actualiteitsforums - Ouderen schakelen steeds vaker persoonlijk alarmsysteem in

Barst

9th April 2011, 16:08

Stalk eens je eigen kind

Tegen eind dit jaar zou er een toepassing in de winkel moeten liggen waarmee bezorgde ouders hun uithuizige kinderen op de voet kunnen volgen. Met subsidies van de Europese Unie en de zegen van het Hoger Instituut voor Gezinswetenschappen. Toch worden er ook vraagtekens bij geplaatst: ‘Een ouder hoort zijn kind niet te bespieden.'

Bent u ongerust elke keer dat uw twaalfjarige dochter alleen naar school fietst? Ligt u de hele nacht te woelen wanneer uw puberzoon tot de vroege uurtjes met vrienden op stap gaat? Of bent u zo'n angstige ziel die op elke straathoek een kinderverkrachter ontwaart?

Dan heeft de Antwerpse winkel Spy3K een handig toestelletje voor uw gemoedsrust. Unpack & Track is een wit zendertje ter grootte van een luciferdoosje, dat geregeld een signaal uitstuurt. De frequentie van dat signaal kun je zelf instellen. Op de overeenkomstige website kun je dan op een paar meter precies volgen waar de drager van het apparaat zich bevindt. ‘We verkopen die toestelletjes dagelijks', zegt zaakvoerder Kris Vandenreijt. Meestal dienen ze om voertuigen te traceren. Vaak worden ze ook gekocht door wantrouwige werkgevers of jaloerse partners. Maar nu en dan verkoopt Kris de Unpack & Track ook aan ongeruste ouders. ‘Dat zijn vaak mensen met echtscheidingsperikelen. Niet alle partijen dragen evenveel zorg voor de kinderen. Dan gebeurt het dat een ouder zo'n toestelletje meegeeft aan de zoon of dochter, om te controleren of de partner bij wijze van spreken niet het hele weekend met hen op café zit. Maar we hebben het toestel ook al verkocht aan rijke families, die willen nagaan waar hun uitgaande kinderen zo excessief veel geld uitgeven.'

Op zijn laptop laat Kris zien hoe enkele toestelletjes over het scherm bewegen. ‘Je kunt bijvoorbeeld verboden zones instellen. Als je niet wilt dat je kind in bepaalde discotheken komt, krijg je een alarmsignaal als hij of zij die afspraak niet naleeft. Of neem een gescheiden vader die dreigt zijn kind te ontvoeren. Dan kunnen we zo'n Unpack & Track in een schoen inbouwen. Als het kind in de buurt komt van de grens of van een luchthaven, wordt de moeder gealarmeerd.' 250 euro kost het apparaat.

Paranoia

Spy3k is niet de enige Belgische winkel die dit soort trackingtoestellen verdeelt. Kris Vandenreijt ziet er een groeiende markt voor, maar voorlopig blijft het gebruik ervan bij kinderen uitzonderlijk. Gelukkig maar, zeggen pedagogen. Want volgens hen voedt dit soort spionagetechnologie alleen maar de paranoia in de samenleving en het wantrouwen tussen ouders en kinderen. Bovendien zou de Europeaan te gehecht zijn aan zijn privacy om in naam van de veiligheid al zijn doen en laten te laten controleren.

In de VS en sommige Aziatische landen is dat anders. Daar schakelen bezorgde ouders of instellingen veel gemakkelijker technologie in om hun kinderen in de gaten te houden. Scholen, bijvoorbeeld, naaien een chip in het schooluniform, waardoor kinderen altijd te lokaliseren zijn. Of pretparken delen gps-armbandjes uit zodat verloren gelopen kinderen snel teruggevonden kunnen worden. ‘Er is een cultuurverschil', zegt Wim Lahaye van het Luxemburgs bedrijf DKE Aerospace, dat zelf lokalisatietechnologie aan het ontwikkelen is. ‘De Europese bezorgdheid om privacy is op zich niet slecht, maar ze zal niet beletten dat dit soort technologie ook de Europese markt bereikt.'

Ze sijpelt trouwens al door. In Engeland bracht Steve Salmon twee jaar geleden de nu.m8 op de markt, ‘de eerste gps-localisator exclusief voor kinderen'. Het toestel heeft de vorm van een kleurrijk polshorloge, met ingebouwde chip. Hij heeft al tienduizend exemplaren verkocht in Engeland en de VS, en al 2500 op het Europese continent sinds hij het toestel begin dit jaar in Duitsland en Turkije introduceerde. ‘Uit ons marktonderzoek bleek dat 65 procent van de ouders bereid is om een toestel te kopen dat hun kinderen veilig houdt.'

Steve Salmon hoedt er zich wel voor om de nu.m8 voor te stellen als een spionagetoestel. ‘Bespieden is onwettelijk en onverantwoord', zegt hij. ‘Bovendien werkt de nu.m8 pas als je kind het wil dragen. Tegen kidnappers zal het dus niet beschermen. Maar het laat wel toe te weten of je kind veilig is aangekomen op school. '

Hij noemt zijn toestel een moderne versie van de extended community. ‘Veertig jaar geleden hielden de mensen in het dorp een oogje in het zeil over andermans kinderen. Vandaag groeien de meeste kinderen op in gezinnen waarvan beide ouders uit werken gaan. Met gps-technologie kun je op gepaste momenten controleren of ze wel veilig zijn.'

Liveline

Dichter bij huis wil een consortium van een Nederlands en twee Luxemburgse bedrijven tegen eind dit jaar in de Benelux een systeem commercialiseren waarmee ouders via gsm kunnen nagaan waar hun kind is. Liveline, heet het project (zie kader). Het wordt zelfs gesubsidieerd door de Europese Commissie, en geadviseerd door het Hoger Instituut voor Gezinswetenschappen. Maar was het bespieden van kinderen dan pedagogisch niet compleet onverantwoord?

Dat was ook onze eerste reactie toen we de vraag om advies kregen, zegt Hans Van Crombrugge van het HIG. ‘We waren bang dat we iets zouden legitimeren waar we niet achter stonden. Wat ons van mening deed veranderen, was het besef dat we deze evolutie niet zullen tegenhouden. In plaats van achteraf kritiek te spuien, hebben we de kans gegrepen om de ontwikkeling van zo'n applicatie te begeleiden, zodat ze aan pedagogische en privacyvoorwaarden zou beantwoorden.'

Van Crombrugge is het er voluit mee eens dat een ouder zijn kind niet hoort te bespieden. We hebben de betrokken bedrijven geadviseerd om geen controle-instrument te ontwikkelen, maar een communicatiemiddel. Een nieuw gadget, eigenlijk, waarmee jongeren vrijwillig laten weten waar ze zich bevinden.'

Cruciale voorwaarde daarvoor, zegt Van Crombrugge, is dat kinderen toestemming geven. ‘Dat kunnen ze pas echt bewust doen vanaf de leeftijd van twaalf jaar.'

Maar met die tieners kun je toch net zo goed via gsm communiceren? Als zo'n toestel al nuttig zou zijn, is dat dan niet voor kleine kinderen, die verloren kunnen lopen? ‘Kleine kinderen hou je in je buurt', reageert Hans Van Crombrugge. ‘En op een strand, bijvoorbeeld, zijn low tech oplossingen zoals oriëntatiepalen efficiënter. Het is pas wanneer je kinderen begint los te laten, dat het spanningsveld tussen veiligheid en vrijheid ontstaat. Dan kan ik me voorstellen dat zo'n appartaat zowel ouders als kinderen net meer ruimte geeft om de wereld te ontdekken.'

Zou hij het zelf gebruiken? ‘Ik had het er onlangs over met mijn veertienjarige dochter. Zij vertelde dat als we zo'n toepassing hadden, ze misschien al vroeger in haar eentje naar de stad was mogen gaan. Ik denk dat ze gelijk heeft.Het had haar bewegingsvrijheid verruimd en mijn gemoedsrust vergroot.'

Het zou Van Crombrugge zelfs niet verbazen dat de jongeren de nieuwe technologie sneller zullen omarmen dan de behoeders van privacy en kinderrechten verwachten. ‘Misschien vinden ze het gewoon leuk. Toen de gsm op de markt kwam, kon niemand voorzien hoe creatief mensen het toestel zouden gaan gebruiken. Ik verwacht hetzelfde met positiebepaling. Het kan een nieuwe dimensie toevoegen aan de al bestaande technologieën voor sociaal netwerken.'

Contraproductief

En dus geeft het Hoger Instituut voor Gezinswetenschappen groen licht voor een toestel dat niet inspeelt op angst, maar jongeren en ouders in vertrouwen laat communiceren over de plaats waar ze zich bevinden.

Dat is de theorie. In de praktijk worden alle bestaande technologieën voor het volgen van kinderen nu gepromoot vanuit angstgevoelens. Niet de sociale jongeren zijn de doelgroep van de ingenieurs, maar hun bange ouders. Het eerste wat we lezen op de website van nu.m8, is dat 33 procent van de kinderen niet zonder toezicht buiten mag spelen, omdat elk jaar 140.000 kinderen vermist worden. Ook bij de voorstelling van Liveline luidt het dat een vermist kind de ergste nachtmerrie is van elke ouder.

‘Het is de grote paradox van al dat soort toestellen', reageert Bruno Vanobbergen van het Kinderrechtencommissariaat. ‘Ze pretenderen de angst weg te nemen, maar ze wakkeren de angst alleen maar aan. Terwijl vertrouwen net de basis hoort te zijn van elke relatie tussen ouders en kinderen. Het is trouwens een illusie te geloven dat je alle risico's kunt wegnemen. Jongeren moeten af en toe op hun bek kunnen gaan om volwassen te worden. En ouders moeten aanvaarden dat risico's deel zijn van de opvoeding.'

Ook Child Focus, dat nochtans van de zorg voor vermiste kinderen een nationale prioriteit maakte, ziet de komst van elektronische toezichthouders met lede ogen aan. ‘Ze zijn onwerkbaar en onwenselijk', zegt woordvoerder Dirk Depover. ‘Een echte ontvoering kun je er niet mee voorkomen, en voor de zelfredzaamheid van een kind zijn ze contraproductief. In plaats van afspraken te maken, gaan ouders op een gadget vertrouwen.'

Bovendien privatiseert dit soort technologie de veiligheid, aldus Depover. ‘Wie het kan betalen, wordt de politieagent van zijn eigen kind, maar kijkt niet meer om naar de ander. Terwijl veiligheid net een collectieve verantwoordelijkheid hoort te zijn.'

Dirk Depover heeft niet het gevoel dat het Belgisch publiek op zulke toestellen zit te wachten. Maar vaak creëert het aanbod de vraag. Wat dat betreft, maakt Child Focus noch het Kinderrechtencommissariaat zich veel illusies. De trackingtoestellen voor kinderen komen eraan en zullen het brede publiek bereiken. ‘We kunnen er alleen op blijven hameren dat opvoeden een zaak van vertrouwen is', zegt Bruno Vanbbergen. ‘Men spreekt nu wel van een communicatietoestel, maar ik vrees dat het vooral tot veel conflicten tussen ouders en kinderen zal leiden.'

DS, 09-04-2011 (Lieven Sioen)