Paulien.Detailleur
13th June 2011, 11:44
[SIZE=4]WAT EEN KIND MET DE LIEFDE DOET[/SIZE]
Het is een van die weinige clichés die tegelijk taboe zijn. Dat samen met het eerste kind het laatste hoofdstuk van je relatie begint: een shiftenbestaan als papa en mama, in voltijdse functie van Het Kind. Of hoe de liefde plots een vzw wordt. Liefst een op de drie koppels kraakt binnen de drie eerste levensjaren van hun kind. 'Een paniekreactie', verzuchten therapeuten.
Bob: 'Love gets a whole lot more complicated when you have kids.'
Charlotte: 'It's scary.'
Bob: 'The most terrifying day of your life is the day the first one is born.'
Charlotte: 'Nobody ever tells you that.'
Bob: 'Your life, as you know it... is gone. Never to return. But they learn how to walk, and they learn how to talk. And you want to be with them. And they turn out to be the most delightful people you will ever meet in your life.'
Charlotte: 'That's nice.'
(Uit Lost in translation van Sofia Coppola.)
De cijfers doen pijn aan de ogen: een op de drie koppels bezwijkt aan de eerste drie levensjaren van hun kind. Het is een van de pijnlijkste paradoxen van de liefde. Wil een koppel een kind, dan brandt de liefde net meestal het hevigst. Komt dat kind op de wereld, blust dat schijnbaar de liefde. Het geluk van het ouderschap is immens, de kostprijs die het koppel daarvoor betaalt al even hoog. En het is datzelfde ouderschapsgeluk dat doet zwijgen over die kostprijs, want 'is dit kind niet het mooiste wat ons kon overkomen?' Dus wordt er schroomvol gezwegen in quiet desperation. En verdringt het leven met z'n drieën stilletjes en compleet het leven met z'n tweeën. Worden de geliefden voorgoed en alleen nog papa en mama, ook al hadden ze gezworen van niet. Rijden ze zich vast in de pragmatiek. Kunnen ze nog moeilijk terugkeren naar hoe het ooit was. En ontstaat even stilletjes en compleet een groot gemis: dat naar romantische liefde. Al zeker: naar passie.
DWANGNEUROSE
Met die nuance hebben we het verhaal - hierboven kort door de bocht samengevat - bij zijn achilleshiel te pakken. Lukt het veel koppels nog wel om aardig voor elkaar te blijven en te genieten van de huiselijkheid en het gedeelde ouderschap, de passie en de romantische liefde drogen op. En meestal - ook daar is het cliché er niet voor niets - hebben vrouwen het daar minder snel moeilijk mee dan mannen. Meer nog: meestal zijn het de vrouwen die lange tijd weinig extra liefde nodig hebben en willen hebben, boven op die voor en van hun kind. Iets waar ze zich vaak pas achteraf, in elk geval te laat, bewust van worden.
Kijk naar Ann Van Elsen, het schaap. Vertelde vorige week nog hoe haar Gunter Van Handenhoven haar bedrogen had na de geboorte van hun dochter June. Een klap, zeer zeker, maar een die ze te boven was gekomen dankzij royale vergiffenis en introspectie: 'Ik leed aan een dwangneurose en gunde mezelf en Gunter op geen enkele manier iets om van te genieten', zo analyseerde ze in Nina. 'Ik probeerde alles zodanig perfect te doen dat het niet meer leefbaar was. Gunter had me al gezegd dat er dingen fout zaten, maar dat drong niet tot me door. Ik nam alles for granted. Dat was fout.' Of Van Handenhoven die 'fout' moest gaan oplossen door elders te gaan shoppen, dat is dan weer een andere vraag. Een die Van Elsen zich bij voorkeur niet stelt - eenlagige verklaringsmodellen maken het makkelijker te vergeven.
PANIEKREACTIE
Over de oorzaken van de ellende zijn, zeker vanuit psychoanalytische en evolutionaire hoek, al boeken vol geschreven. Boeiend en in het beste geval verheffend, maar je redt er geen liefdes mee. De Nederlandse psychologen-seksuologen Gerda Brouwer en Susanne Donders konden ze niet langer aanzien. Die vele jonge ouderkoppels in hun praktijk, radeloos, in volle paniek en op het punt om de verkeerde conclusie te trekken. Want dat is wat de breuk volgens Brouwer en Donders in vele gevallen is: louter een paniekreactie. En dus schreven ze het boek Een baby erbij en samen gelukkig blijven, een handleiding voor jonge ouders, die ze bij voorkeur op voorhand lezen. 'Het is toch opmerkelijk', meent Gerda Brouwer, 'hoe we ons op alles voorbereiden, maar net dát schromelijk over het hoofd zien. We doen zwangerschapsyoga, we volgen borstvoedingscursussen, we leren weeën op te vangen, we zetten ons administratief en financieel schrap. Maar hoe we het als koppel zullen overleven, dat zien we dan wel als het zover komt. Als we ons die vraag al stellen, tenminste. Vreemd, toch?'
Valt dat aspect dan concreet voor te bereiden? 'Absoluut. Alleen al te weten dat er een lastig jaar aankomt, wapent de liefde. Het eerste jaar na een bevalling, dat is zonder meer schrikken. Geen enkel koppel dat dit zal ontkennen: dat eerste jaar staat je relatie op een laag pitje. Al was het maar omdat je chronisch oververmoeid bent. En dus prikkelbaar, angstiger. Mentaal en fysiek helemaal ingepalmd, kortom. Te zeer ingepalmd om er de relatie nog bij te nemen. Maar goed, dat is allemaal normaal. Het wordt pas gevaarlijk als een van de twee de conclusie gaat trekken dat er iets fundamenteel mis is met de relatie. Alleen al om dat te vermijden is voorbereiden belangrijk.'
SEKS IS LUXE
Al is de boodschap van Brouwer en Donders dubbel. Panikeer niet, maar zit het ook niet alleen maar vast te stellen. Doe je niets, dan sterft de liefde wellicht een stille dood. 'Ook die fase moet je echt in handen nemen', zegt Brouwer. 'Zoals alle andere fases in je relatie. Het probleem is dat we altijd maar blijven vergelijken met het begin: toen we verliefd waren en alles vanzelf ging. Maar dat was, heel simpel, omdat we toen alleen maar de gelijkenissen zagen. Merk je in die fase al een verschil op, dan vind je dat hoogstens charmant. Naarmate de verliefdheid wegebt, komen de verschillen bovendrijven, en vind je die al veel minder charmant. Het is een periode waar elk koppel doorheen moet. Doen ze dat succesvol, dan bereiken ze meestal het punt waarop ze aan kinderen denken. Maar met de geboorte van dat kind worden weer nieuwe verschillen zichtbaar: in hoe je wilt opvoeden, in hoe relaxed of hoe angstig je bent als ouder, in de concrete taakverdeling. Ook die verschillen moet je, net als de vorige, in handen nemen. Helaas lopen de zorg en de aandacht voor het kind en de oververmoeidheid dat in de weg. En zo gaan de verschillen etteren.'
De concrete praktijkvoorbeelden in het boek lijken daarbij vooral de vrouwen met de vinger te wijzen. Een terecht cliché? De man die aan de alarmbel trekt, de vrouw die dat schromelijk negeert? Susanne Donders verwoordt het wat flatterender: 'Mannen luisteren nu eenmaal sneller naar hun eigen behoeftes, dat is gewoon zo. En terecht. Vrouwen willen eerst dat al de rest in orde is voor ze ook maar een beetje energie in zichzelf en hun partner willen stoppen. Haar relatie beschouwt ze als luxe. Luxe, waar ze nu even geen tijd voor heeft.'
VICIEUZE CIRKEL
En dus ook seks? Want is dat niet waar de relatie van prille ouders vaak heel concreet op vastloopt? Op een schrijnend onevenwicht in behoefte tussen hem en haar? 'Jonge ouders zijn sowieso minder seksueel actief. Dat is niet meer dan logisch. Dodelijk vermoeid zijn ze. En een vrijpartij kan al niet meer, of veel minder, spontaan gebeuren. Bovendien zijn er die veranderingen waar een vrouw aan moet wennen, lichamelijk maar ook mentaal. Maar vooral: vrouwen zijn in dat eerste stadium zozeer bezeten door hun moederschap dat ze dat ontzettend moeilijk te combineren vinden met andere rollen. Mannen voelen zich dan nog eens intiemer verbonden door seks, terwijl vrouwen in die periode vaak gewoon meer nood hebben aan een knuffel. En zelfs die knuffel laten ze dan al eens achterwege, omdat ze bang zijn dat die hun partner misschien zou kunnen doen hopen op meer.'
En zo begint de treurnis van de vicieuze cirkel. Hij die haar veranderd vindt in een onderkoeld wezen, zij die hem als stuitend egoïstisch ervaart, die maar aan één ding kan denken. 'Het zijn jammerlijk overtrokken conclusies van beide partijen', vindt Brouwer. 'Geen van de twee heeft natuurlijk gelijk. Al moet de vrouw misschien sneller iets meer moeite willen doen. Ook voor zichzelf. Het is een groot misverstand dat je moet wachten tot de behoefte zich weer aandient. Eerder andersom: je moet het doen om het te willen. De verschillen in behoefte en timing zijn er nu eenmaal, en daar moeten man én vrouw rekening mee willen houden.'
OP DE ZIEL GETRAPT
Dat klinkt allemaal best treurig, en vooral zeer hard werken. Iets waar jonge ouders zich dan weer net iets te jong voor voelen. Dat dit een periode is waarin duchtig wordt vreemdgegaan, is dan ook niet zo moeilijk te begrijpen: even alle complexiteit achterlaten, even weer de heerlijk eenduidige euforie van de verliefdheid. In een op de drie gevallen zelfs voorgoed. En dat is dat: één relatie opgeofferd aan kinderen, en erna weer met een schone lei beginnen. 'Let op, in nogal wat gevallen is dat ook de beste oplossing', zegt Donders. 'Soms komen door het ouderschap verschillen naar boven die echt onoverbrugbaar blijken.' Of soms, soms is het op. En soms, helaas, is het ook te laat: zijn er te veel verwijten gevallen, is er te hard op elkaars ziel getrapt, heeft het hart te lang niet meer geklopt. Valt het niet meer reanimeren.
Hebben ze dan gelijk, die koppels die beslissen om in naam van de liefde kinderloos te blijven? 'Goh, als dat werkelijk de enige reden is, dan lijkt me dat toch weinig effectief. Ja, samen een kind krijgen is een serieuze hindernis. Maar als je die succesvol neemt, dan ben je ook steviger geworteld. Bovendien: moeilijke periodes maakt elk koppel door, vroeg of laat. De verliefdheid ebt bij elk koppel weg, de passie wordt bij bewust kinderloze koppels óók minder hevig.'
En je zou het bij alle ellende van dit verhaal trouwens al eens vergeten: kinderen zouden een relatie ook wel een niet te verwaarlozen meerwaarde geven. 'De relatie krijgt natuurlijk een dimensie die ze op geen enkele andere manier zou kunnen krijgen', zegt Brouwer. 'Geen band zo wezenlijk als een kind. En geen zingevingszoektocht zo mooi als de gezamenlijke opvoeding van een kind.'
Maar laat niets de voorkeur wegdragen, uiteraard niet. 'Kinderen of geen kinderen, dat bepaalt natuurlijk de kwaliteit van je relatie niet. Het enige wat ons dit boek deed schrijven, zijn die vele mooie liefdes die we ten onder hebben zien gaan aan een van de mooiste dingen die hen konden overkomen. Een in veel gevallen onnodige tragiek.'
Of nog: hoe de liefde een baby kan overleven? Door te durven veranderen. Dat vooral.
'Een baby erbij en samen gelukkig blijven' verschijnt op 23 juni bij uitgeverij Spectrum, euro 17,49.
DS Online, 11-06-2011 (Guinevere Claeys)
Het is een van die weinige clichés die tegelijk taboe zijn. Dat samen met het eerste kind het laatste hoofdstuk van je relatie begint: een shiftenbestaan als papa en mama, in voltijdse functie van Het Kind. Of hoe de liefde plots een vzw wordt. Liefst een op de drie koppels kraakt binnen de drie eerste levensjaren van hun kind. 'Een paniekreactie', verzuchten therapeuten.
Bob: 'Love gets a whole lot more complicated when you have kids.'
Charlotte: 'It's scary.'
Bob: 'The most terrifying day of your life is the day the first one is born.'
Charlotte: 'Nobody ever tells you that.'
Bob: 'Your life, as you know it... is gone. Never to return. But they learn how to walk, and they learn how to talk. And you want to be with them. And they turn out to be the most delightful people you will ever meet in your life.'
Charlotte: 'That's nice.'
(Uit Lost in translation van Sofia Coppola.)
De cijfers doen pijn aan de ogen: een op de drie koppels bezwijkt aan de eerste drie levensjaren van hun kind. Het is een van de pijnlijkste paradoxen van de liefde. Wil een koppel een kind, dan brandt de liefde net meestal het hevigst. Komt dat kind op de wereld, blust dat schijnbaar de liefde. Het geluk van het ouderschap is immens, de kostprijs die het koppel daarvoor betaalt al even hoog. En het is datzelfde ouderschapsgeluk dat doet zwijgen over die kostprijs, want 'is dit kind niet het mooiste wat ons kon overkomen?' Dus wordt er schroomvol gezwegen in quiet desperation. En verdringt het leven met z'n drieën stilletjes en compleet het leven met z'n tweeën. Worden de geliefden voorgoed en alleen nog papa en mama, ook al hadden ze gezworen van niet. Rijden ze zich vast in de pragmatiek. Kunnen ze nog moeilijk terugkeren naar hoe het ooit was. En ontstaat even stilletjes en compleet een groot gemis: dat naar romantische liefde. Al zeker: naar passie.
DWANGNEUROSE
Met die nuance hebben we het verhaal - hierboven kort door de bocht samengevat - bij zijn achilleshiel te pakken. Lukt het veel koppels nog wel om aardig voor elkaar te blijven en te genieten van de huiselijkheid en het gedeelde ouderschap, de passie en de romantische liefde drogen op. En meestal - ook daar is het cliché er niet voor niets - hebben vrouwen het daar minder snel moeilijk mee dan mannen. Meer nog: meestal zijn het de vrouwen die lange tijd weinig extra liefde nodig hebben en willen hebben, boven op die voor en van hun kind. Iets waar ze zich vaak pas achteraf, in elk geval te laat, bewust van worden.
Kijk naar Ann Van Elsen, het schaap. Vertelde vorige week nog hoe haar Gunter Van Handenhoven haar bedrogen had na de geboorte van hun dochter June. Een klap, zeer zeker, maar een die ze te boven was gekomen dankzij royale vergiffenis en introspectie: 'Ik leed aan een dwangneurose en gunde mezelf en Gunter op geen enkele manier iets om van te genieten', zo analyseerde ze in Nina. 'Ik probeerde alles zodanig perfect te doen dat het niet meer leefbaar was. Gunter had me al gezegd dat er dingen fout zaten, maar dat drong niet tot me door. Ik nam alles for granted. Dat was fout.' Of Van Handenhoven die 'fout' moest gaan oplossen door elders te gaan shoppen, dat is dan weer een andere vraag. Een die Van Elsen zich bij voorkeur niet stelt - eenlagige verklaringsmodellen maken het makkelijker te vergeven.
PANIEKREACTIE
Over de oorzaken van de ellende zijn, zeker vanuit psychoanalytische en evolutionaire hoek, al boeken vol geschreven. Boeiend en in het beste geval verheffend, maar je redt er geen liefdes mee. De Nederlandse psychologen-seksuologen Gerda Brouwer en Susanne Donders konden ze niet langer aanzien. Die vele jonge ouderkoppels in hun praktijk, radeloos, in volle paniek en op het punt om de verkeerde conclusie te trekken. Want dat is wat de breuk volgens Brouwer en Donders in vele gevallen is: louter een paniekreactie. En dus schreven ze het boek Een baby erbij en samen gelukkig blijven, een handleiding voor jonge ouders, die ze bij voorkeur op voorhand lezen. 'Het is toch opmerkelijk', meent Gerda Brouwer, 'hoe we ons op alles voorbereiden, maar net dát schromelijk over het hoofd zien. We doen zwangerschapsyoga, we volgen borstvoedingscursussen, we leren weeën op te vangen, we zetten ons administratief en financieel schrap. Maar hoe we het als koppel zullen overleven, dat zien we dan wel als het zover komt. Als we ons die vraag al stellen, tenminste. Vreemd, toch?'
Valt dat aspect dan concreet voor te bereiden? 'Absoluut. Alleen al te weten dat er een lastig jaar aankomt, wapent de liefde. Het eerste jaar na een bevalling, dat is zonder meer schrikken. Geen enkel koppel dat dit zal ontkennen: dat eerste jaar staat je relatie op een laag pitje. Al was het maar omdat je chronisch oververmoeid bent. En dus prikkelbaar, angstiger. Mentaal en fysiek helemaal ingepalmd, kortom. Te zeer ingepalmd om er de relatie nog bij te nemen. Maar goed, dat is allemaal normaal. Het wordt pas gevaarlijk als een van de twee de conclusie gaat trekken dat er iets fundamenteel mis is met de relatie. Alleen al om dat te vermijden is voorbereiden belangrijk.'
SEKS IS LUXE
Al is de boodschap van Brouwer en Donders dubbel. Panikeer niet, maar zit het ook niet alleen maar vast te stellen. Doe je niets, dan sterft de liefde wellicht een stille dood. 'Ook die fase moet je echt in handen nemen', zegt Brouwer. 'Zoals alle andere fases in je relatie. Het probleem is dat we altijd maar blijven vergelijken met het begin: toen we verliefd waren en alles vanzelf ging. Maar dat was, heel simpel, omdat we toen alleen maar de gelijkenissen zagen. Merk je in die fase al een verschil op, dan vind je dat hoogstens charmant. Naarmate de verliefdheid wegebt, komen de verschillen bovendrijven, en vind je die al veel minder charmant. Het is een periode waar elk koppel doorheen moet. Doen ze dat succesvol, dan bereiken ze meestal het punt waarop ze aan kinderen denken. Maar met de geboorte van dat kind worden weer nieuwe verschillen zichtbaar: in hoe je wilt opvoeden, in hoe relaxed of hoe angstig je bent als ouder, in de concrete taakverdeling. Ook die verschillen moet je, net als de vorige, in handen nemen. Helaas lopen de zorg en de aandacht voor het kind en de oververmoeidheid dat in de weg. En zo gaan de verschillen etteren.'
De concrete praktijkvoorbeelden in het boek lijken daarbij vooral de vrouwen met de vinger te wijzen. Een terecht cliché? De man die aan de alarmbel trekt, de vrouw die dat schromelijk negeert? Susanne Donders verwoordt het wat flatterender: 'Mannen luisteren nu eenmaal sneller naar hun eigen behoeftes, dat is gewoon zo. En terecht. Vrouwen willen eerst dat al de rest in orde is voor ze ook maar een beetje energie in zichzelf en hun partner willen stoppen. Haar relatie beschouwt ze als luxe. Luxe, waar ze nu even geen tijd voor heeft.'
VICIEUZE CIRKEL
En dus ook seks? Want is dat niet waar de relatie van prille ouders vaak heel concreet op vastloopt? Op een schrijnend onevenwicht in behoefte tussen hem en haar? 'Jonge ouders zijn sowieso minder seksueel actief. Dat is niet meer dan logisch. Dodelijk vermoeid zijn ze. En een vrijpartij kan al niet meer, of veel minder, spontaan gebeuren. Bovendien zijn er die veranderingen waar een vrouw aan moet wennen, lichamelijk maar ook mentaal. Maar vooral: vrouwen zijn in dat eerste stadium zozeer bezeten door hun moederschap dat ze dat ontzettend moeilijk te combineren vinden met andere rollen. Mannen voelen zich dan nog eens intiemer verbonden door seks, terwijl vrouwen in die periode vaak gewoon meer nood hebben aan een knuffel. En zelfs die knuffel laten ze dan al eens achterwege, omdat ze bang zijn dat die hun partner misschien zou kunnen doen hopen op meer.'
En zo begint de treurnis van de vicieuze cirkel. Hij die haar veranderd vindt in een onderkoeld wezen, zij die hem als stuitend egoïstisch ervaart, die maar aan één ding kan denken. 'Het zijn jammerlijk overtrokken conclusies van beide partijen', vindt Brouwer. 'Geen van de twee heeft natuurlijk gelijk. Al moet de vrouw misschien sneller iets meer moeite willen doen. Ook voor zichzelf. Het is een groot misverstand dat je moet wachten tot de behoefte zich weer aandient. Eerder andersom: je moet het doen om het te willen. De verschillen in behoefte en timing zijn er nu eenmaal, en daar moeten man én vrouw rekening mee willen houden.'
OP DE ZIEL GETRAPT
Dat klinkt allemaal best treurig, en vooral zeer hard werken. Iets waar jonge ouders zich dan weer net iets te jong voor voelen. Dat dit een periode is waarin duchtig wordt vreemdgegaan, is dan ook niet zo moeilijk te begrijpen: even alle complexiteit achterlaten, even weer de heerlijk eenduidige euforie van de verliefdheid. In een op de drie gevallen zelfs voorgoed. En dat is dat: één relatie opgeofferd aan kinderen, en erna weer met een schone lei beginnen. 'Let op, in nogal wat gevallen is dat ook de beste oplossing', zegt Donders. 'Soms komen door het ouderschap verschillen naar boven die echt onoverbrugbaar blijken.' Of soms, soms is het op. En soms, helaas, is het ook te laat: zijn er te veel verwijten gevallen, is er te hard op elkaars ziel getrapt, heeft het hart te lang niet meer geklopt. Valt het niet meer reanimeren.
Hebben ze dan gelijk, die koppels die beslissen om in naam van de liefde kinderloos te blijven? 'Goh, als dat werkelijk de enige reden is, dan lijkt me dat toch weinig effectief. Ja, samen een kind krijgen is een serieuze hindernis. Maar als je die succesvol neemt, dan ben je ook steviger geworteld. Bovendien: moeilijke periodes maakt elk koppel door, vroeg of laat. De verliefdheid ebt bij elk koppel weg, de passie wordt bij bewust kinderloze koppels óók minder hevig.'
En je zou het bij alle ellende van dit verhaal trouwens al eens vergeten: kinderen zouden een relatie ook wel een niet te verwaarlozen meerwaarde geven. 'De relatie krijgt natuurlijk een dimensie die ze op geen enkele andere manier zou kunnen krijgen', zegt Brouwer. 'Geen band zo wezenlijk als een kind. En geen zingevingszoektocht zo mooi als de gezamenlijke opvoeding van een kind.'
Maar laat niets de voorkeur wegdragen, uiteraard niet. 'Kinderen of geen kinderen, dat bepaalt natuurlijk de kwaliteit van je relatie niet. Het enige wat ons dit boek deed schrijven, zijn die vele mooie liefdes die we ten onder hebben zien gaan aan een van de mooiste dingen die hen konden overkomen. Een in veel gevallen onnodige tragiek.'
Of nog: hoe de liefde een baby kan overleven? Door te durven veranderen. Dat vooral.
'Een baby erbij en samen gelukkig blijven' verschijnt op 23 juni bij uitgeverij Spectrum, euro 17,49.
DS Online, 11-06-2011 (Guinevere Claeys)