Barst
19th March 2009, 21:36
EXCUSES
Op 10 maart schreef paus Ratzinger zijn broeders in het bisschopsambt een brief. Daarin verontschuldigde hij zich voor de deining die hij veroorzaakte door de excommunicatie van monseigneur Richard Williamson op te heffen. Dat stond toch in de kranten. Maar niet in de brief. De paus licht zijn houding toe, dat wel. Maar excuses? Niet dus.
Met zelfkritiek, wat nog iets anders is, springt de Heilige Vader ook al hoogst spaarzaam om. De negationistische uitspraken van Williamson waren hem niet ter ore gekomen, ook al wist de halve wereld ervan. Misschien moesten we maar eens vaker het internet raadplegen, betoogt de paus. Interessante nieuwsbron, verneemt hij overal. Weet hij van horen zeggen. Want een paus heeft een tussenpersoon nodig om met het internet in contact te komen. Anders is de werkelijkheid te nabij. En bovendien gaat van het net uit een schaamteloze directheid, die met de eeuwenoude Vaticaanse etiquette onverenigbaar lijkt.
Geen pauselijke verontschuldigingen dus. Maar er is meer. De paus gaat in de tegenaanval. Hij berispt wie de voorbije weken kritiek op hem had. Katholieken die meenden naar hem te moeten uithalen met open vijandigheid. Stoute katholieken. Gelukkig vond de paus steun bij 'onze joodse vrienden'.
Kijk, misschien ben ik bevooroordeeld. En zeer zeker ben ik een slecht mens. Maar ik heb de indruk dat de paus zich niet in staat acht om werkelijk fouten te maken. Precies daarom maakt hij ze. Waarom geeft hij niet gewoon toe: internet is niets voor mij, ik verkies solide theologische traktaten met hardcover? Of: er liggen te veel dossiers op mijn bureau om ze allemaal te beheersen. Sorry daarvoor en volgende keer beter.
Soms heb ik de indruk dat de paus te geleerd is om slim, en te cerebraal is om warm te zijn. Moet de paus zich dan verontschuldigen? Niet altijd. Ik ben geen voorstander van een sorry-cultuur, waarin iedereen zich te pas en te onpas verontschuldigt en daarna onmiddellijk tot de orde van de dag overgaat. Neem nu een man die de hele avond en een stuk van de nacht met zijn vrouw ruzie maakt, waarna hij ogenblikkelijk in slaap valt en zij de hele nacht geen oog dicht doet. 's Morgens zegt hij onder het poetsen zijner tanden vluchtig sorry, terwijl er een beetje tandpasta op zijn pyjama spat, en vertrekt met een opgelucht gemoed naar zijn werk. Zijn vrouw ligt heel stilletjes nog wat na te snikken, maar hij merkt het niet. Te gemakkelijk.
Op twee momenten zijn verontschuldigen trouwens compleet fout. Wanneer ze niets betekenen. En wanneer ze uitgaan van wie geen ongelijk, maar gelijk heeft.
Verontschuldigingen die te gemakkelijk zijn, die niets kosten, zijn eerder een grap of een belediging dan een troost. Het leed uit het verleden staat in schril contrast met de zwierige argeloosheid waarmee de excuses worden geformuleerd. Veronderstel even dat Silvio Berlusconi zich, als erfgenaam van het Romeinse rijk, bij de bevolking van Tongeren verontschuldigt voor het leed dat de Eburonen werd aangedaan. Daarbij legt hij een krans neer aan de voet van het standbeeld van Ambiorix. Zoiets is alleen maar onnozel. De verontschuldigingen worden dan weer pijnlijk wanneer ze op meer recente feiten slaan en het vermoeden rijst dat de boetvaardige spreker ze niet werkelijk betreurt. Uiterst rechtse leiders die zich voor de Holocaust verontschuldigen: ik zie het niet graag.
Verontschuldigingen zijn evenzeer uit den boze wanneer iemand gelijk heeft of denkt te hebben. Wie zich dan verontschuldigt, geeft blijk van minachting tegenover zijn slachtoffer, allerminst van grootmoedigheid. In een partnerrelatie is de onterechte verontschuldiging vaak het begin van het einde: wie meent gelijk te hebben, verontschuldigt zich toch, omdat een vlugge knieval minder energie vergt dan een echt gesprek waarin de onderste steen naar boven komt. De verontschuldiging als een uiting van oprukkende desinteresse: zij bestaat. En zij is gevaarlijk.
Maar de opheffing van de straf die Williamson opliep, is minder lang geleden dan de schermutselingen tussen Julius Caesar en Ambiorix. Verder kan ik mij nauwelijks voorstellen dat paus Ratzinger werkelijk meent dat zijn beslissing de juiste was. Dus beschikt hij waarschijnlijk niet over het talent om zich op een gracieuze wijze te verontschuldigen. Omdat hij geen Italiaan maar een Duitser is? Aan een dergelijke domme veralgemening waag ik mij niet. Misschien wel omdat hij paus is en dus eenzaam. Niemand houdt genoeg van hem om hem wild te kussen, wat op zijn leeftijd niet meteen als een nadeel moet worden beschouwd. Maar erger, niemand voelt voor de paus waarachtige liefde die tot warme tegenspraak leidt. Wie dicht bij God staat, is eenzaam. Hem rest niets anders dan het grote gelijk, ook al weet hij diep in zijn hart dat hij zich vergist.
DS, 19-03-2009 (Rik Torfs)
Op 10 maart schreef paus Ratzinger zijn broeders in het bisschopsambt een brief. Daarin verontschuldigde hij zich voor de deining die hij veroorzaakte door de excommunicatie van monseigneur Richard Williamson op te heffen. Dat stond toch in de kranten. Maar niet in de brief. De paus licht zijn houding toe, dat wel. Maar excuses? Niet dus.
Met zelfkritiek, wat nog iets anders is, springt de Heilige Vader ook al hoogst spaarzaam om. De negationistische uitspraken van Williamson waren hem niet ter ore gekomen, ook al wist de halve wereld ervan. Misschien moesten we maar eens vaker het internet raadplegen, betoogt de paus. Interessante nieuwsbron, verneemt hij overal. Weet hij van horen zeggen. Want een paus heeft een tussenpersoon nodig om met het internet in contact te komen. Anders is de werkelijkheid te nabij. En bovendien gaat van het net uit een schaamteloze directheid, die met de eeuwenoude Vaticaanse etiquette onverenigbaar lijkt.
Geen pauselijke verontschuldigingen dus. Maar er is meer. De paus gaat in de tegenaanval. Hij berispt wie de voorbije weken kritiek op hem had. Katholieken die meenden naar hem te moeten uithalen met open vijandigheid. Stoute katholieken. Gelukkig vond de paus steun bij 'onze joodse vrienden'.
Kijk, misschien ben ik bevooroordeeld. En zeer zeker ben ik een slecht mens. Maar ik heb de indruk dat de paus zich niet in staat acht om werkelijk fouten te maken. Precies daarom maakt hij ze. Waarom geeft hij niet gewoon toe: internet is niets voor mij, ik verkies solide theologische traktaten met hardcover? Of: er liggen te veel dossiers op mijn bureau om ze allemaal te beheersen. Sorry daarvoor en volgende keer beter.
Soms heb ik de indruk dat de paus te geleerd is om slim, en te cerebraal is om warm te zijn. Moet de paus zich dan verontschuldigen? Niet altijd. Ik ben geen voorstander van een sorry-cultuur, waarin iedereen zich te pas en te onpas verontschuldigt en daarna onmiddellijk tot de orde van de dag overgaat. Neem nu een man die de hele avond en een stuk van de nacht met zijn vrouw ruzie maakt, waarna hij ogenblikkelijk in slaap valt en zij de hele nacht geen oog dicht doet. 's Morgens zegt hij onder het poetsen zijner tanden vluchtig sorry, terwijl er een beetje tandpasta op zijn pyjama spat, en vertrekt met een opgelucht gemoed naar zijn werk. Zijn vrouw ligt heel stilletjes nog wat na te snikken, maar hij merkt het niet. Te gemakkelijk.
Op twee momenten zijn verontschuldigen trouwens compleet fout. Wanneer ze niets betekenen. En wanneer ze uitgaan van wie geen ongelijk, maar gelijk heeft.
Verontschuldigingen die te gemakkelijk zijn, die niets kosten, zijn eerder een grap of een belediging dan een troost. Het leed uit het verleden staat in schril contrast met de zwierige argeloosheid waarmee de excuses worden geformuleerd. Veronderstel even dat Silvio Berlusconi zich, als erfgenaam van het Romeinse rijk, bij de bevolking van Tongeren verontschuldigt voor het leed dat de Eburonen werd aangedaan. Daarbij legt hij een krans neer aan de voet van het standbeeld van Ambiorix. Zoiets is alleen maar onnozel. De verontschuldigingen worden dan weer pijnlijk wanneer ze op meer recente feiten slaan en het vermoeden rijst dat de boetvaardige spreker ze niet werkelijk betreurt. Uiterst rechtse leiders die zich voor de Holocaust verontschuldigen: ik zie het niet graag.
Verontschuldigingen zijn evenzeer uit den boze wanneer iemand gelijk heeft of denkt te hebben. Wie zich dan verontschuldigt, geeft blijk van minachting tegenover zijn slachtoffer, allerminst van grootmoedigheid. In een partnerrelatie is de onterechte verontschuldiging vaak het begin van het einde: wie meent gelijk te hebben, verontschuldigt zich toch, omdat een vlugge knieval minder energie vergt dan een echt gesprek waarin de onderste steen naar boven komt. De verontschuldiging als een uiting van oprukkende desinteresse: zij bestaat. En zij is gevaarlijk.
Maar de opheffing van de straf die Williamson opliep, is minder lang geleden dan de schermutselingen tussen Julius Caesar en Ambiorix. Verder kan ik mij nauwelijks voorstellen dat paus Ratzinger werkelijk meent dat zijn beslissing de juiste was. Dus beschikt hij waarschijnlijk niet over het talent om zich op een gracieuze wijze te verontschuldigen. Omdat hij geen Italiaan maar een Duitser is? Aan een dergelijke domme veralgemening waag ik mij niet. Misschien wel omdat hij paus is en dus eenzaam. Niemand houdt genoeg van hem om hem wild te kussen, wat op zijn leeftijd niet meteen als een nadeel moet worden beschouwd. Maar erger, niemand voelt voor de paus waarachtige liefde die tot warme tegenspraak leidt. Wie dicht bij God staat, is eenzaam. Hem rest niets anders dan het grote gelijk, ook al weet hij diep in zijn hart dat hij zich vergist.
DS, 19-03-2009 (Rik Torfs)