Barst
15th November 2008, 16:09
'De huidige generatie is rijper en wijzer'
De schrijver Pol Hoste was 21 in het woelige jaar 1968, toen ze in Leuven hun engagement toonden met een kasseisteen in de hand. Voor een theaterproductie in de KVS vroeg hij aan vijftig twintigers hoe zij dat tegenwoordig aanpakken. Hij kwam niet met lege handen naar huis.
Voor de voorstelling Gewonnen brood/Pain perdu vroeg Pol Hoste (61) aan vijftig twintigers hoe zij denken over engagement. Hij heeft er allerminst de kantjes afgelopen. Volgens zijn opdrachtgever, het Brusselse stadstheater KVS, konden ze met de vijftig grondig bewerkte interviews die hij indiende gemakkelijk drie dagen toneel maken.
Engagement, vroeger en nu. Het is een wereld van verschil. Veertig jaar na mei 68 richten jongeren zich op heel andere thema's, denken ze anders, en kiezen ze voor andere acties. 'Het verschil uit zich zelfs in horloges', zegt Hoste. Hij laat zijn linkermouw zakken en toont zijn pols, waar een exemplaar met ronde wijzerplaat en wegtikkende wijzers te zien is. Het klassieke werk. 'Op dit uurwerk kun je niet alleen zien hoe laat het is, maar ook hoe laat het geweest is. Dat kun je met een digitaal uurwerk niet. Dat pint je vast op het heden.'
Het had een sessie 'Opa vertelt' kunnen worden. Of van de geëngageerde soixante-huitard die de lamlendigheid van de huidige jongeren aanklaagt. Dat is het niet geworden. 'Ik zat in een stalinistisch milieu,' zegt Hoste, 'en die geschiedenis sleep je met je mee. Daarom heeft men vaak gedacht dat ik actief was in de studentenprotesten van Leuven-Vlaams. Dat is niet zo. Ik heb me wel op de studentenvakbeweging gestort. Wij gingen de proffen vragen hun cursus niet meer voor te lezen. Want lezen konden we zelf wel. In het studentenrestaurant gingen we zeggen dat het eten niet lekker was. En dat we er niet aan dachten naar een ander restaurant te gaan, want het was óns restaurant.'
Vroeger was het alleszins overzichtelijker. Engagement was eenduidiger en nauwer afgebakend. Hoste: 'Iemands engagement werd afgemeten aan politiek werk en vakbondswerk. Het werd onvoorwaardelijk afgelezen aan je stemgedrag. Als je zei voor wie je stemde, was je meteen getypeerd. Bij de huidige jongeren is er een grote diversiteit aan maatschappelijke betrokkenheid. Ze zijn verrassend veel bezig met religie en ze zetten zich in voor kansarmen, ontwikkelingssamenwerking, vluchtelingen, sans-papiers, milieu... een heel brede waaier.'
De generatie van Hoste was misschien militanter, zelf vindt hij de huidige generatie bijdehanter. 'Onze generatie zat sterk verankerd in structuren. Dat weerspiegelde zich in onze aanpak. Wij gingen naar de minister, zegden hem de wacht aan, interpelleerden en vroegen ten slotte of hij er niet aan dacht om op te stappen. De huidige generatie pakt dat anders aan. Is er een probleem met ontwikkelingssamenwerking, dan stellen ze vast dat er een actie zou kunnen komen met kleurpotloden, dan gaan ze die kopen en brengen ze de opbrengst ter plaatse. Hun engagement is directer en onmiddellijker.'
Hoste heeft daar een theorie over. Zijn generatie is opgegroeid met het 'samen staan we sterk'-principe. De sociale actie werd gedragen door uitgebouwde structuren. De huidige generatie associeert hij veeleer met het 'caritas'-principe. Ze probeert oplossingen te zoeken voor concrete gevallen.
'Wij dachten vanuit de geschiedenis', zegt Hoste. 'Dat had zijn beperkingen. Het leidde tot een tunnelvisie omdat je slechts de ideeën aanraakte die je in de loop van de geschiedenis tegenkwam. Terwijl voor sommige thema's nieuwe wegen nodig zijn. Voor jongeren is niet zozeer de tijd, maar wel een breed netwerk van plaatsen van belang. Ze praten met veel mensen van uiteenlopende achtergronden. Ze reizen veel, surfen op het internet en komen makkelijk in contact met mensen van andere culturen. Ze denken veeleer vanuit het gelijktijdige en het gelijkwaardige.'
Ontgoocheling
Toch lijkt de klad er tegenwoordig een beetje in te zitten. Uit de getuigenissen van de acteurs (zie hiernaast) spreekt een grote realiteitszin. Er is een ondertoon van ontgoocheling en het besef dat de impact van hun actie gering is. In vergelijking daarmee had de generatie van '68 de wind in de zeilen. Het idealisme was nog niet al te geschonden en er was geloof in de maakbaarheid der dingen.
Hoste: 'Ik behoor tot de generatie van het idealisme. Nadien is vaak gezegd dat het mislukt was. Maar het was een allereerste begin. Een begin impliceert een vervolg, en houdt de belofte in van perfectie. Als men zegt dat het mislukt was, wil dat dan zeggen dat de perfectie niet bereikt was? Onze aanpak was om ergens in te vliegen. Nadien kwamen we er dan wel achter hoe het werkte. We zetten ons in voor de boeren in Bolivië, maar pas later ontdekten we dat er daar verschillende actoren waren en dat die allemaal andere belangen hadden. De huidige generatie weet op voorhand veel meer. Ze is rijper en wijzer. Sceptisch ook.'
De auteur kan begrijpen dat daar een gevoel van verlorenheid uit voortkomt. 'De machtscentra zijn er nog steeds, ze zijn bekend, maar ze zijn vaak minder tastbaar of aanwijsbaar.'
'Jongeren krijgen daar moeilijk greep op. Ze beseffen dat en gaan er anders mee om. Onder hun invloed zullen die machtscentra geleidelijk veranderen. Ze zullen steeds meer compatibel worden met hun manier van handelen en denken. De instellingen zullen zich aanpassen. Het zal ook hun generatie zijn die ze mee vormgeeft. Je voelt dat het er zit aan te komen.'
KVS speelt 'Gewonnen brood/Pain perdu'. Van 15 tot 29/11 (20.30 uur) en op 30/11 (15 uur) in KVS-Box, Arduinkaai, Brussel (02-210.11.12).
www.kvs.be
DS, 15-11-2008 (Geert Sels)
De schrijver Pol Hoste was 21 in het woelige jaar 1968, toen ze in Leuven hun engagement toonden met een kasseisteen in de hand. Voor een theaterproductie in de KVS vroeg hij aan vijftig twintigers hoe zij dat tegenwoordig aanpakken. Hij kwam niet met lege handen naar huis.
Voor de voorstelling Gewonnen brood/Pain perdu vroeg Pol Hoste (61) aan vijftig twintigers hoe zij denken over engagement. Hij heeft er allerminst de kantjes afgelopen. Volgens zijn opdrachtgever, het Brusselse stadstheater KVS, konden ze met de vijftig grondig bewerkte interviews die hij indiende gemakkelijk drie dagen toneel maken.
Engagement, vroeger en nu. Het is een wereld van verschil. Veertig jaar na mei 68 richten jongeren zich op heel andere thema's, denken ze anders, en kiezen ze voor andere acties. 'Het verschil uit zich zelfs in horloges', zegt Hoste. Hij laat zijn linkermouw zakken en toont zijn pols, waar een exemplaar met ronde wijzerplaat en wegtikkende wijzers te zien is. Het klassieke werk. 'Op dit uurwerk kun je niet alleen zien hoe laat het is, maar ook hoe laat het geweest is. Dat kun je met een digitaal uurwerk niet. Dat pint je vast op het heden.'
Het had een sessie 'Opa vertelt' kunnen worden. Of van de geëngageerde soixante-huitard die de lamlendigheid van de huidige jongeren aanklaagt. Dat is het niet geworden. 'Ik zat in een stalinistisch milieu,' zegt Hoste, 'en die geschiedenis sleep je met je mee. Daarom heeft men vaak gedacht dat ik actief was in de studentenprotesten van Leuven-Vlaams. Dat is niet zo. Ik heb me wel op de studentenvakbeweging gestort. Wij gingen de proffen vragen hun cursus niet meer voor te lezen. Want lezen konden we zelf wel. In het studentenrestaurant gingen we zeggen dat het eten niet lekker was. En dat we er niet aan dachten naar een ander restaurant te gaan, want het was óns restaurant.'
Vroeger was het alleszins overzichtelijker. Engagement was eenduidiger en nauwer afgebakend. Hoste: 'Iemands engagement werd afgemeten aan politiek werk en vakbondswerk. Het werd onvoorwaardelijk afgelezen aan je stemgedrag. Als je zei voor wie je stemde, was je meteen getypeerd. Bij de huidige jongeren is er een grote diversiteit aan maatschappelijke betrokkenheid. Ze zijn verrassend veel bezig met religie en ze zetten zich in voor kansarmen, ontwikkelingssamenwerking, vluchtelingen, sans-papiers, milieu... een heel brede waaier.'
De generatie van Hoste was misschien militanter, zelf vindt hij de huidige generatie bijdehanter. 'Onze generatie zat sterk verankerd in structuren. Dat weerspiegelde zich in onze aanpak. Wij gingen naar de minister, zegden hem de wacht aan, interpelleerden en vroegen ten slotte of hij er niet aan dacht om op te stappen. De huidige generatie pakt dat anders aan. Is er een probleem met ontwikkelingssamenwerking, dan stellen ze vast dat er een actie zou kunnen komen met kleurpotloden, dan gaan ze die kopen en brengen ze de opbrengst ter plaatse. Hun engagement is directer en onmiddellijker.'
Hoste heeft daar een theorie over. Zijn generatie is opgegroeid met het 'samen staan we sterk'-principe. De sociale actie werd gedragen door uitgebouwde structuren. De huidige generatie associeert hij veeleer met het 'caritas'-principe. Ze probeert oplossingen te zoeken voor concrete gevallen.
'Wij dachten vanuit de geschiedenis', zegt Hoste. 'Dat had zijn beperkingen. Het leidde tot een tunnelvisie omdat je slechts de ideeën aanraakte die je in de loop van de geschiedenis tegenkwam. Terwijl voor sommige thema's nieuwe wegen nodig zijn. Voor jongeren is niet zozeer de tijd, maar wel een breed netwerk van plaatsen van belang. Ze praten met veel mensen van uiteenlopende achtergronden. Ze reizen veel, surfen op het internet en komen makkelijk in contact met mensen van andere culturen. Ze denken veeleer vanuit het gelijktijdige en het gelijkwaardige.'
Ontgoocheling
Toch lijkt de klad er tegenwoordig een beetje in te zitten. Uit de getuigenissen van de acteurs (zie hiernaast) spreekt een grote realiteitszin. Er is een ondertoon van ontgoocheling en het besef dat de impact van hun actie gering is. In vergelijking daarmee had de generatie van '68 de wind in de zeilen. Het idealisme was nog niet al te geschonden en er was geloof in de maakbaarheid der dingen.
Hoste: 'Ik behoor tot de generatie van het idealisme. Nadien is vaak gezegd dat het mislukt was. Maar het was een allereerste begin. Een begin impliceert een vervolg, en houdt de belofte in van perfectie. Als men zegt dat het mislukt was, wil dat dan zeggen dat de perfectie niet bereikt was? Onze aanpak was om ergens in te vliegen. Nadien kwamen we er dan wel achter hoe het werkte. We zetten ons in voor de boeren in Bolivië, maar pas later ontdekten we dat er daar verschillende actoren waren en dat die allemaal andere belangen hadden. De huidige generatie weet op voorhand veel meer. Ze is rijper en wijzer. Sceptisch ook.'
De auteur kan begrijpen dat daar een gevoel van verlorenheid uit voortkomt. 'De machtscentra zijn er nog steeds, ze zijn bekend, maar ze zijn vaak minder tastbaar of aanwijsbaar.'
'Jongeren krijgen daar moeilijk greep op. Ze beseffen dat en gaan er anders mee om. Onder hun invloed zullen die machtscentra geleidelijk veranderen. Ze zullen steeds meer compatibel worden met hun manier van handelen en denken. De instellingen zullen zich aanpassen. Het zal ook hun generatie zijn die ze mee vormgeeft. Je voelt dat het er zit aan te komen.'
KVS speelt 'Gewonnen brood/Pain perdu'. Van 15 tot 29/11 (20.30 uur) en op 30/11 (15 uur) in KVS-Box, Arduinkaai, Brussel (02-210.11.12).
www.kvs.be
DS, 15-11-2008 (Geert Sels)