Barst
12th September 2009, 14:34
Kaalslag onder de gordel
Fanatieker dan een tuinier onkruid verdelgt, plukken vrouwen ook buiten het net afgelopen bikiniseizoen massaal hun schaamstreek kaal. ‘Het is de ziekte van onze tijd: wat de natuur ons heeft meegegeven proberen te kneden naar een beeld van iets wat niet bestaat.'
Schaamhaar was voor pubermeisjes een generatie geleden nog een embleem. In de kleedkamer, na de zwemles, werd gegluurd naar wie ‘daarbeneden' al wat donker dons of aarzelende sprieten had. Schaamhaar markeerde de overgang van poppen naar jongens, van meisje naar vrouw. Nu zijn diezelfde plukjes een bron van schaamte. Fanatieker dan een tuinier onkruid verdelgt, plukken veel vrouwen hun schaamhaar.
Onderzoek van het Universitair Ziekenhuis van Leipzig bevestigde onlangs wat gynaecologen en bezoekers van sauna's al lang weten: slechts een minderheid gaat nog puur natuur. De helft van de Duitse vrouwen blijkt het haar op de geslachtsdelen te scheren. Bij jonge vrouwen tot vijfentwintig jaar gaat het zelfs om 88 procent, bleek uit een enquête onder Duitse studenten.
Enquêtecijfers voor België liggen in dezelfde lijn. Van de 17.000 Flair-lezeressen die dit voorjaar op de website hun ‘favoriete kutkapsel' aanklikten, verkoos bijna een op de drie volledig kaal. Zesenveertig procent liet een streepje of driehoekje staan, maar verwijderde wel het haar op de schaamlippen. Slechts 4 procent liet de natuur haar gang gaan.
Intiem epileren is een heuse business. In Vlaamse steden schieten waxsalons uit de grond, waar vrouwen hun schaamhaar met warme was kunnen laten intomen. Brussel was daarin een voorloper. Het fenomeen werd gevoed door de allochtone bevolking van de hoofdstad: expats die het waxen in eigen land gewend zijn, en vrouwen met Maghrebijnse roots.
Volgens de islam horen bij de reinheid van ziel, geest en lichaam namelijk ook haarloze oksels en dito schaamstreek. Veel hamams hebben een aparte ruimte waar vrouwen zich glad kunnen laten scheren of waxen. Tot voor enkele jaren deden de meeste vrouwen het daar of gewoon thuis. De jonge generatie moslima's wil wel eens wat anders en wakkerde zo in Brussel de vraag naar waxsalons aan.
Porno
De grote boosdoener in deze kaalslag onder de gordel zou de pornografie zijn. Terwijl de softpornobijbel Playboy zijn modellen tot in de jaren tachtig nog een mooie driehoek liet, werd dat in de jaren negentig een bescheiden streepje, om vrouwen volledig kaal de eenentwintigste eeuw in te sturen. Pornosites hebben nu zelfs een aparte categorie – hairy women! – waar bezoekers kunnen geilen op plaatjes van vrouwen met schaamhaar. Schaamhaar als fetisj.
Volgens de seksuologe en klinisch psychologe Goedele Liekens, die de schaamhaarschaamte al aankaartte in Het Vaginaboek, staat die pornotrend niet los van een bredere evolutie: die van de ‘seksualisering van het kinderlichaam', zoals zij het noemt. ‘Kijk naar de modellen op de catwalk. Geen vrouwelijke vormen meer.' Het verwijderen van schaamhaar is niet zomaar een modegril. Het is de uiting van een pervers schoonheidsideaal: dat van een prepuberaal lichaam, waarbij ook schaamhaar taboe is.
Onbewust hebben vrouwen én mannen die schoonheidsnorm geïnternaliseerd. Ze weten niet meer waar die vandaan komt en aanvaarden hem als een natuurwet. Schaamhaar epileren is daarmee vaak geen kwestie meer van individuele voorkeur of smaak. ‘Jezelf kaalplukken is een deel geworden van dat nieuwe keurslijf.'
Voor onze verre voorouders gold schaamhaar als signaal dat een vrouw of man rijp was voor seksueel contact. Geen schaamhaar was als een rood licht. ‘Ik wil daarmee niet zeggen dat mannen die kicken op een kale vulva allemaal pedofielen zijn', zegt Liekens. ‘Maar het kan geen kwaad om ons af te vragen waarom we dat een ideaal vinden en wat dat zegt over ons beeld van vrouwen.'
‘Die dwang om schaamhaar te trimmen of te weren, hangt ook erg samen met het ideaal van zelfcontrole', zegt haar collega-seksuologe Evy Ferrari. ‘Dat lijkt wel het grote streefdoel van deze tijd: het eigen lichaam in de hand houden. Wat de natuur ons heeft meegegeven, toch proberen te kneden naar een ander beeld. Of dat nu om gewicht gaat of schaamhaar.'
Geurtjes
Schaamhaar verwijderen is nochtans geen puur eenentwintigste-eeuwse obsessie. Egyptenaren, Grieken en Romeinen beschouwden haarloze lichamen als het summum van hygiëne, jeugd en schoonheid. Vrouwen uit de hogere klassen gebruikten harsmengsels met honing en olie om zich van ongewenst lichaamshaar te ontdoen. Tijdens de middeleeuwen zou de islamitische gewoonte om schaamhaar te scheren in Europa zijn verspreid door terugkerende kruisvaarders. Hoewel er ook periodes geweest zijn waarin schaamhaar hip was. Volgens Het Vaginaboek hadden aristocratische dames in de zestiende eeuw de gewoonte om het zo lang mogelijk te laten groeien, om het dan te versieren met strikken en linten.
‘De strijd tegen schaamhaar duikt inderdaad de hele geschiedenis door op, maar de context was toen anders', zegt Ferrari. ‘Hygiëne was toen niet evident. Voor vrouwen en mannen van vandaag, die zich dagelijks minstens één keer wassen, is er geen enkele reden om schaamhaar weg te doen. Het is in se niet viezer dan hoofdhaar.'
Nochtans is hygiëne dé reden die vrouwen en mannen geven om de kaalslag onder de gordel te verantwoorden. De veranderde intieme mode heeft alvast één vervelende plaag teruggedrongen. Terwijl seksueel overdraagbare aandoeningen in opmars zijn, moet de schaamluis steeds meer terrein prijsgeven. De reden is duidelijk: haar biotoop is stevig bedreigd.
Voor Liekens is die nadruk op hygiëne toch vooral een zoveelste excuus om vrouwen eerst complexen aan te praten en ze daarna producten aan te smeren om ze van die ingebeelde kwalen af te helpen. Reclame voor vaginale douches, geparfumeerde inlegkruisjes en naar rozen geurende tampons maken vrouwen onzeker over hun vagina. Het haar erop moet er daardoor aan geloven.
Samson
Terwijl schaamhaar ook net geurtjes vasthoudt die we niet bewust opsnuiven, maar die wel een functie hebben. In de schaamstreek zitten kliertjes die feromonen afscheiden, geurige verleiders die partners lokken. De haartjes houden die geur beter vast. Schaamhaar mag dan een biologische troef zijn bij seks, veel vrouwen en mannen zien dat anders. Volgens hen verbetert net een gladde schaamstreek hun seksleven. Liekens en Ferrari zien een verband met de groeiende populariteit van orale seks voor vrouwen. Hoe liever mannen hun partner oraal bevredigen, hoe vaker ze voorstander blijken te zijn van een fris geschoren venusheuvel. ‘Hoewel dat iets dubbels heeft', vindt Liekens. ‘Laat je pijnigen om je schaamhaar weg te krijgen en dan pas word je als beloning gebeft.'
Doen vrouwen het vooral om te behagen? In elk geval zijn niet alle mannen vragende partij. Het aantal mannen dat niet naast een vrouw met een kindervulva wil liggen, is even groot als het aantal dat wel een geschoren schaamstreek verkiest. ‘En zelfs al vinden ze het mooi, dan nog betekent het niet dat ze dat voor hun partner willen', zegt Ferrari. ‘Mannen kunnen wat ze aantrekkelijk vinden op de catwalk of op het computerscherm, perfect scheiden van wat ze graag hebben bij hun partner. Het zijn vrouwen die uit de beelden van reclame en porno normen halen.'
En toch. Vooral jonge mannen tussen twintig en dertig zeggen ‘vies' te zijn van vrouwen die hun intieme zone niet op zijn minst hebben laten bijwerken. Meer dan de helft van hen heeft zijn partner liever kaal. ‘Dat is leeftijdsgebonden', zegt Ferrari. ‘Oudere mannen hebben al vaker vrouwen gezien van wie het lichaam geleefd heeft. Zij kunnen dat gemakkelijker loskoppelen van trends.'
Mannen ontsnappen trouwens zelf niet aan de mode om in het bos te snoeien. Volgens het Duitse onderzoek bij studenten trimt 67 procent van hen de schaamzone. Het scheermessenmerk Gillette heeft op YouTube een filmpje dat hun leert hoe ze hun intieme zone moeten bijwerken. ‘Als je het bos snoeit, wordt die ene boom zichtbaarder', heet het subtiel. Slechts een kleine minderheid kiest echter voor kaal. Ondanks de voorkeur van vooral jonge vrouwen houden de meeste mannen die boot af. Daarvoor zit de connotatie tussen haar en mannelijkheid te diep. Het verhaal van Samson kwam er niet zomaar.
Dubbelzinnig
Sneuvelt door de fanatieke strijd tegen het schaamhaar een van de laatste lichamelijke taboes – de vagina – waardoor het vrouwelijke lichaam en de vrouwelijke seksualiteit in al hun glorie gevierd kunnen worden? Of stort de schaamhaarschaamte vrouwen vooral in zelftwijfel en zelfhaat? Het trimmen en scheren maakte deze ooit verwaarloosde zone in elk geval zichtbaar, zegt Liekens. ‘Vrouwen hebben lang niets te maken willen hebben met hun vagina. Door te scheren of te waxen, schenken ze er aandacht aan.'
Maar hoe bevrijdend is dat nog als ze het gevoel hebben dat die kaalslag van moetens is – nog maar eens een uniform voor het vrouwenlichaam? En als het betekent dat wat ze dan zien zodra het haar weg is, niet waarderen? Want met de zichtbaarheid van hun intieme zone komt meteen de vraag: zie ik er daar wel normaal uit? Uit een bevraging via Belgische, Duitse en Italiaanse artsen van meer dan 9.000 vrouwen tussen 18 en 44 jaar, die in 2006 verschenen is in het vakblad Contraception, bleek 61 procent van de vrouwen bedenkingen te hebben bij het uitzicht van hun vagina. 47 procent vond de schaamlippen te groot.
‘In de VS laten tienermeisjes zich opereren, in de veronderstelling dat grote schaamlippen een aandoening zijn', zegt Ferrari. In de puberteit gaan de binnenste schaamlippen zo groeien dat ze de buitenste vaak voorbijsteken, maar die elementaire biologieles lijken ze vergeten te zijn. Ze staren zich integendeel blind op de strakgetrokken spleetjes van pornoactrices. Ook in Vlaanderen krijgen gynaecologen en plastisch chirurgen meer vragen voor een verkleining van de schaamlippen of een liposuctie van de venusheuvel. ‘Zelfs daar weegt nu het juk van dat irreële jeugdige schoonheidsideaal', zegt Liekens.
De ‘regenwouden' van de jaren zeventig zullen waarschijnlijk niet weer in zwang komen. Maar hier en daar zijn er aanwijzingen dat de kindervagina op zijn retour is. Zo organiseerde het Nederlandse erotische postorderbedrijf Mail & Female onlangs een schaamhaarfestijn, met kleur- en kapadvies om schaamhaar te verven, vlechten of versieren. Sommige vrouwen zijn blond, anderen hebben rood of zwart haar. Kort, lang of tussenin. Gekruld of steil. ‘Waarom mag schaamhaar dan niet opnieuw evenzeer een uitdrukking worden van de individuele natuur en smaak?'
DS, 12-09-2009 (Isa Van Dorsselaer)
Fanatieker dan een tuinier onkruid verdelgt, plukken vrouwen ook buiten het net afgelopen bikiniseizoen massaal hun schaamstreek kaal. ‘Het is de ziekte van onze tijd: wat de natuur ons heeft meegegeven proberen te kneden naar een beeld van iets wat niet bestaat.'
Schaamhaar was voor pubermeisjes een generatie geleden nog een embleem. In de kleedkamer, na de zwemles, werd gegluurd naar wie ‘daarbeneden' al wat donker dons of aarzelende sprieten had. Schaamhaar markeerde de overgang van poppen naar jongens, van meisje naar vrouw. Nu zijn diezelfde plukjes een bron van schaamte. Fanatieker dan een tuinier onkruid verdelgt, plukken veel vrouwen hun schaamhaar.
Onderzoek van het Universitair Ziekenhuis van Leipzig bevestigde onlangs wat gynaecologen en bezoekers van sauna's al lang weten: slechts een minderheid gaat nog puur natuur. De helft van de Duitse vrouwen blijkt het haar op de geslachtsdelen te scheren. Bij jonge vrouwen tot vijfentwintig jaar gaat het zelfs om 88 procent, bleek uit een enquête onder Duitse studenten.
Enquêtecijfers voor België liggen in dezelfde lijn. Van de 17.000 Flair-lezeressen die dit voorjaar op de website hun ‘favoriete kutkapsel' aanklikten, verkoos bijna een op de drie volledig kaal. Zesenveertig procent liet een streepje of driehoekje staan, maar verwijderde wel het haar op de schaamlippen. Slechts 4 procent liet de natuur haar gang gaan.
Intiem epileren is een heuse business. In Vlaamse steden schieten waxsalons uit de grond, waar vrouwen hun schaamhaar met warme was kunnen laten intomen. Brussel was daarin een voorloper. Het fenomeen werd gevoed door de allochtone bevolking van de hoofdstad: expats die het waxen in eigen land gewend zijn, en vrouwen met Maghrebijnse roots.
Volgens de islam horen bij de reinheid van ziel, geest en lichaam namelijk ook haarloze oksels en dito schaamstreek. Veel hamams hebben een aparte ruimte waar vrouwen zich glad kunnen laten scheren of waxen. Tot voor enkele jaren deden de meeste vrouwen het daar of gewoon thuis. De jonge generatie moslima's wil wel eens wat anders en wakkerde zo in Brussel de vraag naar waxsalons aan.
Porno
De grote boosdoener in deze kaalslag onder de gordel zou de pornografie zijn. Terwijl de softpornobijbel Playboy zijn modellen tot in de jaren tachtig nog een mooie driehoek liet, werd dat in de jaren negentig een bescheiden streepje, om vrouwen volledig kaal de eenentwintigste eeuw in te sturen. Pornosites hebben nu zelfs een aparte categorie – hairy women! – waar bezoekers kunnen geilen op plaatjes van vrouwen met schaamhaar. Schaamhaar als fetisj.
Volgens de seksuologe en klinisch psychologe Goedele Liekens, die de schaamhaarschaamte al aankaartte in Het Vaginaboek, staat die pornotrend niet los van een bredere evolutie: die van de ‘seksualisering van het kinderlichaam', zoals zij het noemt. ‘Kijk naar de modellen op de catwalk. Geen vrouwelijke vormen meer.' Het verwijderen van schaamhaar is niet zomaar een modegril. Het is de uiting van een pervers schoonheidsideaal: dat van een prepuberaal lichaam, waarbij ook schaamhaar taboe is.
Onbewust hebben vrouwen én mannen die schoonheidsnorm geïnternaliseerd. Ze weten niet meer waar die vandaan komt en aanvaarden hem als een natuurwet. Schaamhaar epileren is daarmee vaak geen kwestie meer van individuele voorkeur of smaak. ‘Jezelf kaalplukken is een deel geworden van dat nieuwe keurslijf.'
Voor onze verre voorouders gold schaamhaar als signaal dat een vrouw of man rijp was voor seksueel contact. Geen schaamhaar was als een rood licht. ‘Ik wil daarmee niet zeggen dat mannen die kicken op een kale vulva allemaal pedofielen zijn', zegt Liekens. ‘Maar het kan geen kwaad om ons af te vragen waarom we dat een ideaal vinden en wat dat zegt over ons beeld van vrouwen.'
‘Die dwang om schaamhaar te trimmen of te weren, hangt ook erg samen met het ideaal van zelfcontrole', zegt haar collega-seksuologe Evy Ferrari. ‘Dat lijkt wel het grote streefdoel van deze tijd: het eigen lichaam in de hand houden. Wat de natuur ons heeft meegegeven, toch proberen te kneden naar een ander beeld. Of dat nu om gewicht gaat of schaamhaar.'
Geurtjes
Schaamhaar verwijderen is nochtans geen puur eenentwintigste-eeuwse obsessie. Egyptenaren, Grieken en Romeinen beschouwden haarloze lichamen als het summum van hygiëne, jeugd en schoonheid. Vrouwen uit de hogere klassen gebruikten harsmengsels met honing en olie om zich van ongewenst lichaamshaar te ontdoen. Tijdens de middeleeuwen zou de islamitische gewoonte om schaamhaar te scheren in Europa zijn verspreid door terugkerende kruisvaarders. Hoewel er ook periodes geweest zijn waarin schaamhaar hip was. Volgens Het Vaginaboek hadden aristocratische dames in de zestiende eeuw de gewoonte om het zo lang mogelijk te laten groeien, om het dan te versieren met strikken en linten.
‘De strijd tegen schaamhaar duikt inderdaad de hele geschiedenis door op, maar de context was toen anders', zegt Ferrari. ‘Hygiëne was toen niet evident. Voor vrouwen en mannen van vandaag, die zich dagelijks minstens één keer wassen, is er geen enkele reden om schaamhaar weg te doen. Het is in se niet viezer dan hoofdhaar.'
Nochtans is hygiëne dé reden die vrouwen en mannen geven om de kaalslag onder de gordel te verantwoorden. De veranderde intieme mode heeft alvast één vervelende plaag teruggedrongen. Terwijl seksueel overdraagbare aandoeningen in opmars zijn, moet de schaamluis steeds meer terrein prijsgeven. De reden is duidelijk: haar biotoop is stevig bedreigd.
Voor Liekens is die nadruk op hygiëne toch vooral een zoveelste excuus om vrouwen eerst complexen aan te praten en ze daarna producten aan te smeren om ze van die ingebeelde kwalen af te helpen. Reclame voor vaginale douches, geparfumeerde inlegkruisjes en naar rozen geurende tampons maken vrouwen onzeker over hun vagina. Het haar erop moet er daardoor aan geloven.
Samson
Terwijl schaamhaar ook net geurtjes vasthoudt die we niet bewust opsnuiven, maar die wel een functie hebben. In de schaamstreek zitten kliertjes die feromonen afscheiden, geurige verleiders die partners lokken. De haartjes houden die geur beter vast. Schaamhaar mag dan een biologische troef zijn bij seks, veel vrouwen en mannen zien dat anders. Volgens hen verbetert net een gladde schaamstreek hun seksleven. Liekens en Ferrari zien een verband met de groeiende populariteit van orale seks voor vrouwen. Hoe liever mannen hun partner oraal bevredigen, hoe vaker ze voorstander blijken te zijn van een fris geschoren venusheuvel. ‘Hoewel dat iets dubbels heeft', vindt Liekens. ‘Laat je pijnigen om je schaamhaar weg te krijgen en dan pas word je als beloning gebeft.'
Doen vrouwen het vooral om te behagen? In elk geval zijn niet alle mannen vragende partij. Het aantal mannen dat niet naast een vrouw met een kindervulva wil liggen, is even groot als het aantal dat wel een geschoren schaamstreek verkiest. ‘En zelfs al vinden ze het mooi, dan nog betekent het niet dat ze dat voor hun partner willen', zegt Ferrari. ‘Mannen kunnen wat ze aantrekkelijk vinden op de catwalk of op het computerscherm, perfect scheiden van wat ze graag hebben bij hun partner. Het zijn vrouwen die uit de beelden van reclame en porno normen halen.'
En toch. Vooral jonge mannen tussen twintig en dertig zeggen ‘vies' te zijn van vrouwen die hun intieme zone niet op zijn minst hebben laten bijwerken. Meer dan de helft van hen heeft zijn partner liever kaal. ‘Dat is leeftijdsgebonden', zegt Ferrari. ‘Oudere mannen hebben al vaker vrouwen gezien van wie het lichaam geleefd heeft. Zij kunnen dat gemakkelijker loskoppelen van trends.'
Mannen ontsnappen trouwens zelf niet aan de mode om in het bos te snoeien. Volgens het Duitse onderzoek bij studenten trimt 67 procent van hen de schaamzone. Het scheermessenmerk Gillette heeft op YouTube een filmpje dat hun leert hoe ze hun intieme zone moeten bijwerken. ‘Als je het bos snoeit, wordt die ene boom zichtbaarder', heet het subtiel. Slechts een kleine minderheid kiest echter voor kaal. Ondanks de voorkeur van vooral jonge vrouwen houden de meeste mannen die boot af. Daarvoor zit de connotatie tussen haar en mannelijkheid te diep. Het verhaal van Samson kwam er niet zomaar.
Dubbelzinnig
Sneuvelt door de fanatieke strijd tegen het schaamhaar een van de laatste lichamelijke taboes – de vagina – waardoor het vrouwelijke lichaam en de vrouwelijke seksualiteit in al hun glorie gevierd kunnen worden? Of stort de schaamhaarschaamte vrouwen vooral in zelftwijfel en zelfhaat? Het trimmen en scheren maakte deze ooit verwaarloosde zone in elk geval zichtbaar, zegt Liekens. ‘Vrouwen hebben lang niets te maken willen hebben met hun vagina. Door te scheren of te waxen, schenken ze er aandacht aan.'
Maar hoe bevrijdend is dat nog als ze het gevoel hebben dat die kaalslag van moetens is – nog maar eens een uniform voor het vrouwenlichaam? En als het betekent dat wat ze dan zien zodra het haar weg is, niet waarderen? Want met de zichtbaarheid van hun intieme zone komt meteen de vraag: zie ik er daar wel normaal uit? Uit een bevraging via Belgische, Duitse en Italiaanse artsen van meer dan 9.000 vrouwen tussen 18 en 44 jaar, die in 2006 verschenen is in het vakblad Contraception, bleek 61 procent van de vrouwen bedenkingen te hebben bij het uitzicht van hun vagina. 47 procent vond de schaamlippen te groot.
‘In de VS laten tienermeisjes zich opereren, in de veronderstelling dat grote schaamlippen een aandoening zijn', zegt Ferrari. In de puberteit gaan de binnenste schaamlippen zo groeien dat ze de buitenste vaak voorbijsteken, maar die elementaire biologieles lijken ze vergeten te zijn. Ze staren zich integendeel blind op de strakgetrokken spleetjes van pornoactrices. Ook in Vlaanderen krijgen gynaecologen en plastisch chirurgen meer vragen voor een verkleining van de schaamlippen of een liposuctie van de venusheuvel. ‘Zelfs daar weegt nu het juk van dat irreële jeugdige schoonheidsideaal', zegt Liekens.
De ‘regenwouden' van de jaren zeventig zullen waarschijnlijk niet weer in zwang komen. Maar hier en daar zijn er aanwijzingen dat de kindervagina op zijn retour is. Zo organiseerde het Nederlandse erotische postorderbedrijf Mail & Female onlangs een schaamhaarfestijn, met kleur- en kapadvies om schaamhaar te verven, vlechten of versieren. Sommige vrouwen zijn blond, anderen hebben rood of zwart haar. Kort, lang of tussenin. Gekruld of steil. ‘Waarom mag schaamhaar dan niet opnieuw evenzeer een uitdrukking worden van de individuele natuur en smaak?'
DS, 12-09-2009 (Isa Van Dorsselaer)