Barst
27th September 2012, 19:01
Franse kinderen zijn de wellevendste
Vergeet de Amerikaanse hockeymom of taximoeder, de Chinese tijgermoeder die hoge eisen stelt aan haar kinderen, of de Vlaamse thuisblijfmoeder die cupcakes bakt. Het zijn de Franse moeders die het beste evenwicht vinden tussen hun moederschap en de rest van hun leven, en die de beleefdste kinderen grootbrengen.
Zelfs na tien jaar ben ik het nog niet vergeten. Hoe wij op bezoek bij Franse familie om twee uur in de namiddag koffie met koekjes voorgeschoteld kregen, en hoe de ukken des huizes van de koekjes af moesten blijven, omdat het nog te vroeg was voor hun vieruurtje. Terwijl onze kinderen daar zaten te smikkelen. En die Franse kinderen protesteerden niet. Hoe kregen hun ouders dat voor elkaar?
De New Yorkse Pamela Druckerman (42), die met haar Britse man en kinderen in Parijs woont, vroeg zich voortdurend zulke dingen af. Bijvoorbeeld toen ze met man en dochter van anderhalf in een kuststadje ging lunchen en hun dochter aldoor van haar stoeltje afkwam en naar het water wilde lopen. Pamela en haar man moesten elk om de beurt eten, terwijl de ander het kind achterna holde. Kinderen aan andere tafels bleven rustig zitten, en bleken ook nog eens alles te lusten. Hoe doén die Franse ouders dat toch?
Een Franse moeder vertrouwde haar op een dag toe dat haar babyzoontje pas laat ‘zijn nachten had gemaakt’. Druckerman vermoedde een lotgenote gevonden te hebben: dochter Bean maakte haar ouders met negen maanden nog altijd wakker. De Franse baby sliep pas door... met vier maanden. Blijkbaar lag ook dié norm in Frankrijk anders. Druckerman trok op onderzoek. Ze schreef haar bevindingen neer in het amusante boek ‘Franse kinderen gooien niet met eten’.
Het is een kritiek op de Angelsaksische manier van opvoeden, die kinderen op een voetstuk plaatst. Net zoals het boek van Amy Chua, ‘Strijdlied van een tijgermoeder’, bekritiseert ze die vrije opvoeding. ‘We geloven allebei dat kinderen wel tegen een stootje kunnen, dat je niet aan al hun verlangens moet toegeven’, zegt Druckerman. ‘Maar daar houdt de gelijkenis op.’
Taart bakken
‘Franse moeders willen hun kinderen niet voortdurend stimuleren om van alles bij te leren, zoals Chua. Ze scheppen een kader, waarbinnen kinderen hun gang kunnen gaan. Ze moedigen hun kinderen daarin aan: ze laten hen taart bakken zonder dat ze bang zijn dat ze hun handjes zullen branden of iets zullen breken. Ze sturen hen op vakantie bij hun grootouders. Ze doen dat niet, of toch niet alleen, voor hun eigen gemak. Ze doen dat omdat ze geloven dat autonomie hun kinderen gelukkiger maakt.’
Ze diept een Frans tijdschrift van recente datum uit haar handtas op, Psycho Enfant. Er staat een artikel in over hoe belangrijk het is om je kind ook aan andere mensen toe te vertrouwen, bijvoorbeeld door het naar een ‘colonie de vacances’ te sturen: Il part sans vous et c’est bon pour lui! ‘Zulke artikels vind je niet in Amerikaanse bladen, hoor. In de VS moet je alles over hebben voor je kind. Geen offer mag je te veel zijn. Je hebt er als moeder geen eigen leven meer. In Frankrijk is het juist erg belangrijk om een eigen leven te behouden naast het moederschap. De ideale Franse moeder is niet overbelast, ze heeft haar leven in evenwicht.’
Niet te verwonderen dat een onderzoeker uit Princeton, die moeders uit Ohio en moeders uit het Franse Rennes bevroeg, concludeert dat de Franse moeders gelukkiger zijn: ‘De moeders uit Ohio vonden het grootbrengen van kinderen tweemaal zo lastig. Amerikaanse ouders spreken trouwens veel vaker over het ‘disciplineren’ van kinderen: How do you discipline your child? Ze hebben een fundamenteel andere relatie met hun kinderen.’
Dolto
Hoe komt dat? Druckerman: ‘De Fransen zijn sterk doordrongen van de gedachte dat kinderen rationele wezens zijn, met wie je kunt praten. Je moet ze houvast geven door ‘le cadre’ aan te bieden. Maar het zijn wel mensen net als wij, die recht hebben op hun eigen leven. Het is er ingelepeld door grote denkers als Rousseau, wiens ‘Emile ou de l’éducation’ nog altijd een baken is. En vooral ook door Françoise Dolto, die in Frankrijk het statuut heeft dat Dr. Spock lang in de VS heeft gehad.’
‘Het standaardwerk van Dolto is erg dun’, zegt Druckerman. ‘En toch bevat het zoveel wijsheid. Dolto zegt dat je tegen baby’s al kunt spreken, bijvoorbeeld als je hen naar bed brengt, en dat ze kunnen begrijpen dat ouders tijd nodig hebben voor zichzelf.’
Van een Franse dokter die al jaren in New York is gevestigd, leerde ze nog een geheim over het doorslapen van baby’s: ‘Je moet ze niet bij het eerste geluidje uit hun bed halen. Je moet een kleine pauze laten, omdat je kind moet leren dat het ook vanzelf in slaap kan vallen. Voor mij was dit een aha! -moment. Toen ik het aan mijn Franse vrienden voorlegde, zeiden die: “ O ja, zo doen wij het ook.” Voor hen is dat natuurlijk. Ze denken daar verder niet over na. Het zijn allemaal subtiele regels, waar je als buitenstaander niet direct de vinger op kunt leggen.’
Zo vond ze er nog. Met name: dat kinderen op tijd naar bed moeten, zodat er voor de ouders nog grotemensentijd overblijft. Dat ze niet met twee woorden moeten leren spreken, maar met viér. Ook ‘bonjour’ en ‘au revoir’ zijn magische woorden: ‘In Amerika is het mogelijk dat een gezin bij je op bezoek komt, en dat je niet één woord wisselt met de kinderen. Ondertussen zullen hun ouders je wel vertellen hoe hoogbegaafd die kinderen zijn. In Frankrijk is het ongehoord als de kinderen geen dag zeggen, en als jij geen dag zegt tegen hén.’
Blauwe kaas
En er is natuurlijk ook de grote eetcultuur, waarbinnen gezinnen op vaste uren samen aan tafel zitten en iedereen eet wat de pot schaft, ook de kleinsten. In de stadscrèche van haar dochter hangen viergangenmenu’s uit die niet zouden misstaan in een goede bistro. Druckerman liep een dag mee, een dag waarop ‘blauwe kaas’ op het menu stond. ‘Niet alle kinderen vonden dat lekker. Maar dat is het punt niet. Ze kregen de kans om ervan te proeven, en te zeggen wat ze ervan vonden. Fransen doen niet aan apart kindereten. Franse kinderen snoepen ook niet, tenzij om vier uur ’s middags. Dan krijgen ze hun ‘goûter ’.’
‘Het kan allemaal erg strikt klinken, en dat is het soms ook. Maar het geniale is dat de meeste ouders de regels niet draconisch toepassen: in het weekend worden er al eens uitzonderingen gemaakt’, zegt Druckerman. ‘Dat strookt overigens met recent wetenschappelijk onderzoek over uitgesteld verlangen. Als je weet dat je op zaterdag wél mag snoepen, kun je je beter aan de regels houden.’
De auteur beschrijft in haar boek ook treffend hoe ze van een Franse vriendin leert om overtuigender ‘nee’ te zeggen tegen haar zoon, die steeds wil weglopen uit de speeltuin. En hoe ze daarbij ‘grote ogen’ leert opzetten. Tot haar grote opluchting werkt het. Is ze Frans geworden onder de Fransen? ‘Het lukt ons nu om rustig op restaurant te gaan met drie jonge kinderen. Ze lopen niet meer weg van tafel. We kunnen er samen van genieten. Maar soms ben ik liever Amerikaans.’
Wanneer is dat? ‘Soms wil ik mijn kinderen keihard knuffelen. Of ik wil mee met hen van de glijbaan. In Frankrijk is men snel bezorgd over een te versmeltende moeder-kindbinding. Ik vind het ook jammer dat Franse vrouwen niet zo tuk zijn op borstvoeden. En ik vind de Fransen nog steeds te afstandelijk, ze blijven heel lang ‘vous’ zeggen. Het duurt lang voor je vrienden maakt. Ik betrap mezelf erop dat ik op straat ook niet meer lach naar onbekenden. Dat is hoogst on-Amerikaans.’
Ook haar dochter van zes wordt een echte Franse juffrouw. ‘Zaterdagochtend trok ik een makkelijke broek aan om het ontbijt klaar te maken. Toen zei ze: “ Mam, die broek kun je echt niet aandoen!” Ik weet heus wel dat je in Parijs niet zo kunt rondlopen. Maar ik wilde niet eens buitenkomen.’
DS, 27-09-2012 (Veerle Beel)
Vergeet de Amerikaanse hockeymom of taximoeder, de Chinese tijgermoeder die hoge eisen stelt aan haar kinderen, of de Vlaamse thuisblijfmoeder die cupcakes bakt. Het zijn de Franse moeders die het beste evenwicht vinden tussen hun moederschap en de rest van hun leven, en die de beleefdste kinderen grootbrengen.
Zelfs na tien jaar ben ik het nog niet vergeten. Hoe wij op bezoek bij Franse familie om twee uur in de namiddag koffie met koekjes voorgeschoteld kregen, en hoe de ukken des huizes van de koekjes af moesten blijven, omdat het nog te vroeg was voor hun vieruurtje. Terwijl onze kinderen daar zaten te smikkelen. En die Franse kinderen protesteerden niet. Hoe kregen hun ouders dat voor elkaar?
De New Yorkse Pamela Druckerman (42), die met haar Britse man en kinderen in Parijs woont, vroeg zich voortdurend zulke dingen af. Bijvoorbeeld toen ze met man en dochter van anderhalf in een kuststadje ging lunchen en hun dochter aldoor van haar stoeltje afkwam en naar het water wilde lopen. Pamela en haar man moesten elk om de beurt eten, terwijl de ander het kind achterna holde. Kinderen aan andere tafels bleven rustig zitten, en bleken ook nog eens alles te lusten. Hoe doén die Franse ouders dat toch?
Een Franse moeder vertrouwde haar op een dag toe dat haar babyzoontje pas laat ‘zijn nachten had gemaakt’. Druckerman vermoedde een lotgenote gevonden te hebben: dochter Bean maakte haar ouders met negen maanden nog altijd wakker. De Franse baby sliep pas door... met vier maanden. Blijkbaar lag ook dié norm in Frankrijk anders. Druckerman trok op onderzoek. Ze schreef haar bevindingen neer in het amusante boek ‘Franse kinderen gooien niet met eten’.
Het is een kritiek op de Angelsaksische manier van opvoeden, die kinderen op een voetstuk plaatst. Net zoals het boek van Amy Chua, ‘Strijdlied van een tijgermoeder’, bekritiseert ze die vrije opvoeding. ‘We geloven allebei dat kinderen wel tegen een stootje kunnen, dat je niet aan al hun verlangens moet toegeven’, zegt Druckerman. ‘Maar daar houdt de gelijkenis op.’
Taart bakken
‘Franse moeders willen hun kinderen niet voortdurend stimuleren om van alles bij te leren, zoals Chua. Ze scheppen een kader, waarbinnen kinderen hun gang kunnen gaan. Ze moedigen hun kinderen daarin aan: ze laten hen taart bakken zonder dat ze bang zijn dat ze hun handjes zullen branden of iets zullen breken. Ze sturen hen op vakantie bij hun grootouders. Ze doen dat niet, of toch niet alleen, voor hun eigen gemak. Ze doen dat omdat ze geloven dat autonomie hun kinderen gelukkiger maakt.’
Ze diept een Frans tijdschrift van recente datum uit haar handtas op, Psycho Enfant. Er staat een artikel in over hoe belangrijk het is om je kind ook aan andere mensen toe te vertrouwen, bijvoorbeeld door het naar een ‘colonie de vacances’ te sturen: Il part sans vous et c’est bon pour lui! ‘Zulke artikels vind je niet in Amerikaanse bladen, hoor. In de VS moet je alles over hebben voor je kind. Geen offer mag je te veel zijn. Je hebt er als moeder geen eigen leven meer. In Frankrijk is het juist erg belangrijk om een eigen leven te behouden naast het moederschap. De ideale Franse moeder is niet overbelast, ze heeft haar leven in evenwicht.’
Niet te verwonderen dat een onderzoeker uit Princeton, die moeders uit Ohio en moeders uit het Franse Rennes bevroeg, concludeert dat de Franse moeders gelukkiger zijn: ‘De moeders uit Ohio vonden het grootbrengen van kinderen tweemaal zo lastig. Amerikaanse ouders spreken trouwens veel vaker over het ‘disciplineren’ van kinderen: How do you discipline your child? Ze hebben een fundamenteel andere relatie met hun kinderen.’
Dolto
Hoe komt dat? Druckerman: ‘De Fransen zijn sterk doordrongen van de gedachte dat kinderen rationele wezens zijn, met wie je kunt praten. Je moet ze houvast geven door ‘le cadre’ aan te bieden. Maar het zijn wel mensen net als wij, die recht hebben op hun eigen leven. Het is er ingelepeld door grote denkers als Rousseau, wiens ‘Emile ou de l’éducation’ nog altijd een baken is. En vooral ook door Françoise Dolto, die in Frankrijk het statuut heeft dat Dr. Spock lang in de VS heeft gehad.’
‘Het standaardwerk van Dolto is erg dun’, zegt Druckerman. ‘En toch bevat het zoveel wijsheid. Dolto zegt dat je tegen baby’s al kunt spreken, bijvoorbeeld als je hen naar bed brengt, en dat ze kunnen begrijpen dat ouders tijd nodig hebben voor zichzelf.’
Van een Franse dokter die al jaren in New York is gevestigd, leerde ze nog een geheim over het doorslapen van baby’s: ‘Je moet ze niet bij het eerste geluidje uit hun bed halen. Je moet een kleine pauze laten, omdat je kind moet leren dat het ook vanzelf in slaap kan vallen. Voor mij was dit een aha! -moment. Toen ik het aan mijn Franse vrienden voorlegde, zeiden die: “ O ja, zo doen wij het ook.” Voor hen is dat natuurlijk. Ze denken daar verder niet over na. Het zijn allemaal subtiele regels, waar je als buitenstaander niet direct de vinger op kunt leggen.’
Zo vond ze er nog. Met name: dat kinderen op tijd naar bed moeten, zodat er voor de ouders nog grotemensentijd overblijft. Dat ze niet met twee woorden moeten leren spreken, maar met viér. Ook ‘bonjour’ en ‘au revoir’ zijn magische woorden: ‘In Amerika is het mogelijk dat een gezin bij je op bezoek komt, en dat je niet één woord wisselt met de kinderen. Ondertussen zullen hun ouders je wel vertellen hoe hoogbegaafd die kinderen zijn. In Frankrijk is het ongehoord als de kinderen geen dag zeggen, en als jij geen dag zegt tegen hén.’
Blauwe kaas
En er is natuurlijk ook de grote eetcultuur, waarbinnen gezinnen op vaste uren samen aan tafel zitten en iedereen eet wat de pot schaft, ook de kleinsten. In de stadscrèche van haar dochter hangen viergangenmenu’s uit die niet zouden misstaan in een goede bistro. Druckerman liep een dag mee, een dag waarop ‘blauwe kaas’ op het menu stond. ‘Niet alle kinderen vonden dat lekker. Maar dat is het punt niet. Ze kregen de kans om ervan te proeven, en te zeggen wat ze ervan vonden. Fransen doen niet aan apart kindereten. Franse kinderen snoepen ook niet, tenzij om vier uur ’s middags. Dan krijgen ze hun ‘goûter ’.’
‘Het kan allemaal erg strikt klinken, en dat is het soms ook. Maar het geniale is dat de meeste ouders de regels niet draconisch toepassen: in het weekend worden er al eens uitzonderingen gemaakt’, zegt Druckerman. ‘Dat strookt overigens met recent wetenschappelijk onderzoek over uitgesteld verlangen. Als je weet dat je op zaterdag wél mag snoepen, kun je je beter aan de regels houden.’
De auteur beschrijft in haar boek ook treffend hoe ze van een Franse vriendin leert om overtuigender ‘nee’ te zeggen tegen haar zoon, die steeds wil weglopen uit de speeltuin. En hoe ze daarbij ‘grote ogen’ leert opzetten. Tot haar grote opluchting werkt het. Is ze Frans geworden onder de Fransen? ‘Het lukt ons nu om rustig op restaurant te gaan met drie jonge kinderen. Ze lopen niet meer weg van tafel. We kunnen er samen van genieten. Maar soms ben ik liever Amerikaans.’
Wanneer is dat? ‘Soms wil ik mijn kinderen keihard knuffelen. Of ik wil mee met hen van de glijbaan. In Frankrijk is men snel bezorgd over een te versmeltende moeder-kindbinding. Ik vind het ook jammer dat Franse vrouwen niet zo tuk zijn op borstvoeden. En ik vind de Fransen nog steeds te afstandelijk, ze blijven heel lang ‘vous’ zeggen. Het duurt lang voor je vrienden maakt. Ik betrap mezelf erop dat ik op straat ook niet meer lach naar onbekenden. Dat is hoogst on-Amerikaans.’
Ook haar dochter van zes wordt een echte Franse juffrouw. ‘Zaterdagochtend trok ik een makkelijke broek aan om het ontbijt klaar te maken. Toen zei ze: “ Mam, die broek kun je echt niet aandoen!” Ik weet heus wel dat je in Parijs niet zo kunt rondlopen. Maar ik wilde niet eens buitenkomen.’
DS, 27-09-2012 (Veerle Beel)