Barst
16th October 2004, 14:34
Ramadan is zoete koekjes bakken
Vanuit Marokko, waar bijna iedereen aan het islamitische vasten deelneemt, doet de Nederlandse beeldend kunstenares Aline Thomassen op deze pagina wekelijks verslag van ramadan. Deel I: 'Mannen moeten vaker naar de moskee dan vrouwen, want ze zondigen meer. Én ze bevallen niet. Anders zouden al hun zonden worden weggenomen.'
Vanaf de hooggelegen boulevard kijk je over Tanger en de zee. In de verte zie je Europa liggen. Er staan de hele dag mannen te niksen. Ze staren naar Europa. Deze werkelozen dromen over hun oversteek en het nieuwe, luxueuze leven dat hun dan wacht. En ze peinzen over het gevaar van de overtocht die, naar men zegt, in de helft van de gevallen bekocht wordt met de dood. Deze mannen zullen stipt voldoen aan al hun ramadanverplichtingen. Wie tijdens ramadan gebeden overslaat, kan een behouden overtocht wel vergeten.
Mensen die iets willen bereiken in het leven bidden veel en vasten strikt. Mijn buurvrouw Fatma vertelt me dat ze een kind wil. Dus bidt ze vijfmaal per dag, naast de tv, die ondertussen gewoon aanstaat. Haar schoonzus Fatima heeft al een kind, dus die bidt niet. Ook oude mensen bidden veel, want die zijn bang voor de dood.
Zoals hun moeder Leila, die regelmatig een schaal tajina met schapenvlees over het muurtje van mijn dakterras schuift. Leila is de vrouw van een fundamentalist. Ze is zwaar gesluierd en heeft ook een doekje voor haar mond, maar ze is erg lief. Ze is al veertien dagen eerder begonnen met vasten, en staat 's nachts op om in haar eentje op het dakterras te bidden.
In de aanloop naar ramadan is het erg druk op al die terrassen van de medina, de oude stad. Het dakterras is het domein van de vrouwen. Dagenlang zijn ze er bezig met het malen van noten en andere dure ingrediënten voor de zoete shebaki-koekjes. Er hangt een dikke lucht van anijs en kaneel in de hele buurt. Iedereen helpt elkaar. De ene dag bakken ze voor Latifa, de andere dag voor Hafna, Naima of Menana. En als de shebakia's klaar zijn, volgen de raif en de baghrir, hartige en zoete pannekoekjes, en de speciale hariera-ramadansoep.
Als je aan deze vrouwen vraagt: ,,wat is ramadan?'', zeggen ze: ,,Ramadan is shebakia, raif en baghrir''.
,,Maar wat betekent ramadan dan voor jullie'', vraag ik verder. ,,Wat voelen jullie?'' Ze kijken niet begrijpend, en zeggen dat ze blij zijn dat het weer ramadan is. En dat ze trots zijn, want de hariera-soep van Leila is beroemd in de hele buurt.
Nog verder doorvragen betekent forceren. Vragen stellen doe je eigenlijk niet. Dat is onbeleefd. Je hoort mensen te laten praten zonder ze te sturen. Als ik toch doorvraag, antwoorden ze: ,,Tijdens ramadan telt dat wat verboden is dubbel, net als je goede daden.'' Onderling is de religieuze kant van ramadan nooit een gespreksonderwerp. Het allerbelangrijkste zijn verse roddels.
Om toch meer over hun ramadan te weten te komen, zeg ik tegen buurvrouw Nama: ,,Zullen we naar de moskee gaan?'' Ze is verbaasd. ,,Dat kan niet, want ik heb een baby, en baby's mogen niet in de moskee.'' Haar man kan niet even op de baby passen, zegt ze, terwijl de andere vrouwen gieren van het lachen. ,,Want hij moet op straat rondhangen en naar het café.''
,,Als je meer wilt weten over de islam, kun je dat beter aan de mannen vragen'', zegt Nama, ,,want die hebben de Koran bestudeerd. Wij vrouwen kunnen niet lezen''. Een goede echtgenoot hoort zijn vrouw uit te leggen wat in de Koran staat, en dat komt hem reuze goed uit. Dat vrouwen niet naar het café mogen bijvoorbeeld. Alleen op het dakterras zijn ze thuis. Daar lopen ze ongesluierd, of zelfs in een rokje. Als er een man komt, sissen ze ,,een gluurder'', en spoeden zich naarbinnen.
Dus daal ik af naar straatniveau, de mannenwereld, op zoek naar gesprekspartners. ,,Met ramadan in de moskee bidden levert 27 punten op'', pocht Abdel in het café. ,,Thuis bidden maar één. Heb je genoeg punten verzameld, dan ga je na je dood naar de hemel.''
Maar dat is niet eerlijk voor de vrouwen, protesteer ik. Abdel heeft een antwoord waar weinig tegen in te brengen valt. ,,Mannen hebben meer punten nodig want ze zondigen meer. En ze kunnen geen kinderen krijgen. Krijgt een vrouw een kind, dan worden tijdens de bevalling al haar zonden weggenomen.'' Andere mannen komen er bijzitten en zeggen: ,,Met ramadan is iedereen heel gelukkig. We leven dan dichter bij God. Het is een prachtige tijd.''
's Avonds ga ik langs bij mijn welgestelde vriendin Mercedes. Ze is een oude, aristocratisch levende vrouw die aan de boulevard in een groot, als museum van familiestukken ingericht mediterraan huis woont. Ze serveert haar gasten sandwiches met ham en likeurtjes. ,,Vroeger waren de mensen ingehouden met ramadan, maar tegenwoordig roept iedereen om het hardst dat het zo geweldig is'', vertelt ze.
,,Wat eigenlijk een persoonlijk spiritueel pad moet zijn, is fanatisme geworden, met collectieve controle en gevangenisstraf voor moslims die overdag toch eten.'' De politie treedt hard op tegen 'zwart-eters', vertelt ze. Alleen al om te voorkomen dat ze door het publiek in elkaar worden geslagen.
Maar angst voor straf van God neemt de politie het meeste werk uit handen. Buiten op de boulevard staan de werkeloze mannen met lege maag naar Europa te verlangen.
Trouw, door Aline Thomassen
2004-10-16
Vanuit Marokko, waar bijna iedereen aan het islamitische vasten deelneemt, doet de Nederlandse beeldend kunstenares Aline Thomassen op deze pagina wekelijks verslag van ramadan. Deel I: 'Mannen moeten vaker naar de moskee dan vrouwen, want ze zondigen meer. Én ze bevallen niet. Anders zouden al hun zonden worden weggenomen.'
Vanaf de hooggelegen boulevard kijk je over Tanger en de zee. In de verte zie je Europa liggen. Er staan de hele dag mannen te niksen. Ze staren naar Europa. Deze werkelozen dromen over hun oversteek en het nieuwe, luxueuze leven dat hun dan wacht. En ze peinzen over het gevaar van de overtocht die, naar men zegt, in de helft van de gevallen bekocht wordt met de dood. Deze mannen zullen stipt voldoen aan al hun ramadanverplichtingen. Wie tijdens ramadan gebeden overslaat, kan een behouden overtocht wel vergeten.
Mensen die iets willen bereiken in het leven bidden veel en vasten strikt. Mijn buurvrouw Fatma vertelt me dat ze een kind wil. Dus bidt ze vijfmaal per dag, naast de tv, die ondertussen gewoon aanstaat. Haar schoonzus Fatima heeft al een kind, dus die bidt niet. Ook oude mensen bidden veel, want die zijn bang voor de dood.
Zoals hun moeder Leila, die regelmatig een schaal tajina met schapenvlees over het muurtje van mijn dakterras schuift. Leila is de vrouw van een fundamentalist. Ze is zwaar gesluierd en heeft ook een doekje voor haar mond, maar ze is erg lief. Ze is al veertien dagen eerder begonnen met vasten, en staat 's nachts op om in haar eentje op het dakterras te bidden.
In de aanloop naar ramadan is het erg druk op al die terrassen van de medina, de oude stad. Het dakterras is het domein van de vrouwen. Dagenlang zijn ze er bezig met het malen van noten en andere dure ingrediënten voor de zoete shebaki-koekjes. Er hangt een dikke lucht van anijs en kaneel in de hele buurt. Iedereen helpt elkaar. De ene dag bakken ze voor Latifa, de andere dag voor Hafna, Naima of Menana. En als de shebakia's klaar zijn, volgen de raif en de baghrir, hartige en zoete pannekoekjes, en de speciale hariera-ramadansoep.
Als je aan deze vrouwen vraagt: ,,wat is ramadan?'', zeggen ze: ,,Ramadan is shebakia, raif en baghrir''.
,,Maar wat betekent ramadan dan voor jullie'', vraag ik verder. ,,Wat voelen jullie?'' Ze kijken niet begrijpend, en zeggen dat ze blij zijn dat het weer ramadan is. En dat ze trots zijn, want de hariera-soep van Leila is beroemd in de hele buurt.
Nog verder doorvragen betekent forceren. Vragen stellen doe je eigenlijk niet. Dat is onbeleefd. Je hoort mensen te laten praten zonder ze te sturen. Als ik toch doorvraag, antwoorden ze: ,,Tijdens ramadan telt dat wat verboden is dubbel, net als je goede daden.'' Onderling is de religieuze kant van ramadan nooit een gespreksonderwerp. Het allerbelangrijkste zijn verse roddels.
Om toch meer over hun ramadan te weten te komen, zeg ik tegen buurvrouw Nama: ,,Zullen we naar de moskee gaan?'' Ze is verbaasd. ,,Dat kan niet, want ik heb een baby, en baby's mogen niet in de moskee.'' Haar man kan niet even op de baby passen, zegt ze, terwijl de andere vrouwen gieren van het lachen. ,,Want hij moet op straat rondhangen en naar het café.''
,,Als je meer wilt weten over de islam, kun je dat beter aan de mannen vragen'', zegt Nama, ,,want die hebben de Koran bestudeerd. Wij vrouwen kunnen niet lezen''. Een goede echtgenoot hoort zijn vrouw uit te leggen wat in de Koran staat, en dat komt hem reuze goed uit. Dat vrouwen niet naar het café mogen bijvoorbeeld. Alleen op het dakterras zijn ze thuis. Daar lopen ze ongesluierd, of zelfs in een rokje. Als er een man komt, sissen ze ,,een gluurder'', en spoeden zich naarbinnen.
Dus daal ik af naar straatniveau, de mannenwereld, op zoek naar gesprekspartners. ,,Met ramadan in de moskee bidden levert 27 punten op'', pocht Abdel in het café. ,,Thuis bidden maar één. Heb je genoeg punten verzameld, dan ga je na je dood naar de hemel.''
Maar dat is niet eerlijk voor de vrouwen, protesteer ik. Abdel heeft een antwoord waar weinig tegen in te brengen valt. ,,Mannen hebben meer punten nodig want ze zondigen meer. En ze kunnen geen kinderen krijgen. Krijgt een vrouw een kind, dan worden tijdens de bevalling al haar zonden weggenomen.'' Andere mannen komen er bijzitten en zeggen: ,,Met ramadan is iedereen heel gelukkig. We leven dan dichter bij God. Het is een prachtige tijd.''
's Avonds ga ik langs bij mijn welgestelde vriendin Mercedes. Ze is een oude, aristocratisch levende vrouw die aan de boulevard in een groot, als museum van familiestukken ingericht mediterraan huis woont. Ze serveert haar gasten sandwiches met ham en likeurtjes. ,,Vroeger waren de mensen ingehouden met ramadan, maar tegenwoordig roept iedereen om het hardst dat het zo geweldig is'', vertelt ze.
,,Wat eigenlijk een persoonlijk spiritueel pad moet zijn, is fanatisme geworden, met collectieve controle en gevangenisstraf voor moslims die overdag toch eten.'' De politie treedt hard op tegen 'zwart-eters', vertelt ze. Alleen al om te voorkomen dat ze door het publiek in elkaar worden geslagen.
Maar angst voor straf van God neemt de politie het meeste werk uit handen. Buiten op de boulevard staan de werkeloze mannen met lege maag naar Europa te verlangen.
Trouw, door Aline Thomassen
2004-10-16