Zware criminelen vrijuit door procedurefout

[Barst]

Zware criminelen vrijuit door procedurefout


GENT - Drugs- en mensenhandelaars gaan na een uitspraak in Gent vrijuit door een procedurefout.


Veroordeeld in eerste aanleg tot zware gevangenisstraffen wegens mensenhandel en drugshandel. Vrij door een procedurefout, in hoger beroep. Het is gisteren voorgevallen in drie dossiers van zware georganiseerde criminaliteit, voor het hof van beroep in Gent.

De fout is voorgevallen tijdens het vooronderzoek, voor de kamer van inbeschuldigingstelling (KI). De openbare aanklager was niet aanwezig bij het verhoor van de beklaagden, toen de KI controleerde of het bewijs dat werd verzameld via een observatie (schaduwoperatie), correct is verkregen.

Dat feit is voor het hof van beroep in Gent voldoende om de hele strafvervolging 'niet ontvankelijk' te verklaren. In de zaak van mensenhandel zitten zes beklaagden in de cel. Ze moeten noodgedwongen vrijgelaten worden. Hun veroordeling in eerste aanleg is vernietigd, zodat ze niet in de cel gehouden kunnen worden.

'Jarenlang speurwerk door de politie en het gerecht gaat op deze manier verloren', zegt advocaat Paul Quirynen, die namens het Centrum voor Racismebestrijding optreedt voor de slachtoffers van de mensenhandelaars. 'Dit is erg ontmoedigend.'

In deze 'zaak-Singh' hadden de kopstukken in de mensenhandel celstraffen van zeven, vijf jaar en nog eens vijf jaar gekregen. In de 'drugszaak-Karabulut' ging het om de invoer van 300 kg heroïne. In het 'dossier-Sekkaki' kreeg de hoofdbeklaagde in Dendermonde drie jaar cel wegens een mislukte ontsnappingspoging.

In elk van die strafzaken gaan de beklaagden nu, na de uitspraak in hoger beroep, vrijuit. Sekkaki blijft wel in de cel wegens een andere veroordeling.

En daar eindigt het niet mee. In naar schatting tientallen andere strafonderzoeken in Oost- en West-Vlaanderen waarbij speciale onderzoeksmethoden zoals de observatie zijn gebruikt, dreigt hetzelfde te gebeuren.

De persrechter van het Gentse hof van beroep, Martin Minnaert, spreekt van een 'gigantisch probleem'. 'Hoewel het bewijs tegen de beklaagden correct is verkregen, kleeft er een gebrek aan. En dat gebrek is volgens het hof niet te herstellen.'

Volgens Minnaert moet het Hof van Cassatie nu duidelijkheid verschaffen en de rechtszekerheid herstellen. Aan de vrijlating van bijvoorbeeld de zes beklaagden in de mensenhandelzaak verandert dit niets. Bovendien heeft Cassatie al in oktober 2008 gezegd dat de openbare aanklager tijdens de procedure voor de KI aanwezig moet zijn, anders is het hele onderzoek ongeldig.

Volgens Centrum-advocaat Quirynen staat de fout die is gemaakt, niet in verhouding tot de sanctie. 'Het gaat om een beoordelingsfout die te goeder trouw is gemaakt, maar de gevolgen zijn wraakroepend. De feiten zijn bewezen, het bewijs is correct verkregen maar het is niet correct aan het hof van beroep voorgelegd, dus gaan de beklaagden vrijuit. Hoe moet je dit aan de slachtoffers meedelen? Deze uitspraak zal opnieuw leiden tot een algemene afkeuring van het werk van justitie door de publieke opinie.'

Dat de procedurefout is gemaakt, valt enigszins te begrijpen. De wet over de bijzondere onderzoeksmethoden, of BOM-wet, is dubbelzinnig. De wet zelf zegt dat de beklaagden, de slachtoffers en de aanklager afzonderlijk moeten worden gehoord. Terzelfder tijd geldt het algemeen principe dat de beklaagden hun argumenten altijd aan de aanklager moeten kunnen voorleggen.

Bovendien is de BOM-wet ook al twee keer gedeeltelijk vernietigd door het Grondwettelijk Hof. Vooral het gebruik van een vertrouwelijk dossier is een doorn in het oog van strafadvocaten. Met het vrijuit gaan van de zware criminelen in Gent staat meteen de BOM-wet weer ter discussie.


DS, 07-01-2009 (Filip Verhoest)

[Barst]

Virus besmet tientallen strafzaken


GENT - Veroordeeld tot zware gevangenisstraffen in eerste aanleg wegens mensenhandel of drugssmokkel. Vrijuit in beroep wegens een procedurefout. Het was gisteren opnieuw een zwarte dag voor de Belgische justitie.


'Deze uitspraken moeten verschrikkelijk ontmoedigend zijn voor de speurders en mensen van het gerecht die jarenlang aan deze strafzaken hebben gewerkt.'

Advocaat Paul Quirynen van het Centrum voor Racismebestrijding noemt het vrijuit gaan van zware criminelen door een procedurefout 'maatschappelijk schokkend'.

'De procedurefout werd te goeder trouw gemaakt. De sanctie hierop, de volstrekte nietigheid van de strafvordering, staat niet in verhouding tot die beoordelingsfout. En de slachtoffers van deze criminelen blijven in de kou staan.'

De uitspraak van het hof van beroep in Gent kwam voor de meesten niet als een verrassing. Eerder had de Gentse strafpleiter Hans Rieder de procedure voor de kamer van inbeschuldigingstelling (KI) aangevochten voor het Hof van Cassatie. Met succes.

Als politiemensen een verdachte bijvoorbeeld vanuit een huis observeren, moet die 'speciale onderzoeksmethode' gecontroleerd worden door de kamer van inbeschuldigingstelling. Daarbij worden de beklaagden verhoord.

In de hoven van beroep in Antwerpen en Brussel gebeurt dat telkens in aanwezigheid van de openbaar aanklager.

Bij het hof van beroep in Gent was dat in tientallen strafzaken niet het geval - inmiddels is de praktijk aangepast. Dat is een beoordelingsfout, die te verklaren valt door de dubbelzinnigheid van de wet over de bijzondere opsporingsmethoden (BOM-wet).

Maar de fout is gebeurd en valt volgens het hof van beroep in Gent niet meer te herstellen. 'Het bewijs verkregen door observatie is niet toelaatbaar', staat in het arrest.

'Dat het openbaar ministerie niet aanwezig was bij de verhoren van de beklaagden, miskent het recht op tegenspraak en op een eerlijk proces. Het hele proces is hierdoor aangetast en dat valt niet te herstellen.'

De openbaar aanklager had nog voorgesteld de uitspraak voor onbepaalde tijd op te schorten. Dat zou de minister van Justitie de mogelijkheid bieden tussenbeide te komen en gebruik te maken van zijn injunctierecht.

Maar dat is door het hof van beroep in Gent afgewezen. De beklaagden, zeker degenen die in de gevangenis zitten, hebben recht op een uitspraak binnen een redelijke termijn, aldus het hof.

De advocaten van de beklaagden verdedigen de principiële beslissing van het hof in Gent. In strafzaken behoren procedures tot de kern van het recht en van de vrijheden van burgers, zeggen ze. Deze uitspraak is in het belang van de democratische rechtsstaat, argumenteren ze.

De advocaten van de slachtoffers daarentegen wijzen erop dat de feiten zwaarwichtig zijn (mensenhandel, drugshandel, gijzeling), dat de speurders tijdens het onderzoek niet buiten hun boekje zijn gegaan en dat de beklaagden in eerste aanleg tot zware straffen zijn veroordeeld.

'Het is alsof een schitterend verhaal teniet wordt gedaan door een storende dt-fout', zegt advocaat Quirynen.

Hij wijst ook op de impact voor andere dossiers van zware georganiseerde criminaliteit in Oost- en West-Vlaanderen, het gebied waarvoor de KI in Gent bevoegd is.

'De fout die zich in de kamer van inbeschuldigingstelling heeft voorgedaan, is als een snel verspreidend virus dat andere strafdossiers besmet. Andere beklaagden zullen deze uitspraak met open armen aangrijpen en op hun beurt vrijkomen. De gevolgen zijn catastrofaal.'

'Je zou je eens moeten voorstellen dat dit gebeurt in een zaak van seksuele delinquentie: het hele land staat op zijn kop. Maar mensenhandel raakt de mensen blijkbaar niet zo sterk. Dat staat ver van hun bed.'

De verwachting is dat het openbaar ministerie cassatieberoep aantekent tegen de uitspraken in Gent. Maar het is weinig waarschijnlijk dat het Hof van Cassatie in korte tijd van mening verandert. In oktober van vorig jaar nog verklaarde Cassatie dat de openbaar aanklager tijdens de hele procedure voor de KI aanwezig moet zijn, of er is sprake van een ongeldig onderzoek.

Een van de criminelen die door de uitspraak in Gent vrijuit gaat, is Ashraf Sekkaki. Hij kreeg vorig jaar in Dendermonde drie jaar voor een weliswaar mislukte ontsnappingspoging. Enkele anderen kregen celstraffen wegens bendevorming.

Sekkaki ontsnapte eerder uit de gevangenis van Turnhout en verblijft nu in de hoogbeveiligde vleugel van de gevangenis van Brugge. Hij is eerder veroordeeld tot opsluiting na gewapende overvallen en carjackings, zodat er geen kans bestaat dat de man door de procedurefout vrijkomt.

De komende weken behandelt het hof van beroep nog diverse strafzaken waarbij de Gentse kamer van inbeschuldigingstelling de toepassing van de bijzondere opsporingsmethoden controleerde. Als de observatie of infiltratie het enige bewijs opleverde tegen de beklaagden, zullen de uitspraken in dezelfde lijn liggen als gisteren.

www.juridat.be


DS, 07-01-2009 (Filip Verhoest)