Barst
1st July 2009, 21:35
Wilsdaad
Gisteren heb ik met grote aandacht de eedaflegging van de nieuwe Vlaamse parlementsleden bekeken. Eigenlijk was dat behoorlijk saai, al die gekozenen die daar dezelfde zeven woorden kwamen afdreunen.
Maar het werd interessant als je op de details ging letten. Op hun intonatie bijvoorbeeld. Of op de manier waarop ze de hand opstaken om de eed af te leggen. Kennelijk zegt het reglement niets over hoe dat moet. De meesten staken de rechterhand op, een tweetal de linker en eentje geen enkele.
Die laatste - hoeft het ons te verbazen? - luistert naar de naam Herman Schueremans. Zo maakte hij al bij zijn eedaflegging meteen duidelijk dat hij opnieuw niet van plan is ook één vinger uit te steken voor het nochtans goed betaalde mandaat waarvoor hij zich liet kiezen.
Sommigen spraken de eedformule uit met geheven open hand, soms met een achteloos zwaaitje dat me sterk deed denken aan de manier waarop fatterige nazi's de Hitlergroet brachten in de televisieserie 'Allo 'Allo. Velen staken twee gestrekte, samengeklemde vingers op, sommigen maakten een V-teken.
Een voor een passeerden ze, een paar bekende koppen, velen over wie ik nog nooit wat had gehoord en van wie ik vrees dat ik nooit nog wat over hen zal horen, en allen zagen ze er vooral vrij gewoontjes uit. Dat was een geruststelling: het zijn echte vertegenwoordigers van het volk. 'Gewoon' is namelijk het gemiddelde van wat wij allen zijn.
Zo werd het al bij al toch een aardig en nuttig vertoon, waarin de waardigheid van het democratische ambt zich moeiteloos vermengde met alles wat des mensen is, zowel met schutterigheid als met de joligheid van een eerste schooldag. Want rituelen moeten er zijn.
En gelukkig had dit maar weinig meer van doen met de plechtstatigheid die daar vroeger wel eens werd vertoond. Het eerste autonoom verkozen Vlaams parlement was zeker een historisch evenement, maar de bombast waarin een minister-president als Luc Van den Brande placht te grossieren, maakte dat altijd een beetje knullig. Het is toen dat ik me op de gedachte betrapte dat mijn twijfels over die eerste Vlaamse regeringen vooral waren ingegeven door esthetische bezwaren: hol theater is niet mooi om te zien.
Om diezelfde reden ben ik die rouwende fans van Michael Jackson nu al hartsgrondig beu. En al evenzeer al dat zogezegde eerbetoon aan de dode zanger dat we vanwege de Herman Schueremansen van deze wereld nog te verduren zullen krijgen. Vooringenomen als ik ben, denk ik dat al dat lui meer treuren om de leegte in hun eigen leven dan omdat er een mens is gestorven.
Die vooringenomenheid kan niet altijd kwaad, want soms is instemming een gevaarlijke houding. Ze leidt tot allerlei vormen van ongewenste correctheid en hersenloosheid. En dat gebeurt wanneer het ritueel de inhoud gaat overschaduwen. Instemming lijkt nochtans positief, welwillend en te getuigen van empathie en van een open geest, van al die eigenschappen die een mens heten te sieren. Wat u zegt is waar en misschien ook wel mooi en goed.
Maar misschien is net het tegendeel het geval.
De gedachte kwam in me op toen ik uit een tekst-met-een-mening de conclusie trok dat hij 'goed' was en me vervolgens afvroeg waarom ik dat vond. Want de tekst getuigde bij nader toezien niet van opmerkelijke stilistische kwaliteiten, bevatte geen pareltjes van inzichten en droeg al evenmin opzienbarende argumentaties aan.
Uiteindelijk, zo moest ik voor mezelf toegeven, betuigde ik mijn instemming met de tekst omdat hij weerspiegelde wat ik zelf al dacht, omdat hij me sterkte in mijn eigen overtuiging. Uit een soort luiheid van geest eigenlijk.
Ik betrapte mezelf erop dat ik door de tekst in kwestie oké te vinden, geen oordeel uitsprak over de kwaliteit van de publieke discussie, maar uitsluitend uit was op het soigneren van mijn mentale comfort.
Want toegegeven, niemand wordt graag in de zekerheid van zijn overtuigingen gestoord. En eigenlijk doet dat onrecht aan die overtuigingen. Wie alleen uit is op instemming en de twijfel niet toelaat, is dan toch niet helemaal zo zeker van de robuustheid van wat hij denkt.
De wetenschap heeft daar wat op gevonden, de falsificatiemethode: tracht je eigen hypothesen ernstig tegen te spreken. Alleen zo kan je ze verfijnen, ze beter, mooier en juister maken. Maar dan moet je de tegenspraak toelaten. Twijfelen is geen vorm van slapte, maar een wilsdaad.
Misschien zal ik op een dag Herman Schueremans nog leren appreciëren. Zelfs die twijfel wil ik toelaten.
Marc Reynebeau is redacteur van deze krant.
DS, 01-07-2009
Gisteren heb ik met grote aandacht de eedaflegging van de nieuwe Vlaamse parlementsleden bekeken. Eigenlijk was dat behoorlijk saai, al die gekozenen die daar dezelfde zeven woorden kwamen afdreunen.
Maar het werd interessant als je op de details ging letten. Op hun intonatie bijvoorbeeld. Of op de manier waarop ze de hand opstaken om de eed af te leggen. Kennelijk zegt het reglement niets over hoe dat moet. De meesten staken de rechterhand op, een tweetal de linker en eentje geen enkele.
Die laatste - hoeft het ons te verbazen? - luistert naar de naam Herman Schueremans. Zo maakte hij al bij zijn eedaflegging meteen duidelijk dat hij opnieuw niet van plan is ook één vinger uit te steken voor het nochtans goed betaalde mandaat waarvoor hij zich liet kiezen.
Sommigen spraken de eedformule uit met geheven open hand, soms met een achteloos zwaaitje dat me sterk deed denken aan de manier waarop fatterige nazi's de Hitlergroet brachten in de televisieserie 'Allo 'Allo. Velen staken twee gestrekte, samengeklemde vingers op, sommigen maakten een V-teken.
Een voor een passeerden ze, een paar bekende koppen, velen over wie ik nog nooit wat had gehoord en van wie ik vrees dat ik nooit nog wat over hen zal horen, en allen zagen ze er vooral vrij gewoontjes uit. Dat was een geruststelling: het zijn echte vertegenwoordigers van het volk. 'Gewoon' is namelijk het gemiddelde van wat wij allen zijn.
Zo werd het al bij al toch een aardig en nuttig vertoon, waarin de waardigheid van het democratische ambt zich moeiteloos vermengde met alles wat des mensen is, zowel met schutterigheid als met de joligheid van een eerste schooldag. Want rituelen moeten er zijn.
En gelukkig had dit maar weinig meer van doen met de plechtstatigheid die daar vroeger wel eens werd vertoond. Het eerste autonoom verkozen Vlaams parlement was zeker een historisch evenement, maar de bombast waarin een minister-president als Luc Van den Brande placht te grossieren, maakte dat altijd een beetje knullig. Het is toen dat ik me op de gedachte betrapte dat mijn twijfels over die eerste Vlaamse regeringen vooral waren ingegeven door esthetische bezwaren: hol theater is niet mooi om te zien.
Om diezelfde reden ben ik die rouwende fans van Michael Jackson nu al hartsgrondig beu. En al evenzeer al dat zogezegde eerbetoon aan de dode zanger dat we vanwege de Herman Schueremansen van deze wereld nog te verduren zullen krijgen. Vooringenomen als ik ben, denk ik dat al dat lui meer treuren om de leegte in hun eigen leven dan omdat er een mens is gestorven.
Die vooringenomenheid kan niet altijd kwaad, want soms is instemming een gevaarlijke houding. Ze leidt tot allerlei vormen van ongewenste correctheid en hersenloosheid. En dat gebeurt wanneer het ritueel de inhoud gaat overschaduwen. Instemming lijkt nochtans positief, welwillend en te getuigen van empathie en van een open geest, van al die eigenschappen die een mens heten te sieren. Wat u zegt is waar en misschien ook wel mooi en goed.
Maar misschien is net het tegendeel het geval.
De gedachte kwam in me op toen ik uit een tekst-met-een-mening de conclusie trok dat hij 'goed' was en me vervolgens afvroeg waarom ik dat vond. Want de tekst getuigde bij nader toezien niet van opmerkelijke stilistische kwaliteiten, bevatte geen pareltjes van inzichten en droeg al evenmin opzienbarende argumentaties aan.
Uiteindelijk, zo moest ik voor mezelf toegeven, betuigde ik mijn instemming met de tekst omdat hij weerspiegelde wat ik zelf al dacht, omdat hij me sterkte in mijn eigen overtuiging. Uit een soort luiheid van geest eigenlijk.
Ik betrapte mezelf erop dat ik door de tekst in kwestie oké te vinden, geen oordeel uitsprak over de kwaliteit van de publieke discussie, maar uitsluitend uit was op het soigneren van mijn mentale comfort.
Want toegegeven, niemand wordt graag in de zekerheid van zijn overtuigingen gestoord. En eigenlijk doet dat onrecht aan die overtuigingen. Wie alleen uit is op instemming en de twijfel niet toelaat, is dan toch niet helemaal zo zeker van de robuustheid van wat hij denkt.
De wetenschap heeft daar wat op gevonden, de falsificatiemethode: tracht je eigen hypothesen ernstig tegen te spreken. Alleen zo kan je ze verfijnen, ze beter, mooier en juister maken. Maar dan moet je de tegenspraak toelaten. Twijfelen is geen vorm van slapte, maar een wilsdaad.
Misschien zal ik op een dag Herman Schueremans nog leren appreciëren. Zelfs die twijfel wil ik toelaten.
Marc Reynebeau is redacteur van deze krant.
DS, 01-07-2009