Barst
9th November 2011, 00:31
Hedendaagse kunst
Bart De Wever
In de jaren tachtig voerden Gaston en Leo een sketch op over een moderne kunsttentoonstelling. Aangekomen bij een conceptuele opstelling met een stofzuiger, een borstel en schoonmaakproducten begint Leo een omstandige uitleg over abstractie, relevantie en de relatie tussen object en subject. Tot de poetsvrouw langskomt om haar spullen op te halen. Sindsdien heeft de realiteit de fictie al een paar keer ingehaald. Incidenten waarbij hedendaagse kunstwerken per abuis door onderhoudspersoneel werden aangezien als achtergebleven rommel, veroorzaakten steevast grote hilariteit.
Eind oktober schoot een poetsvrouw in het Museum Ostwall im Dortmunder U de hoofdvogel af. De vrouw zag een lelijke vlek in een rubberen bak die men onder een constructie met houten latten had achtergelaten. Plichtsgetrouw schrobde ze die weg, onwetend dat de gepatineerde kalkvlek opgedroogd water moest verbeelden. Zo beschadigde ze onherstelbaar Martin Kippenbergers kunstwerk Wenn's anfängt durch die Decke zu tropfen, waarvan de waarde op 800.000 euro wordt geschat.
Misschien zou de veel te jong gestorven Kippenberger zelf smakelijk gelachen hebben om het voorval. De kunstenaar was heel nuchter over zijn postmoderne kunst. Hij geloofde niet in het unieke van kunst en meende dat het niet meer mogelijk was nog iets origineels of authentieks te maken. Alles was immers al gebeurd.
Kippenberg probeerde alleen het alledaagse, het banale tot kunst te verheffen. Zijn bijnaam was 'de Midas van de actuele kunst', omdat alles wat hij aanraakte, veranderde in kunst. Ook een rubberen bak. Maar hij benaderde zijn eigen kunst zeker niet zonder humor of zelfspot.
In 1986 kocht hij een vervallen tankstation in Brazilië en doopte dat om tot de Tankstelle Martin Bormann. De suggestie was dat de partijsecretaris van Adolf Hitler toch niet was omgekomen tijdens het beleg van Berlijn, maar had weten te ontkomen naar Zuid-Amerika, waar hij een zaak was begonnen. De lawine van kritiek beantwoordde Kippenberger door levensgrote poppen van zichzelf tegen de muur te plaatsen onder de titel Martin, ab in die Ecke und schäm dich. Kippenberger wist dus wel hoe hij een mediahype kon opwekken en hoe daarmee om te gaan.
Andere postmoderne kunstenaars volgen dat spoor en halen met stunts geregeld de publieke belangstelling. De vraag is echter of hedendaagse kunst nog een echte impact heeft op de brede samenleving. Voor de 19de eeuw stonden kunst, individu en gemeenschap in een veel nauwere relatie tot elkaar. Kunst was nog niet de hoogst individuele expressie van hoogst individuele gevoelens, maar de vertaling van hoe een gemeenschap de werkelijkheid zag en machtsrelaties ervoer. Kunstenaars plaatsten zich in een eeuwenoude traditie, die zij probeerden te overstijgen door die traditie steeds opnieuw te reproduceren en er een eigen interpretatie aan toe te voegen. De kunstenaars die daarin slaagden, zijn de kunstenaars die wij vandaag nog kennen.
Maar onder invloed van de vernietigende 20ste eeuw wilde kunst kritiek leveren, de maatschappij ter discussie stellen en de goegemeente wakker schudden. Daarom moest kunst choqueren om het vermolmde van oude structuren aan te tonen. Dat choqueren werd gaandeweg een loutere routine, een zichzelf herhalende stijlfiguur. Vandaag kan kunst nog amper de gemeenschap beroeren, hoe krampachtig sommige kunstenaars dat ook via het schokeffect proberen. Of zoals de Spaanse Nobelprijswinnaar Octavio Paz het zei: 'Rebellie is omgeslagen in procedure, kritiek in retoriek, het verleggen van grenzen in ceremonie. Ontkenning is niet langer creatief.'
Veel actuele kunst heeft zich teruggetrokken in een besloten reservaat, waarbij kunst een beperkte kring samenbindt, maar hen ook af- en onderscheidt van de samenleving. Die actuele kunstwerken zijn als kunst alleen nog voor die kleine club van ingewijden herkenbaar en wekken niet zelden een totaal onbegrip op bij Jan met de pet.
Misschien hoeft de poetsvrouw in Dortmund helemaal niet in zak en as te zitten. Want zoals Kippenberger in zijn laatste interview zei: Auch dummheit kann ja zu Kunst werden. Misschien kan de schade aan Wenn's anfängt durch die Decke zu tropfen zelfs omgebogen worden tot kunst door simpelweg het naamplaatje te wijzigen: 'Martin Kippenberger, geactualiseerd door een onbekende meesteres'.
DS, 08-11-2011 (Bart De Wever)
Bart De Wever
In de jaren tachtig voerden Gaston en Leo een sketch op over een moderne kunsttentoonstelling. Aangekomen bij een conceptuele opstelling met een stofzuiger, een borstel en schoonmaakproducten begint Leo een omstandige uitleg over abstractie, relevantie en de relatie tussen object en subject. Tot de poetsvrouw langskomt om haar spullen op te halen. Sindsdien heeft de realiteit de fictie al een paar keer ingehaald. Incidenten waarbij hedendaagse kunstwerken per abuis door onderhoudspersoneel werden aangezien als achtergebleven rommel, veroorzaakten steevast grote hilariteit.
Eind oktober schoot een poetsvrouw in het Museum Ostwall im Dortmunder U de hoofdvogel af. De vrouw zag een lelijke vlek in een rubberen bak die men onder een constructie met houten latten had achtergelaten. Plichtsgetrouw schrobde ze die weg, onwetend dat de gepatineerde kalkvlek opgedroogd water moest verbeelden. Zo beschadigde ze onherstelbaar Martin Kippenbergers kunstwerk Wenn's anfängt durch die Decke zu tropfen, waarvan de waarde op 800.000 euro wordt geschat.
Misschien zou de veel te jong gestorven Kippenberger zelf smakelijk gelachen hebben om het voorval. De kunstenaar was heel nuchter over zijn postmoderne kunst. Hij geloofde niet in het unieke van kunst en meende dat het niet meer mogelijk was nog iets origineels of authentieks te maken. Alles was immers al gebeurd.
Kippenberg probeerde alleen het alledaagse, het banale tot kunst te verheffen. Zijn bijnaam was 'de Midas van de actuele kunst', omdat alles wat hij aanraakte, veranderde in kunst. Ook een rubberen bak. Maar hij benaderde zijn eigen kunst zeker niet zonder humor of zelfspot.
In 1986 kocht hij een vervallen tankstation in Brazilië en doopte dat om tot de Tankstelle Martin Bormann. De suggestie was dat de partijsecretaris van Adolf Hitler toch niet was omgekomen tijdens het beleg van Berlijn, maar had weten te ontkomen naar Zuid-Amerika, waar hij een zaak was begonnen. De lawine van kritiek beantwoordde Kippenberger door levensgrote poppen van zichzelf tegen de muur te plaatsen onder de titel Martin, ab in die Ecke und schäm dich. Kippenberger wist dus wel hoe hij een mediahype kon opwekken en hoe daarmee om te gaan.
Andere postmoderne kunstenaars volgen dat spoor en halen met stunts geregeld de publieke belangstelling. De vraag is echter of hedendaagse kunst nog een echte impact heeft op de brede samenleving. Voor de 19de eeuw stonden kunst, individu en gemeenschap in een veel nauwere relatie tot elkaar. Kunst was nog niet de hoogst individuele expressie van hoogst individuele gevoelens, maar de vertaling van hoe een gemeenschap de werkelijkheid zag en machtsrelaties ervoer. Kunstenaars plaatsten zich in een eeuwenoude traditie, die zij probeerden te overstijgen door die traditie steeds opnieuw te reproduceren en er een eigen interpretatie aan toe te voegen. De kunstenaars die daarin slaagden, zijn de kunstenaars die wij vandaag nog kennen.
Maar onder invloed van de vernietigende 20ste eeuw wilde kunst kritiek leveren, de maatschappij ter discussie stellen en de goegemeente wakker schudden. Daarom moest kunst choqueren om het vermolmde van oude structuren aan te tonen. Dat choqueren werd gaandeweg een loutere routine, een zichzelf herhalende stijlfiguur. Vandaag kan kunst nog amper de gemeenschap beroeren, hoe krampachtig sommige kunstenaars dat ook via het schokeffect proberen. Of zoals de Spaanse Nobelprijswinnaar Octavio Paz het zei: 'Rebellie is omgeslagen in procedure, kritiek in retoriek, het verleggen van grenzen in ceremonie. Ontkenning is niet langer creatief.'
Veel actuele kunst heeft zich teruggetrokken in een besloten reservaat, waarbij kunst een beperkte kring samenbindt, maar hen ook af- en onderscheidt van de samenleving. Die actuele kunstwerken zijn als kunst alleen nog voor die kleine club van ingewijden herkenbaar en wekken niet zelden een totaal onbegrip op bij Jan met de pet.
Misschien hoeft de poetsvrouw in Dortmund helemaal niet in zak en as te zitten. Want zoals Kippenberger in zijn laatste interview zei: Auch dummheit kann ja zu Kunst werden. Misschien kan de schade aan Wenn's anfängt durch die Decke zu tropfen zelfs omgebogen worden tot kunst door simpelweg het naamplaatje te wijzigen: 'Martin Kippenberger, geactualiseerd door een onbekende meesteres'.
DS, 08-11-2011 (Bart De Wever)