maar toe tijdens schooljaren


Laagopgeleide jongeren worden doorheen hun schoolcarrière minder tolerant voor andere culturen. Dat blijkt uit een langetermijnstudie van de Leuvense sociologen Marc Hooghe, Cecil Meeusen en Ellen Quintelier. (zie grafiek)


2428 Belgische jongeren uit 109 verschillende scholen werden vijf jaar lang tijdens hun schoolloopbaan gevolgd. De adolescenten werden op zestienjarige leeftijd (2006) voor het eerst wetenschappelijk bevraagd. Op achttienjarige (2008) en eenentwintigjarige (2011) leeftijd werd dezelfde test bij de jongeren herhaald.


Verrassende verschuiving

Uit het onderzoek blijkt dat de intolerantie voor onder meer allochtonen en immigranten bij jongeren uit het bso en tso doorheen de jaren blijft toenemen. Bij jongeren uit het aso blijft het tolerantiepatroon constant en neemt het zelfs lichtjes af.

‘We waren verrast door het resultaat’, zegt Ellen Quintelier. ‘We wisten wel al dat laagopgeleiden zich minder tolerant opstellen ten opzichte van andere culturen dan hoger opgeleiden. Maar dat die onverdraagzaamheid tijdens de schoolcarrière nog versterkt wordt, is een nieuw gegeven. Bovendien is de verschuiving nog veel groter dan verwacht.’


Gevaar voor discriminatie

‘De aanwezigheid van immigranten is een bedreiging voor onze levenswijze’, ‘het is beter voor een land dat iedereen dezelfde gewoontes en tradities deelt’ en ‘als een land spanningen wil verminderen, moet het de immigratie stoppen’: de onderzoekers schrokken er niet voor terug om de scholieren heel expliciete stellingen voor te schotelen. Het hield veel, vooral laagopgeleide, jongeren niet tegen om ‘helemaal akkoord’ te antwoorden, wat hun score op de' etnocentrismeschaal fors omhoogjoeg.

‘Racistisch, discriminerend of homofoob gedrag vloeien vaak voort uit die sluimerende intolerantie’, zegt Quintelier. ‘Het was dan ook interessant om vast te stellen hoe die gedragingen tot stand komen.’


Tolerantiekloof

Door het opmerkelijke verschil tussen de aso-leerlingen en de jongeren uit het bso en tso spreken de onderzoekers over een ‘tolerantiekloof’.

‘Die kloof stelden we in 2006 al vast op zestienjarige leeftijd, maar is naarmate het ouder worden alleen maar gegroeid’, zegt Quintelier. ‘Lager opgeleiden versterken elkaar in hun intolerantie. Alleen door de jongeren te confronteren met zo veel mogelijk verschillende opinies kan die negatieve trend gebroken worden.’

Volgens de onderzoekers biedt de geplande onderwijshervorming van Vlaams minister van Onderwijs Pascal Smet (SP.A) dan ook kansen.

‘Klassen mengen en tegenstrijdige opinies samenbrengen, is een mogelijke oplossing’, denkt Quintelier.


DS, 25-07-2013 (Ellen Quintelier)

[Barst]

De kloof neemt toe

Jan Maes


De uitkomst van een studie van enkele Leuvense sociologen (DS 25 juli) naar de evolutie van etnocentrisme bij jongeren volgens hun onderwijsniveau verbaasde hen. De intolerantie voor onder meer allochtonen en immigranten bij jongeren uit het bso en tso blijft toenemen. Ik heb eerst 10 jaar in het bso en dan 16 jaar in het aso gestaan en mij verbaast dit niet.


Maar het kan niet dat bso- en tso-leerlingen hierdoor worden gestigmatiseerd. De toon van uitspraken als ‘Jongeren uit tso en bso versterken elkaars onverdraagzaamheid’ en ‘We wisten wel al dat laagopgeleiden zich minder tolerant opstellen ten opzichte van andere culturen dan hoger opgeleiden’ wekt de indruk dat de oorzaak van de toenemende tolerantiekloof bij de kwaliteit van het technisch- en beroepsonderwijs ligt of bij de leerlingen en dat enkel een ‘hogere’ opleiding en meer contact met allochtonen en immigranten de tolerantie zouden doen toenemen.

De waarheid is dat dat juist helemaal niet zo is. Het zijn juist bso- en tso-leerlingen die veel meer dan aso-leerlingen met allochtonen en migranten in contact komen. Zij zitten dagelijks met hen in dezelfde klassen, horen in de lessen PAV (Project Algemene Vakken) en in de les godsdienst (als ze in een katholieke school zitten) hoe ze over onze maatschappij, waarden en normen, rechten en plichten, opvoeding, seksualiteit, man-vrouwverhoudingen en levensbeschouwing denken. In de praktijk staan ze aan dezelfde machines, in dezelfde garage, keuken of laboratorium en moeten zij meer dan aso-leerlingen met elkaar samenwerken.

Als ik aan mijn zesdejaars aso lesgeef over de islam met erg genuanceerd materiaal van hoofdzakelijk liberale denkers als Rachid Benzine en Nasr Abu Zayd en als ik mijn enige moslimleerling op een dag laat getuigen over wat het voor hem betekent om een goede moslim te zijn, dan blijkt dat juist meer kennis over en meer contact met wat moslims beweegt ook bij mijn aso’ers de intolerantie doet toenemen.

Helemaal bij het begin leg ik hen de stelling voor: ‘De islam is een kracht ten goede in de wereld’. Zes laatstejaars gaan hiermee akkoord, 66 niet en 47 zijn op dat ogenblik nog onbeslist. Een zestal lessen later leg ik hen deze stelling opnieuw voor. Nog slechts drie leerlingen gaan ermee akkoord, 85 niet en het aantal onbeslisten is verminderd naar 31. Het onbegrip bij mijn door en door geseculariseerde, ‘liberale’, post-christelijke humanisten voor de opvattingen en houding van moslims over de evolutietheorie, (homo)seksualiteit, vrouwen, atheïsten... neemt elk jaar toe. Deze evolutie naar een almaar dieper wordende kloof voltrekt zich in heel onze samenleving, niet enkel bij jongeren.

Mijn voorspelling is dan ook dat de geplande onderwijshervorming van minister Smet met het mengen van klassen en het samenbrengen van tegenstrijdige opinies, met meer kennis van wat de ander beweegt en meer contact, de tolerantiekloof ook in het aso zal doen toenemen. Hoe anders we het ook graag zouden willen.


DS Lezersbrief, 29-07-2013, Jan Maes (godsdienstleraar)