Barst
26th March 2013, 22:28
RIP, allochtoon
Gent mag de woorden autochtoon en allochtoon dan wel begraven hebben, dat betekent niet dat integratie zomaar vanzelf kan gaan. We moeten nieuwkomers een duidelijk referentiekader bieden, vindt Marc De Vos.
In Gent spreken ze dus nooit meer van autochtoon of allochtoon: ze hebben die woorden namelijk symbolisch begraven (DS 22 maart). Maar de problemen van integratie van immigranten in onze samenleving zijn springlevend. Of de symboliek van het taalgebruik daaraan kan bijdragen, zal nog moeten blijken.
Vroeger spraken we vooral van gastarbeiders. Die term vertaalde de illusie dat migranten alleen tijdelijk naar België waren gekomen om er te arbeiden en om dan weer te vertrekken. Ze zijn gebleven en ze zijn ook blijven komen. België is intussen een onversneden immigratienatie. Tegen 2050 zal tussen 30 en 50 procent van onze totale bevolking uit naoorlogse immigratie bestaan.
Op zoek naar een gemene deler
De integratie van de vele en diverse immigranten in de smeltkroes die België aan het worden is, wordt wellicht onze grootste maatschappelijke uitdaging. Een mentale apartheid tussen ‘de allochtoon' en ‘de autochtoon' kunnen we dan zeker missen als kiespijn. Maar die andere illusie, dat alles vanzelf zal gaan in een bont laisser faire van multiculturele veelkleurigheid, kunnen we intussen ook begraven.
Elke samenleving berust op een basis van fundamentele normen en waarden, deels in regels vertaald en deels onuitgesproken. Gezien die samenleving nu zo divers is, moeten we een gemeenschappelijk burgerschap herontdekken, dat tot eenheid in verscheidenheid leidt. Tussen de multiculturele chaos en de monoculturele droom, moeten we een intercultureel midden vinden dat culturele diversiteit laat floreren rond één gemene deler die voor iedereen geldt.
Maar wie bepaalt dat gemene burgerschap? Dat is een essentiële samenlevingsvraag. Gaan we uit van een bestaande leidcultuur waaraan immigranten zich aanpassen? Of zijn we van oordeel dat alles ter discussie kan staan? Het is precies daar dat het onderscheid tussen ‘autochtoon' en ‘allochtoon' een betekenis heeft die verder gaat dan de semantiek en symboliek van het taalgebruik. Het bevestigt namelijk het principe van een bestaande realiteit ten opzichte van iemand die van elders afkomstig is. Het vertaalt een fundamenteel uitgangspunt voor de richting van de integratie.
Wat is er nu precies begraven in Gent? Alleen een verkavelend en verdelend samenlevingsbeeld? Of ook elk idee van een ‘autochtone' realiteit voor de ‘allochtone' nieuwkomer? De eerste begrafenis kan een hefboom voor vereniging zijn. De tweede is zeker een recept voor versplintering. We moeten dus opletten. Sociale cohesie komt niet vanzelf. We moeten als samenleving nieuwkomers de hand reiken. Maar die hand moet wel gevuld zijn. Als er geen autochtone realiteit is, dan zal dat er uiteindelijk toe leiden dat andere realiteiten met de immigratie worden ingevoerd, om uiteindelijk heel de samenleving te ontwrichten.
Meer dan lessen Nederlands
Zoals andere immigratienaties moet België op alle beleidsniveaus doordrenkt worden van een overkoepelende strategie voor selectie, onthaal, huisvesting, opleiding en tewerkstelling van immigranten. Maar succesvolle integratie is veel meer dan economische of sociale participatie. Er is nood aan een project dat de gemeenschappelijke sokkel van burgerschap definieert, uitlegt, overdraagt en – waar nodig – oplegt. We kunnen het ‘inburgering' noemen, maar dan wel één die dieper gaat dan lessen Nederlands en vaderlandse geschiedenis. En ook al zal dat gemene burgerschap altijd deels onbepaald blijven, het uitgangspunt alleen al is voor de immigrant een ijkpunt en voor het integratiedebat een referentiekader.
We hebben in België al hele generaties verloren door het integratieprobleem te ontkennen of door te polariseren. Ik hoop ten zeerste dat de symbolische actie in Gent niet het zoveelste manoeuvre is voor ontkenning, maar integendeel het startschot voor een positieve invulling.
Als we dat niet doen, dan is het symbolische graf van de allochtoon ook de put waarin we ons hoofd andermaal steken om blind en doof te blijven voor de enorme en historische uitdaging waarvoor we collectief staan.
Marc De Vos, docent UGent
DS, 26-03-2013
Gent mag de woorden autochtoon en allochtoon dan wel begraven hebben, dat betekent niet dat integratie zomaar vanzelf kan gaan. We moeten nieuwkomers een duidelijk referentiekader bieden, vindt Marc De Vos.
In Gent spreken ze dus nooit meer van autochtoon of allochtoon: ze hebben die woorden namelijk symbolisch begraven (DS 22 maart). Maar de problemen van integratie van immigranten in onze samenleving zijn springlevend. Of de symboliek van het taalgebruik daaraan kan bijdragen, zal nog moeten blijken.
Vroeger spraken we vooral van gastarbeiders. Die term vertaalde de illusie dat migranten alleen tijdelijk naar België waren gekomen om er te arbeiden en om dan weer te vertrekken. Ze zijn gebleven en ze zijn ook blijven komen. België is intussen een onversneden immigratienatie. Tegen 2050 zal tussen 30 en 50 procent van onze totale bevolking uit naoorlogse immigratie bestaan.
Op zoek naar een gemene deler
De integratie van de vele en diverse immigranten in de smeltkroes die België aan het worden is, wordt wellicht onze grootste maatschappelijke uitdaging. Een mentale apartheid tussen ‘de allochtoon' en ‘de autochtoon' kunnen we dan zeker missen als kiespijn. Maar die andere illusie, dat alles vanzelf zal gaan in een bont laisser faire van multiculturele veelkleurigheid, kunnen we intussen ook begraven.
Elke samenleving berust op een basis van fundamentele normen en waarden, deels in regels vertaald en deels onuitgesproken. Gezien die samenleving nu zo divers is, moeten we een gemeenschappelijk burgerschap herontdekken, dat tot eenheid in verscheidenheid leidt. Tussen de multiculturele chaos en de monoculturele droom, moeten we een intercultureel midden vinden dat culturele diversiteit laat floreren rond één gemene deler die voor iedereen geldt.
Maar wie bepaalt dat gemene burgerschap? Dat is een essentiële samenlevingsvraag. Gaan we uit van een bestaande leidcultuur waaraan immigranten zich aanpassen? Of zijn we van oordeel dat alles ter discussie kan staan? Het is precies daar dat het onderscheid tussen ‘autochtoon' en ‘allochtoon' een betekenis heeft die verder gaat dan de semantiek en symboliek van het taalgebruik. Het bevestigt namelijk het principe van een bestaande realiteit ten opzichte van iemand die van elders afkomstig is. Het vertaalt een fundamenteel uitgangspunt voor de richting van de integratie.
Wat is er nu precies begraven in Gent? Alleen een verkavelend en verdelend samenlevingsbeeld? Of ook elk idee van een ‘autochtone' realiteit voor de ‘allochtone' nieuwkomer? De eerste begrafenis kan een hefboom voor vereniging zijn. De tweede is zeker een recept voor versplintering. We moeten dus opletten. Sociale cohesie komt niet vanzelf. We moeten als samenleving nieuwkomers de hand reiken. Maar die hand moet wel gevuld zijn. Als er geen autochtone realiteit is, dan zal dat er uiteindelijk toe leiden dat andere realiteiten met de immigratie worden ingevoerd, om uiteindelijk heel de samenleving te ontwrichten.
Meer dan lessen Nederlands
Zoals andere immigratienaties moet België op alle beleidsniveaus doordrenkt worden van een overkoepelende strategie voor selectie, onthaal, huisvesting, opleiding en tewerkstelling van immigranten. Maar succesvolle integratie is veel meer dan economische of sociale participatie. Er is nood aan een project dat de gemeenschappelijke sokkel van burgerschap definieert, uitlegt, overdraagt en – waar nodig – oplegt. We kunnen het ‘inburgering' noemen, maar dan wel één die dieper gaat dan lessen Nederlands en vaderlandse geschiedenis. En ook al zal dat gemene burgerschap altijd deels onbepaald blijven, het uitgangspunt alleen al is voor de immigrant een ijkpunt en voor het integratiedebat een referentiekader.
We hebben in België al hele generaties verloren door het integratieprobleem te ontkennen of door te polariseren. Ik hoop ten zeerste dat de symbolische actie in Gent niet het zoveelste manoeuvre is voor ontkenning, maar integendeel het startschot voor een positieve invulling.
Als we dat niet doen, dan is het symbolische graf van de allochtoon ook de put waarin we ons hoofd andermaal steken om blind en doof te blijven voor de enorme en historische uitdaging waarvoor we collectief staan.
Marc De Vos, docent UGent
DS, 26-03-2013