Barst
6th September 2009, 14:47
De zwarte schaduw van Lange Wapper
Zelfs als de Antwerpenaren op 18 oktober een helder antwoord geven op die ene Lange Wappervraag, zal het Oosterweeldossier nog lang blijven etteren. Nooit werd er zoveel geld gereserveerd voor een Vlaams infrastructuurproject, nooit was er zoveel onvrede. Waarom het BAM-project nog lang een klotedossier zal blijven.
Na een minicrisis in het Antwerpse schepencollege keurde de lokale gemeenteraad donderdagavond de vraag goed die de ruim 450.000 inwoners van de stad op 18 oktober zullen beantwoorden - als ze daar tenminste zin in hebben. Haalt u even diep adem: 'Moet de stad Antwerpen een gunstig advies geven voor de stedenbouwkundige vergunning van de Oosterweelverbinding op het huidige voorziene tracé tussen Zwijndrecht/Linkeroever en Merksem/Deurne. Ja of neen?' Simpel gesteld: bent u voor of tegen Lange Wapper?
Van een tweede vraag over de tunnel die door het studiebureau Arup/Sum werd uitgewerkt, is geen sprake meer. Burgemeester Janssens en de lokale actiecomités haalden bakzeil.
1. IEDER ZIJN STEM, IEDER ZIJN WAARHEID
Een argeloze buitenstaander zou, nu het referendum op poten staat, kunnen concluderen dat de Oosterweel-soap over goed anderhalve maand achter ons zal liggen. Als een volledige stad de kans krijgt om te antwoorden op welgeteld één ja-neevraag, dan is de discussie toch beslecht? Nee, dus. Niets is wat het lijkt als Lange Wapper om de hoek kijkt. Slechts één ding staat vast: dat de ellende nog érg lang zal duren.
a. Het onwaarschijnlijke scenario: een meerderheid stemt 'ja'
Zelfs als de meerderheid van de Antwerpenaren 'ja' antwoordt (een denkspoor waar eigenlijk nauwelijks nog rekening mee wordt gehouden), dan zal het dossier nog niet van de agenda verdwijnen. De kans lijkt bijzonder klein dat de tegenstanders van de brug in dat geval zullen ontwapenen: in de gemeenteraad van afgelopen donderdagavond zullen ze voldoende argumenten vinden om te zeggen dat de Antwerpenaren eigenlijk geen échte keuze werd voorgelegd, en dat heel wat tegenstanders dus 'gedegouteerd' zijn thuisgebleven. Een stevig draagvlak voor Lange Wapper zit er niet meer in, daarvoor hebben de contra-argumenten er te diep ingehakt.
Bovendien zal er, zelfs als de brug groen licht krijgt, nog altijd gebakkeleid worden over het BAM-tracé zelf. Tijdens de hoorzittingen over de Oosterweelverbinding in het Vlaams Parlement, enkele weken geleden, bleek dat ook de bedenkers van de brug ondertussen zelf vinden dat er nog behoorlijk wat aan hun ontwerpen gesleuteld moet worden. Zo lijkt het ondertussen een uitgemaakte zaak dat de aansluiting op de Antwerpse ring ernstig tegen het licht gehouden moet worden. Het is een van de redenen waarom voorzitter Bart De Wever van de N-VA (die zich in de gemeenteraad mee tegen een vraag over de tunnel verzette) op 18 oktober 'neen' zal antwoorden.
Zijn houding, en die van zijn medestanders, verklaart meteen ook waarom dit scenario zo onwaarschijnlijk is. Als zelfs de gematigde minnaars van een brug 'neen' gaan stemmen en dat ook publiek verkondigen, dan heb je als BAM-kopstuk een behoorlijk ernstig probleem. Karel Vinck lijkt de komende weken niets anders te kunnen doen dan zelf de boer op te gaan en mensen te overtuigen. Anders zal geen enkele Antwerpenaar weten of er nu eigenlijk ook iets goeds is aan die brug die ze over zijn stad willen bouwen.
b. Het al iets minder onwaarschijnlijke scenario: er duiken te weinig stemmers op
De stemmen worden pas geteld als 10 procent van de Antwerpenaren zijn mening geeft. Anders zal het referendum als 'niet representatief' de geschiedenis ingaan. De tegenstanders van Lange Wapper zullen dan precies dezelfde argumenten ontwikkelen als hierboven geschetst.
c. Het verwachte scenario: een duidelijke meerderheid stemt 'neen'
Zij die nu al vertellen dat er op 18 oktober helemaal niets meer te beslissen valt (omdat de tunnelvraag werd geschrapt), hebben ongelijk. Of ze overdrijven op zijn minst. Als de Antwerpenaren massaal naar de stembus trekken en bij grote meerderheid de brug over hun stad torpederen, dan lijkt Lange Wapper definitief begraven. Zelfs Vlaams minister-president Kris Peeters, zeker achter de schermen een prominent voorstander, belooft dan het geweer van schouder te zullen veranderen.
Toch zal het Oosterweeldossier, zelfs in het geval van een heel helder oordeel, voor ellende blijven zorgen. Want wat moet er dan wel gebeuren als alle werk van de voorbije tien jaar voor niets is geweest? In Ekeren is deze week al het eerste actiecomité opgericht tegen de tunnel die Ademloos en Straten-Generaal verdedigen. Wat als blijkt dat ook aan dat project ernstige nadelen verbonden zijn? Kan er wel zomaar een tunnel geboord worden onder enkele Seveso-bedrijven? Wat met het fijn stof dat uit zo'n ondergrondse pijp komt? En duikt er niet nóg een alternatief op?
d. Ook nog mogelijk: een nipte meerderheid stemt 'neen'
In dat geval ligt de discussie pas echt opnieuw open, zo kon iedereen donderdagavond al zien na afloop van de Antwerpse gemeenteraad. De SP.A van burgemeester Patrick Janssens vindt dat een 'neen' tegen de brug gelijk staat met een 'ja' voor de tunnel die het studiebureau Arup/Sum heeft uitgewerkt. Zelfs al beslisten de Antwerpse gemeenteraadsleden dat de bevolking daar geen vraag over mag beantwoorden.
Maar de andere meerderheidspartijen - CD&V, N-VA en Open VLD - zien het anders. Zij lijken dan te zullen inzetten op een aanpassing van het bestaande project. Ze wijzen onder meer op de gigantische schadeclaims die het bouwconsortium Noriant zal indienen als het uiteindelijk met lege handen zou achterblijven. Vlaams parlementslid Annick De Ridder (Open VLD) - verstoken van elke twijfel als Lange Wapper verdedigd moet worden - zei al met zoveel woorden dat een neen tegen de brug niet het einde van de brug mag betekenen.
Daarvoor werd ze trouwens meteen terechtgewezen door haar partijgenoot Roland Duchâtelet: 'Heeft ze de Burgermanifesten van Verhofstadt wel gelezen?' Net zoals het een publiek geheim is dat ook de Antwerpse Open VLD-schepen Ludo Van Campenhout (en vooral: inwoner van Merksem) de Wapper met plezier ziet kapseizen. Ook binnen partijen zorgt het dossier dus voor behoorlijk wat onenigheid.
Behalve bij de SP.A: daar draait iedereen het stuur als Patrick Janssens een nieuwe bocht neemt. Een paar jaar geleden zei hij in Humo: 'Walk and don't look back.' Nu lijkt het motto: 'Make a turn and don't look back.'
2. HET SPOOK VAN BOB EN LEONA
Sinds Patrick Janssens in het voorjaar van 2003 de burgemeesterssjerp overnam van Leona Detiège, werd Antwerpen na meer dan tien jaar politieke onrust weer een baken van stabiliteit. Zelfs nadat het SP.A-opperhoofd al zijn coalitiepartners electoraal had vermorzeld bij de laatste gemeenteraadsverkiezingen, bleef het rustig op en rond het Schoon Verdiep. Het bijna constante geruzie waarmee Antwerpen ten tijde van Bob Cools en Detiège de krantenkolommen haalde, keerde niet terug.
Maar deze week kreeg Janssens een lesje in nederigheid van zijn coalitiepartners. Tot het allerlaatste moment probeerde hij CD&V, N-VA en Open VLD ervan te overtuigen om met een tweede vraag in te stemmen en zo tegemoet te komen aan de vraag van de actiecomités, maar uiteindelijk zat er niets anders op dan zijn staart weer in te trekken en de banvloeken van de BAM-tegenstanders te incasseren. 'Plat op de buik', sneerde Groen!-raadslid Freya Piryns.
Bij de Antwerpse SP.A, goed voor 22 van de 55 zetels in de Antwerpse gemeenteraad, smaakt die nederlaag bijzonder bitter. Daar heeft men zich blauw geërgerd aan het aplomb waarmee CD&V-schepen Philip Heylen (gesteund door een fractie van een handvol mensen) op zijn strepen stond. Dat belooft voor een stevige fall-out te zorgen in toekomstige dossiers. Temeer omdat ook de Open VLD, sinds de partij op Vlaams niveau uit de meerderheid werd geknikkerd, niet langer een betrouwbare partner is in Antwerpen.
Bovendien zal de campagne voor het referendum, die vanaf nu tot 18 oktober in volle heftigheid zal woeden, de zaken nog op scherp zetten. De SP.A zal haar nederlaag in de gemeenteraad proberen te vergeten met een snedige contracampagne aan de zijde van Wim Van Hees (Ademloos) en Manu Claeys (Straten-Generaal). De uitspraken van SP.A-voorzitster Caroline Gennez in TerZake, gisteravond, lieten aan duidelijkheid niets te wensen over: de partij gaat nu pas écht voluit voor de tunnel.
3. EEN GESCHONDEN 'REDDER VAN ANTWERPEN'
Na zijn monsterscore bij de gemeenteraadsverkiezingen van oktober 2006 werd Patrick Janssens op het schild gehesen als de redder van de democratie. Door zijn eigen partij, waar de Antwerpse afdeling nochtans jarenlang gecatalogiseerd had gestaan als 'absoluut te mijden'. Maar ook door andere democraten: voor het eerst sinds heel erg lang moest Filip Dewinter op de verkiezingsavond moeite doen om een glimlach op zijn gelaat te toveren. Als Vlaams Belang in juni van dit jaar echt begon te kapseizen, dan mag Janssens zeggen dat hij het eerste duwtje gaf.
Maar wat Dewinter niet vermocht, kreeg Lange Wapper wél voor mekaar: een paar stevige blutsen meppen in het blazoen van de burgemeester. Die liep een wel erg bochtig parcours in het Oosterweeldossier. Eerst hield hij zich bijzonder lang op de vlakte. En toen Wim Van Hees, een voormalige collega van Janssens in de reclamewereld, de anti-Oosterweelcampagne écht op gang trok, besloot Janssens dus te wandelen en niet meer om te zien. Om de tegenstand en de potentiële electorale schade vervolgens exponentieel te zien groeien.
Janssens greep de studie van Arup/Sum dit voorjaar aan om het alsnog over een andere boeg te gooien en zich bij het groeiende kamp van Lange Wapper-opponenten te voegen. Hij werd plots een van de grootste pleitbezorgers van het tunneltraject. Maar toen een vraag over dat tracé deze week de cohesie in zijn eigen coalitie dreigde op te blazen, moest hij weer een scherpe bocht inzetten. Ademloos, Straten-Generaal en Groen! stonden meteen klaar om op hem in te hakken. Het is geen ongevaarlijk front voor een burgemeester die in de buurt van zijn vorige score wil uitkomen.
4. REGEN IN ANTWERPEN, DRUPPELS IN BRUSSEL
Officieel is een vraagstelling in een lokaal referendum een pietluttigheid waarover een Vlaamse minister-president zich niet druk hoeft te maken, maar in de praktijk was het Kris Peeters zelf die, geassisteerd door De Wever, zijn Antwerpse troepen aanvuurde. Hij won het gevecht, mooi meegenomen, maar de CD&V'er dreigt er wel een prijs voor te betalen in zijn eigen Vlaamse coalitie. Bij de socialisten is het revanchisme niet van de lucht.
Op de persconferentie na de Vlaamse regering van gisteren bleef SP.A-viceminister-president Ingrid Lieten nog redelijk op de vlakte. Van een oorlogsverklaring aan het adres van haar coalitiepartners was geen sprake, maar binnenskamers is de lijn van de Vlaamse socialisten duidelijk. Als de Antwerpenaars de brug afwijzen, dan kómt er ook geen brug, punt. Die strijd zal, als het referendum eenmaal achter de rug is, in de Vlaamse regering gevoerd moeten worden. Dat belooft hommeles te geven.
5. SLECHTE PUNTEN VOOR 't STAD
Een populariteitstest zullen Antwerpenaren nooit winnen in de rest van Vlaanderen, en voor hun politici geldt hetzelfde. Nogal wat niet-Antwerpse volksvertegenwoordigers beginnen zich steeds meer te ergeren aan alle heibel en geknoei in het Oosterweeldossier: 'Dan geven we ze een smak geld en dan verkloten ze het dossier met honderd per uur.'
De kritiek is niet altijd terecht (de fouten zijn echt niet alleen aan Antwerpenaren toe te schrijven), maar het is wel een realiteit waar je als lokale politicus maar beter rekening mee kunt houden. Zolang het Oosterweeldossier niet opgelost is, moet Antwerpen niet op veel cadeautjes rekenen in Brussel.
En nog een niet onbelangrijk probleem: aan de Oosterweelverbinding hangen nog een hoop andere dossiers. De Lange Wapper maakt deel uit van het Masterplan Antwerpen, waarmee de Vlaamse regering de mobiliteitsknoop in en rond Antwerpen wil aanpakken. Minister-president Kris Peeters heeft al laten weten dat als de brug wordt weggestemd door de Antwerpenaren, ook andere projecten in gevaar dreigen te komen.
De tolheffing die voorzien wordt in de Oosterweelverbinding, is in ieder geval nogal cruciaal voor de financiering van enkele andere onderdelen van het Masterplan, zoals de verlenging van een aantal tramlijnen en de aanleg van een 'groene singel' rond de stad.
Bovendien doet Europa nu al moeilijk over de financiering van die projecten, met name over het feit dat ze niet in de Vlaamse begroting worden ingeschreven.
6. EEN HOGE PRIJS VOOR ALLE POLITICI
Zoals hierboven al opgemerkt: alle schuld voor het mismanagement van het Oosterweeldossier in de schoenen van Antwerpse politici schuiven zou erg onheus zijn. Dat is niet alleen hun verantwoordelijkheid. Was het wel zo'n goed idee om dit project toe te vertrouwen aan een constructie (de BAM) die eigenlijk ontsnapt aan elke democratische controle? Had de keuze voor het Lange Wappertracé niet veel transparanter kunnen verlopen? Waarom leken de gewone Antwerpenaren (en Vlamingen) jarenlang nauwelijks te mogen weten waar het precies over ging?
Het resultaat mag er in ieder geval wezen. Nog voor er één schop in de grond is gegaan, hebben behoorlijk wat Antwerpenaren nu al vooral het gevoel dat ze ongelooflijk bedot zijn. En heel wat Vlamingen het gevoel dat de politici er een ongelooflijk potje van hebben gemaakt. Als je zoveel belastinggeld uitgeeft, is dat een wel erg hoge prijs.
DS, 05-09-2009 (Ruud Goossens)
Zelfs als de Antwerpenaren op 18 oktober een helder antwoord geven op die ene Lange Wappervraag, zal het Oosterweeldossier nog lang blijven etteren. Nooit werd er zoveel geld gereserveerd voor een Vlaams infrastructuurproject, nooit was er zoveel onvrede. Waarom het BAM-project nog lang een klotedossier zal blijven.
Na een minicrisis in het Antwerpse schepencollege keurde de lokale gemeenteraad donderdagavond de vraag goed die de ruim 450.000 inwoners van de stad op 18 oktober zullen beantwoorden - als ze daar tenminste zin in hebben. Haalt u even diep adem: 'Moet de stad Antwerpen een gunstig advies geven voor de stedenbouwkundige vergunning van de Oosterweelverbinding op het huidige voorziene tracé tussen Zwijndrecht/Linkeroever en Merksem/Deurne. Ja of neen?' Simpel gesteld: bent u voor of tegen Lange Wapper?
Van een tweede vraag over de tunnel die door het studiebureau Arup/Sum werd uitgewerkt, is geen sprake meer. Burgemeester Janssens en de lokale actiecomités haalden bakzeil.
1. IEDER ZIJN STEM, IEDER ZIJN WAARHEID
Een argeloze buitenstaander zou, nu het referendum op poten staat, kunnen concluderen dat de Oosterweel-soap over goed anderhalve maand achter ons zal liggen. Als een volledige stad de kans krijgt om te antwoorden op welgeteld één ja-neevraag, dan is de discussie toch beslecht? Nee, dus. Niets is wat het lijkt als Lange Wapper om de hoek kijkt. Slechts één ding staat vast: dat de ellende nog érg lang zal duren.
a. Het onwaarschijnlijke scenario: een meerderheid stemt 'ja'
Zelfs als de meerderheid van de Antwerpenaren 'ja' antwoordt (een denkspoor waar eigenlijk nauwelijks nog rekening mee wordt gehouden), dan zal het dossier nog niet van de agenda verdwijnen. De kans lijkt bijzonder klein dat de tegenstanders van de brug in dat geval zullen ontwapenen: in de gemeenteraad van afgelopen donderdagavond zullen ze voldoende argumenten vinden om te zeggen dat de Antwerpenaren eigenlijk geen échte keuze werd voorgelegd, en dat heel wat tegenstanders dus 'gedegouteerd' zijn thuisgebleven. Een stevig draagvlak voor Lange Wapper zit er niet meer in, daarvoor hebben de contra-argumenten er te diep ingehakt.
Bovendien zal er, zelfs als de brug groen licht krijgt, nog altijd gebakkeleid worden over het BAM-tracé zelf. Tijdens de hoorzittingen over de Oosterweelverbinding in het Vlaams Parlement, enkele weken geleden, bleek dat ook de bedenkers van de brug ondertussen zelf vinden dat er nog behoorlijk wat aan hun ontwerpen gesleuteld moet worden. Zo lijkt het ondertussen een uitgemaakte zaak dat de aansluiting op de Antwerpse ring ernstig tegen het licht gehouden moet worden. Het is een van de redenen waarom voorzitter Bart De Wever van de N-VA (die zich in de gemeenteraad mee tegen een vraag over de tunnel verzette) op 18 oktober 'neen' zal antwoorden.
Zijn houding, en die van zijn medestanders, verklaart meteen ook waarom dit scenario zo onwaarschijnlijk is. Als zelfs de gematigde minnaars van een brug 'neen' gaan stemmen en dat ook publiek verkondigen, dan heb je als BAM-kopstuk een behoorlijk ernstig probleem. Karel Vinck lijkt de komende weken niets anders te kunnen doen dan zelf de boer op te gaan en mensen te overtuigen. Anders zal geen enkele Antwerpenaar weten of er nu eigenlijk ook iets goeds is aan die brug die ze over zijn stad willen bouwen.
b. Het al iets minder onwaarschijnlijke scenario: er duiken te weinig stemmers op
De stemmen worden pas geteld als 10 procent van de Antwerpenaren zijn mening geeft. Anders zal het referendum als 'niet representatief' de geschiedenis ingaan. De tegenstanders van Lange Wapper zullen dan precies dezelfde argumenten ontwikkelen als hierboven geschetst.
c. Het verwachte scenario: een duidelijke meerderheid stemt 'neen'
Zij die nu al vertellen dat er op 18 oktober helemaal niets meer te beslissen valt (omdat de tunnelvraag werd geschrapt), hebben ongelijk. Of ze overdrijven op zijn minst. Als de Antwerpenaren massaal naar de stembus trekken en bij grote meerderheid de brug over hun stad torpederen, dan lijkt Lange Wapper definitief begraven. Zelfs Vlaams minister-president Kris Peeters, zeker achter de schermen een prominent voorstander, belooft dan het geweer van schouder te zullen veranderen.
Toch zal het Oosterweeldossier, zelfs in het geval van een heel helder oordeel, voor ellende blijven zorgen. Want wat moet er dan wel gebeuren als alle werk van de voorbije tien jaar voor niets is geweest? In Ekeren is deze week al het eerste actiecomité opgericht tegen de tunnel die Ademloos en Straten-Generaal verdedigen. Wat als blijkt dat ook aan dat project ernstige nadelen verbonden zijn? Kan er wel zomaar een tunnel geboord worden onder enkele Seveso-bedrijven? Wat met het fijn stof dat uit zo'n ondergrondse pijp komt? En duikt er niet nóg een alternatief op?
d. Ook nog mogelijk: een nipte meerderheid stemt 'neen'
In dat geval ligt de discussie pas echt opnieuw open, zo kon iedereen donderdagavond al zien na afloop van de Antwerpse gemeenteraad. De SP.A van burgemeester Patrick Janssens vindt dat een 'neen' tegen de brug gelijk staat met een 'ja' voor de tunnel die het studiebureau Arup/Sum heeft uitgewerkt. Zelfs al beslisten de Antwerpse gemeenteraadsleden dat de bevolking daar geen vraag over mag beantwoorden.
Maar de andere meerderheidspartijen - CD&V, N-VA en Open VLD - zien het anders. Zij lijken dan te zullen inzetten op een aanpassing van het bestaande project. Ze wijzen onder meer op de gigantische schadeclaims die het bouwconsortium Noriant zal indienen als het uiteindelijk met lege handen zou achterblijven. Vlaams parlementslid Annick De Ridder (Open VLD) - verstoken van elke twijfel als Lange Wapper verdedigd moet worden - zei al met zoveel woorden dat een neen tegen de brug niet het einde van de brug mag betekenen.
Daarvoor werd ze trouwens meteen terechtgewezen door haar partijgenoot Roland Duchâtelet: 'Heeft ze de Burgermanifesten van Verhofstadt wel gelezen?' Net zoals het een publiek geheim is dat ook de Antwerpse Open VLD-schepen Ludo Van Campenhout (en vooral: inwoner van Merksem) de Wapper met plezier ziet kapseizen. Ook binnen partijen zorgt het dossier dus voor behoorlijk wat onenigheid.
Behalve bij de SP.A: daar draait iedereen het stuur als Patrick Janssens een nieuwe bocht neemt. Een paar jaar geleden zei hij in Humo: 'Walk and don't look back.' Nu lijkt het motto: 'Make a turn and don't look back.'
2. HET SPOOK VAN BOB EN LEONA
Sinds Patrick Janssens in het voorjaar van 2003 de burgemeesterssjerp overnam van Leona Detiège, werd Antwerpen na meer dan tien jaar politieke onrust weer een baken van stabiliteit. Zelfs nadat het SP.A-opperhoofd al zijn coalitiepartners electoraal had vermorzeld bij de laatste gemeenteraadsverkiezingen, bleef het rustig op en rond het Schoon Verdiep. Het bijna constante geruzie waarmee Antwerpen ten tijde van Bob Cools en Detiège de krantenkolommen haalde, keerde niet terug.
Maar deze week kreeg Janssens een lesje in nederigheid van zijn coalitiepartners. Tot het allerlaatste moment probeerde hij CD&V, N-VA en Open VLD ervan te overtuigen om met een tweede vraag in te stemmen en zo tegemoet te komen aan de vraag van de actiecomités, maar uiteindelijk zat er niets anders op dan zijn staart weer in te trekken en de banvloeken van de BAM-tegenstanders te incasseren. 'Plat op de buik', sneerde Groen!-raadslid Freya Piryns.
Bij de Antwerpse SP.A, goed voor 22 van de 55 zetels in de Antwerpse gemeenteraad, smaakt die nederlaag bijzonder bitter. Daar heeft men zich blauw geërgerd aan het aplomb waarmee CD&V-schepen Philip Heylen (gesteund door een fractie van een handvol mensen) op zijn strepen stond. Dat belooft voor een stevige fall-out te zorgen in toekomstige dossiers. Temeer omdat ook de Open VLD, sinds de partij op Vlaams niveau uit de meerderheid werd geknikkerd, niet langer een betrouwbare partner is in Antwerpen.
Bovendien zal de campagne voor het referendum, die vanaf nu tot 18 oktober in volle heftigheid zal woeden, de zaken nog op scherp zetten. De SP.A zal haar nederlaag in de gemeenteraad proberen te vergeten met een snedige contracampagne aan de zijde van Wim Van Hees (Ademloos) en Manu Claeys (Straten-Generaal). De uitspraken van SP.A-voorzitster Caroline Gennez in TerZake, gisteravond, lieten aan duidelijkheid niets te wensen over: de partij gaat nu pas écht voluit voor de tunnel.
3. EEN GESCHONDEN 'REDDER VAN ANTWERPEN'
Na zijn monsterscore bij de gemeenteraadsverkiezingen van oktober 2006 werd Patrick Janssens op het schild gehesen als de redder van de democratie. Door zijn eigen partij, waar de Antwerpse afdeling nochtans jarenlang gecatalogiseerd had gestaan als 'absoluut te mijden'. Maar ook door andere democraten: voor het eerst sinds heel erg lang moest Filip Dewinter op de verkiezingsavond moeite doen om een glimlach op zijn gelaat te toveren. Als Vlaams Belang in juni van dit jaar echt begon te kapseizen, dan mag Janssens zeggen dat hij het eerste duwtje gaf.
Maar wat Dewinter niet vermocht, kreeg Lange Wapper wél voor mekaar: een paar stevige blutsen meppen in het blazoen van de burgemeester. Die liep een wel erg bochtig parcours in het Oosterweeldossier. Eerst hield hij zich bijzonder lang op de vlakte. En toen Wim Van Hees, een voormalige collega van Janssens in de reclamewereld, de anti-Oosterweelcampagne écht op gang trok, besloot Janssens dus te wandelen en niet meer om te zien. Om de tegenstand en de potentiële electorale schade vervolgens exponentieel te zien groeien.
Janssens greep de studie van Arup/Sum dit voorjaar aan om het alsnog over een andere boeg te gooien en zich bij het groeiende kamp van Lange Wapper-opponenten te voegen. Hij werd plots een van de grootste pleitbezorgers van het tunneltraject. Maar toen een vraag over dat tracé deze week de cohesie in zijn eigen coalitie dreigde op te blazen, moest hij weer een scherpe bocht inzetten. Ademloos, Straten-Generaal en Groen! stonden meteen klaar om op hem in te hakken. Het is geen ongevaarlijk front voor een burgemeester die in de buurt van zijn vorige score wil uitkomen.
4. REGEN IN ANTWERPEN, DRUPPELS IN BRUSSEL
Officieel is een vraagstelling in een lokaal referendum een pietluttigheid waarover een Vlaamse minister-president zich niet druk hoeft te maken, maar in de praktijk was het Kris Peeters zelf die, geassisteerd door De Wever, zijn Antwerpse troepen aanvuurde. Hij won het gevecht, mooi meegenomen, maar de CD&V'er dreigt er wel een prijs voor te betalen in zijn eigen Vlaamse coalitie. Bij de socialisten is het revanchisme niet van de lucht.
Op de persconferentie na de Vlaamse regering van gisteren bleef SP.A-viceminister-president Ingrid Lieten nog redelijk op de vlakte. Van een oorlogsverklaring aan het adres van haar coalitiepartners was geen sprake, maar binnenskamers is de lijn van de Vlaamse socialisten duidelijk. Als de Antwerpenaars de brug afwijzen, dan kómt er ook geen brug, punt. Die strijd zal, als het referendum eenmaal achter de rug is, in de Vlaamse regering gevoerd moeten worden. Dat belooft hommeles te geven.
5. SLECHTE PUNTEN VOOR 't STAD
Een populariteitstest zullen Antwerpenaren nooit winnen in de rest van Vlaanderen, en voor hun politici geldt hetzelfde. Nogal wat niet-Antwerpse volksvertegenwoordigers beginnen zich steeds meer te ergeren aan alle heibel en geknoei in het Oosterweeldossier: 'Dan geven we ze een smak geld en dan verkloten ze het dossier met honderd per uur.'
De kritiek is niet altijd terecht (de fouten zijn echt niet alleen aan Antwerpenaren toe te schrijven), maar het is wel een realiteit waar je als lokale politicus maar beter rekening mee kunt houden. Zolang het Oosterweeldossier niet opgelost is, moet Antwerpen niet op veel cadeautjes rekenen in Brussel.
En nog een niet onbelangrijk probleem: aan de Oosterweelverbinding hangen nog een hoop andere dossiers. De Lange Wapper maakt deel uit van het Masterplan Antwerpen, waarmee de Vlaamse regering de mobiliteitsknoop in en rond Antwerpen wil aanpakken. Minister-president Kris Peeters heeft al laten weten dat als de brug wordt weggestemd door de Antwerpenaren, ook andere projecten in gevaar dreigen te komen.
De tolheffing die voorzien wordt in de Oosterweelverbinding, is in ieder geval nogal cruciaal voor de financiering van enkele andere onderdelen van het Masterplan, zoals de verlenging van een aantal tramlijnen en de aanleg van een 'groene singel' rond de stad.
Bovendien doet Europa nu al moeilijk over de financiering van die projecten, met name over het feit dat ze niet in de Vlaamse begroting worden ingeschreven.
6. EEN HOGE PRIJS VOOR ALLE POLITICI
Zoals hierboven al opgemerkt: alle schuld voor het mismanagement van het Oosterweeldossier in de schoenen van Antwerpse politici schuiven zou erg onheus zijn. Dat is niet alleen hun verantwoordelijkheid. Was het wel zo'n goed idee om dit project toe te vertrouwen aan een constructie (de BAM) die eigenlijk ontsnapt aan elke democratische controle? Had de keuze voor het Lange Wappertracé niet veel transparanter kunnen verlopen? Waarom leken de gewone Antwerpenaren (en Vlamingen) jarenlang nauwelijks te mogen weten waar het precies over ging?
Het resultaat mag er in ieder geval wezen. Nog voor er één schop in de grond is gegaan, hebben behoorlijk wat Antwerpenaren nu al vooral het gevoel dat ze ongelooflijk bedot zijn. En heel wat Vlamingen het gevoel dat de politici er een ongelooflijk potje van hebben gemaakt. Als je zoveel belastinggeld uitgeeft, is dat een wel erg hoge prijs.
DS, 05-09-2009 (Ruud Goossens)