Barst
12th September 2010, 22:06
Dwarskijker
Het waren onmogelijke voetstappen die hij wilde drukken. Voor een korte tijd in de late jaren tachtig probeerde Rudy Vandendaele het onschatbare verlies van zijn vroeggestorven collega en vriend Marc Mijlemans te compenseren door in Humo zelf een Mijl op Zeven-achtige rubriek te voeren. Een lyrisch rock-'n-roll-dagboek-annex-tv-kritiek was het, als ik het me goed herinner, maar een eigen toon leek hij niet meteen te vinden. Dat lukte wel, en op zeldzaam indrukwekkende wijze, toen de rockrecensent enige tijd later Willy Courteaux opvolgde als Dwarskijker. Dankzij Vandendaele werd televisiekritiek in Vlaanderen een literair genre. De bekende en gevreesde initialen (rv) zijn uitgegroeid tot de kortste schrijversnaam uit onze letteren. Zijn afscheid van Dwarskijker deze week markeert het einde van een bewogen hoofdstuk Vlaamse media- en cultuurgeschiedenis.
Het waren de jaren van de onstuitbaar lijkende opkomst van VTM en alles waar die omroep voor stond: gestileerde (en dus verkitchte) volksigheid, Tien om te zien en de opwarming van het tv-lijk genaamd Jan Theys. Alles waar Humo al ten tijde van de BRT tegen had gestreden, kwam met meer dan a vengeance terug. Om te overleven moest de openbare omroep vervolgens ook een beetje VTM worden. Terwijl Vlaamse intellectuelen het begrip 'kwaliteit' aan een verwoestende deconstructie onderwierpen, veranderden steeds grotere delen van het 'medialandschap' (ook een term uit die jaren) in een meubelboulevard op zondagmiddag. Met een genadeloos schrijversoog voor het gênante detail fileerde (rv) week na week de valse pretenties, exhibitionistische vulgariteit en plompverloren stompzinnigheid die zich van de televisie meester maakten. Hij deed dat niet vanuit de hoogte, met het dedain van de Radio 3-luisterende cultuursnob. Hem dreef, zo heb ik altijd vermoed, de pijn die middenklassers kunnen voelen wanneer ze zien hoe de elite zichzelf uitverkoopt onder het mom van publieksvriendelijkheid.
Hoe hij dat zo lang heeft kunnen volhouden, is me een raadsel. Terwijl dankzij Woestijnvis en een nieuwe generatie Amerikaanse tv-makers de televisie voor het eerst écht kunst for the millions werd, bleef (rv) zich toch vooral vastbijten in de weerzinwekkende trash die Vlaamse zenders speciaal voor ons produceren. De criticus kon zich ten volle uitleven, maar hij moest er natuurlijk wel doorlopend naar kijken. Het leverde onsterfelijke typeringen van omhooggevallen zangers en 'actreuses' op en geregeld ook frasen met de diepgaande gevatheid van de beste rock songs.
Zo herinner ik me een afgrondelijke Dwarskijker die eindigde met de zin: 'Buiten heerst de financieel economische tijd.' En dat deed hij. Zelfs in die mate dat ook (rv)'s eigen blad erdoor werd meegesleurd. Steeds vaker kwam het voor dat de BV's die door de televisiecriticus genadeloos werden geëtaleerd als luchtledige praatjesmakers een week later de cover van Humo sierden. Het bijbehorende interview bleek dan bovendien vaak van zijn hand. Van schizofrenie, laat staan hypocrisie heb ik hem nooit verdacht. Voor wie zijn eigen eenzaamheid wil bestrijden, lijkt het voeren van zulke gesprekken me echter een risicovolle bezigheid.
Terwijl Humo meer en meer verwaterde tot het blad dat het eigenlijk niet wilde zijn, hoorde je steeds vaker lezers beweren dat ze het enkel nog kochten voor (rv). Ik weet niet of de heren Mortier en Van Hecke daar bij salarisbesprekingen wel eens rekening mee hebben gehouden, indien niet, weet de nieuwe Humo-baas, Wouter Vandenhaute, wat hem te doen staat.
Zelf is (rv) altijd een heer van stand gebleven. In jury's en panels werd hij niet waargenomen, aan quizzen en talkshows nam hij geen deel. De publicatie in boekvorm van een selectie van zijn beste tv-kritieken hield hij naar het schijnt jarenlang tegen. Daarmee betoonde (rv) een terughoudendheid in een tijdperk dat van gebrek aan terughoudendheid een principe gemaakt lijkt te hebben. 'Er is geen klasse, we zijn het leven moe', zong (rv)'s held Raymond al drie decennia geleden. Alle slow food en slow journalism ten spijt, lijkt dat in immer toenemende mate het motto van onze populaire cultuur. Welke 'andere dingen' (rv) nu voor Humo zal gaan doen, weet ik niet, maar een lange reeks portretten van zijn muzikale en literaire helden zou, voor één keer, de klasse kunnen laten zegevieren.
Geert Buelens is schrijver en hoogleraar in Utrecht
DS, 11-09-2010
Het waren onmogelijke voetstappen die hij wilde drukken. Voor een korte tijd in de late jaren tachtig probeerde Rudy Vandendaele het onschatbare verlies van zijn vroeggestorven collega en vriend Marc Mijlemans te compenseren door in Humo zelf een Mijl op Zeven-achtige rubriek te voeren. Een lyrisch rock-'n-roll-dagboek-annex-tv-kritiek was het, als ik het me goed herinner, maar een eigen toon leek hij niet meteen te vinden. Dat lukte wel, en op zeldzaam indrukwekkende wijze, toen de rockrecensent enige tijd later Willy Courteaux opvolgde als Dwarskijker. Dankzij Vandendaele werd televisiekritiek in Vlaanderen een literair genre. De bekende en gevreesde initialen (rv) zijn uitgegroeid tot de kortste schrijversnaam uit onze letteren. Zijn afscheid van Dwarskijker deze week markeert het einde van een bewogen hoofdstuk Vlaamse media- en cultuurgeschiedenis.
Het waren de jaren van de onstuitbaar lijkende opkomst van VTM en alles waar die omroep voor stond: gestileerde (en dus verkitchte) volksigheid, Tien om te zien en de opwarming van het tv-lijk genaamd Jan Theys. Alles waar Humo al ten tijde van de BRT tegen had gestreden, kwam met meer dan a vengeance terug. Om te overleven moest de openbare omroep vervolgens ook een beetje VTM worden. Terwijl Vlaamse intellectuelen het begrip 'kwaliteit' aan een verwoestende deconstructie onderwierpen, veranderden steeds grotere delen van het 'medialandschap' (ook een term uit die jaren) in een meubelboulevard op zondagmiddag. Met een genadeloos schrijversoog voor het gênante detail fileerde (rv) week na week de valse pretenties, exhibitionistische vulgariteit en plompverloren stompzinnigheid die zich van de televisie meester maakten. Hij deed dat niet vanuit de hoogte, met het dedain van de Radio 3-luisterende cultuursnob. Hem dreef, zo heb ik altijd vermoed, de pijn die middenklassers kunnen voelen wanneer ze zien hoe de elite zichzelf uitverkoopt onder het mom van publieksvriendelijkheid.
Hoe hij dat zo lang heeft kunnen volhouden, is me een raadsel. Terwijl dankzij Woestijnvis en een nieuwe generatie Amerikaanse tv-makers de televisie voor het eerst écht kunst for the millions werd, bleef (rv) zich toch vooral vastbijten in de weerzinwekkende trash die Vlaamse zenders speciaal voor ons produceren. De criticus kon zich ten volle uitleven, maar hij moest er natuurlijk wel doorlopend naar kijken. Het leverde onsterfelijke typeringen van omhooggevallen zangers en 'actreuses' op en geregeld ook frasen met de diepgaande gevatheid van de beste rock songs.
Zo herinner ik me een afgrondelijke Dwarskijker die eindigde met de zin: 'Buiten heerst de financieel economische tijd.' En dat deed hij. Zelfs in die mate dat ook (rv)'s eigen blad erdoor werd meegesleurd. Steeds vaker kwam het voor dat de BV's die door de televisiecriticus genadeloos werden geëtaleerd als luchtledige praatjesmakers een week later de cover van Humo sierden. Het bijbehorende interview bleek dan bovendien vaak van zijn hand. Van schizofrenie, laat staan hypocrisie heb ik hem nooit verdacht. Voor wie zijn eigen eenzaamheid wil bestrijden, lijkt het voeren van zulke gesprekken me echter een risicovolle bezigheid.
Terwijl Humo meer en meer verwaterde tot het blad dat het eigenlijk niet wilde zijn, hoorde je steeds vaker lezers beweren dat ze het enkel nog kochten voor (rv). Ik weet niet of de heren Mortier en Van Hecke daar bij salarisbesprekingen wel eens rekening mee hebben gehouden, indien niet, weet de nieuwe Humo-baas, Wouter Vandenhaute, wat hem te doen staat.
Zelf is (rv) altijd een heer van stand gebleven. In jury's en panels werd hij niet waargenomen, aan quizzen en talkshows nam hij geen deel. De publicatie in boekvorm van een selectie van zijn beste tv-kritieken hield hij naar het schijnt jarenlang tegen. Daarmee betoonde (rv) een terughoudendheid in een tijdperk dat van gebrek aan terughoudendheid een principe gemaakt lijkt te hebben. 'Er is geen klasse, we zijn het leven moe', zong (rv)'s held Raymond al drie decennia geleden. Alle slow food en slow journalism ten spijt, lijkt dat in immer toenemende mate het motto van onze populaire cultuur. Welke 'andere dingen' (rv) nu voor Humo zal gaan doen, weet ik niet, maar een lange reeks portretten van zijn muzikale en literaire helden zou, voor één keer, de klasse kunnen laten zegevieren.
Geert Buelens is schrijver en hoogleraar in Utrecht
DS, 11-09-2010