Van Rompuy I versus Leterme I

[Barst]

Zal Van Rompuy I het volgens U beter doen dan Leterme I?

[Barst]

Elk nadeel heeft zijn voordeel


Met Herman Van Rompuy wordt volgens Carl Devos een 'absolute topper' premier. Maar tegelijk zijn er nogal wat redenen waarom we van deze topper niet al te veel moeten verwachten. Waardoor de kans natuurlijk groot is dat hij onze verwachtingen overtreft.


Van Rompuy I gaat van start in zowat de slechts denkbare omstandigheden. De premier, zonder twijfel een absolute topper, is bij gebrek aan alternatief de juiste man op de juiste plaats op het juiste ogenblik. Ook al had hij daar voordien geen zin in en heeft wellicht vooral de dreigende terugkeer van Verhofstadt hem doen keren. Hij moet als premier de meest enthousiaste en overtuigde speler worden van een ploeg die hij voordien haarscherp en soms vriendelijk vernietigend analyseerde. Van Rompuy was niet enthousiast over het budgettaire werk en het sociaaleconomisch relanceplan van Leterme I. Dat bevat nogal wat lekkers voor de liberalen, die daar dus geen centimeter van willen afknippen. De begrotingsopmaak wordt nog interessant.

Van Rompuy had het voorbije jaar niet altijd de beste relaties met een belangrijk deel van zijn partij. Hij had zich teruggetrokken in de rol van wijze die vanaf de flanken commentaar leverde bij het spektakel waar hij vele bedenkingen bij had. Tijdens zijn verkennerschap kwamen het wantrouwen en de meningsverschillen tussen Van Rompuy en enkele communautaire scherpslijpers uit de reflectiegroep naar boven. Een van die critici zit nu in de regering als minister van Justitie. Maar, zoals bij Van Rompuy maakt de functie de man. Ze schrijven zich in in de beslissing van hun partij en kiezen voor de continuïteit.

Van Rompuy moet verder met gewonde partijen. Open VLD zit niet goed in zijn vel. De verhuizing van Dewael haalt hem weg uit de zichtbaarheid en van enkele netelige dossiers, er komt nog steeds geen overtuigend antwoord op de vraag wat die partij in de regering zit te doen. Meer dan erger voorkomen lukt voorlopig niet. Over CD&V is al veel inkt gevloeid. Het spektakelverhaal na het ontslag van Vervotte is te vet aangedikt. Van een bloedbad en schisma in de partij is geen sprake. Er was geen standenoorlog, tot bewijs van het tegendeel ook geen gecoördineerde aanval vanuit het kamp Leterme tegen de rest van zijn partij. Maar dat wil geenszins zeggen dat er niets aan de hand is. Integendeel.

De woorden van Vervotte zinderen na. Ze wijzen erop dat velen in CD&V, wellicht meer in de buik dan in de kop van de partij, vinden dat de partij een te zware prijs betaalt voor de crisis van de voorbije weken. Misschien wijst de brief van Vervotte niet zozeer op een wrijving tussen standen of kampen, maar eerder op het verschil tussen de verantwoordelijkheid van het apparaat versus het onbegrip van de basis. Het gevoel dat CD&V, Leterme en Van Deurzen in het bijzonder, onrecht is aangedaan is groot. Dat Vervotte ook naar Dewael verwees, die niet in de Fortis-zaak werd genoemd, wijst op dat gevoel van onrechtvaardigheid.

Hoewel Leterme wellicht wat volkskapitaal verspeelde kan verwacht worden dat hij er nog heel wat overhoudt. Als hij door de onderzoekscommissie wordt vrijgepleit zou niets zijn terugkeer in de weg staan. Behalve de vele vijandschappen die hij in de loop der jaren opbouwde. Ook in zijn eigen partij. Leterme heeft misschien vrienden in de Dorpsstraat, in de Wetstraat zijn ze zeldzaam. De verrassing van de eerste uren van formateur Van Rompuy was dan ook de beslissing dat de nieuwe regering het tot 2011 wil volhouden met premier Van Rompuy. Hartelijk was de relatie Leterme - Van Rompuy niet, maar zo hard als Leterme zijn er maar weinigen kaltgestelt. Waar zijn plots alle argumenten die maandenlang, in de aanloop naar Leterme I, werden herhaald en volgens dewelke er geen, absoluut geen alternatief is voor de man van 800.000? Dat hij even opzij moest was duidelijk, maar meteen tot 2011? Leterme wou zo snel mogelijk terugkeren nadat bewezen was dat hem persoonlijk niets te verwijten viel. Als premier, om het werk af te maken. Ergens in 2009. Vroeg Van Rompuy het premierschap tot 2011? De eerste maanden zit er voor Van Rompuy I niet veel in, als de ervaren rot dan al de scène moet verlaten kan hij er geen eer uit halen. Overtuigend succes is pas mogelijk na juni 2009. De mogelijke terugkeer van Leterme als minister van buitenlandse zaken kan die kwestie deels oplossen, al blijft de vraag of Leterme - die niet kan vergeten - zich dan ook niet vanuit de regering als lastige schoonmoeder zal gedragen.

CD&V komt gewond uit 2008. De partij verloor het kartel, het trio dat de partij in 2007 naar de overwinning bracht, het perspectief op een grote staatshervorming en BHV-wet voor juni 2009, de geloofwaardigheid van de slogan 'goed bestuur', onder meer op budgettair vlak. Gewonde dieren zijn gevaarlijk. De premier van een bloedend kabinet is dus niet zeker van rugdekking vanuit zijn eigen partij. Meer nog, hij mag rekening houden met friendly fire.

Met De Clerck, Vanackere wordt de regering onmiskenbaar versterkt. De Padt is alvast niet gehavend zoals Dewael, maar moet zich nog bewijzen. Er zijn dan wel vier nieuwe ministers, toch is meer gelijk gebleven dan er veranderd is. Het wantrouwen is niet weg. Er zijn de voorbije week genoeg incidenten gepasseerd die politieke vriestemperaturen nog naar beneden haalden. De regeringspartijen zeggen dat de val van Leterme I niets met partijpolitieke ruzie te maken had, maar dat klopt niet. De vermeende feiten hadden een heel andere afloop kunnen krijgen als de meerderheid beter aan elkaar ging. Bovenop het slagveld van openstaande rekeningen en onverwerkt verleden kwam bijvoorbeeld de eis van Open VLD om een extra mandaat.

Het terugwinnen van het vertrouwen is dus de grootste en belangrijkste opdracht van Van Rompuy I. Vertrouwen tussen de partijen, vertrouwen binnen partijen, vertrouwen van burgers in de politiek. Dat is pas mogelijk als de regering succes boekt in concrete dossiers. Dat succes hangt dan weer in grote mate af van vertrouwen.

Van Rompuy liet in de eerste uren na de aanvaarding van zijn opdracht meteen leiderschap zien. Hij pakte vrij snel en overtuigend enkele onopgeloste vragen aan. Er zijn werkafspraken over de aanpak van de onderzoekscommissie, het communautaire en over de voortzetting van het regeerakkoord Leterme I. Maar daarmee is op elk van de cruciale domeinen nog niets gerealiseerd. Van Rompuy I deed wat in de gegeven omstandigheden mogelijk was, maar ten gronde is in geen enkel van deze dossiers ook maar een begin van oplossing. De onderzoekscommissie wordt nog een lastige episode, een communautaire doorbraak of een asielakkoord is niet in zicht.

Als de federale regering de komende maanden standhoudt is Kris Peeters straks de eerste die zich voor de kiezers moet presenteren. Hij zal deze federale miserie niet van zich kunnen afschudden. Wie denkt dat het zonder samenvallende verkiezingen op 7 juni over Peeters, het milieubeleid of andere Vlaamse bevoegdheden zal gaan, vergist zich schromelijk. In de dagelijkse politieke werking van dit land was er nooit een duidelijke scheiding tussen de regionale en federale politiek. Van de kiezer moet straks niet verwacht worden dat ze die institutionele lagen, die in de politieke realiteit door elkaar loopt, apart zullen evalueren. Ook regionale zonder federale verkiezingen zullen binnen Van Rompuy I heel wat spanningen veroorzaken.

Als Van Rompuy I die regionale verkiezingen overleeft, is de kans groot dat ze de voorziene finish in juni 2011 haalt. Niemand die eraan denkt om de federale regering in de aanloop naar of tijdens het EU-voorzitterschap van de tweede helft van 2010. Al leerde het voorbije gruweljaar dat in dit land ook het onmogelijke mogelijk is. Noodregering Dehaene I heeft alle scepsis en voorspellingen overleefd en werd een van de beste regeringen van de voorbije decennia. Dat zal Van Rompuy I nooit worden, maar het is niet uit te sluiten dat ze ons in positieve zin zal verrassen, wellicht pas na juni 2009.

Van Van Rompuy I wordt niet veel verwacht. In dat nadeel zit misschien ook een voordeel.

Carl Devos is politicoloog aan de UGent.


DS, 03-01-2009

[elienvanlimbergen]

Misschien gaan de partijen zich wat koest houden tot aan de verkiezingen, kwestie van ervoor te zorgen dat alles nu 'vlot' verloopt binnen de regering en de mensen terug hun vertrouwen in de leidende partijen stellen?
De oppositie zal er daarentegen waarschijnlijk wel alles aan doen om de regering in diskrediet te brengen.
Afwachten dus...

[Believing Bart]

Zal Van Rompuy I het beter doen dan Leterme I?

--> Wat beter doen?
--> Kan je slechter doen? (Ofte: kan het toeval nog erger toeslaan)

--> Bedoel je: Heeft Van Rompuy minder vijanden dan Leterme? Daarop is het antwoord inderdaad: JA!

...

[koenmaes8]

Kan het inderdaad nog slechter??

[katrijn.michielsen]

Ik hoop van wel! Maar waar ben je de dag van vandaag in de politiek nog zeker van??