Barst
26th September 2008, 02:54
VS verliezen status van supermacht
De Amerikaanse economie wankelt. Het Congres kan slechts kiezen tussen twee kwaden: nog meer schulden toevoegen aan de berg of de economie een laatste zet geven richting afgrond. Het dilemma van een voormalige supermacht.
De Argentijnse presidente Cristina Fernandez de Kirchner noemt de chaos in de Amerikaanse economie schamper de jazz-crisis. Deze keer geen tango-crisis in Argentinië of een samba-crisis in buurland Brazilië, maar een regelrechte crash in het hart van ’s werelds grootste economie.
Voor de Argentijnse regering, die al jaren in onmin leeft met mondiale schuldeisers, is het blijkbaar tijd om schamper te doen over Washington. Jarenlang is vanuit de Amerikaanse hoofdstad door het Witte Huis en het op vijftien minuten lopen gelegen Internationaal Monetair Fonds gedicteerd hoe ontwikkelingslanden en opkomende markten hun economie op orde moeten brengen.
Die tijd is voorbij, nu het Amerikaanse model heeft gefaald, zo luiden de reacties overal ter wereld. „De Amerikanen zijn voor ons geen voorbeeld meer. Wij weten inmiddels zelf voldoende van bankieren af en we kiezen daarin onze eigen weg”, zo luidde het commentaar van Chinese bankiers afgelopen week.
Was het maar een jazz-crisis, dan zat er nog swing in. Er is eerder sprake van een requiem, waarbij het Angelsaksische model –met een overdreven aandacht voor rendement– ten grave wordt gedragen. Niet de kwaliteit van de geleverde dienst of het product werd de norm voor het succes van het stelsel, maar de winst op de producten, de bonus van de bankier of de stijging van het aandeel. Het verst gaat de Duitse minister van financiën Peer Steinbrück in zijn kritiek. „De VS hebben hun status van supermogendheid op het financiële terrein verloren. De langetermijneffecten van de crisis zijn niet te overzien. Maar een ding is duidelijk: De status van supermacht VS is voorbij en het financiële systeem in de wereld wordt multipolair.”
Wat Steinbrück exact bedoelt met ’multipolair’, wordt uit zijn speech voor Duitse parlementsleden niet geheel duidelijk. Hij doelt op het einde van de tot voor kort oneindige macht van de dollar. In een nieuwe financiële orde moet volgens de Duitse minister ruimte zijn voor Europa en zijn meer solide bankwezen, maar ook voor de met miljarden dollars gevulden staatsfondsen uit Azië en het Midden-Oosten. De Duitsers, en dat verklaart waarom de zware kritiek nu uit dat G7-land komt, hebben bij de laatste vergadering van die groep in het Noord-Duitse Heiligendamm, al opgeroepen tot een nieuwe financiële wereldorde met een zwaar internationaal toezicht op de financiële markten. De VS hadden daar geen oren naar en vertrouwden nog op nationale wetgeving, zelfregulering door de financiële markten en de wetten van de vrije markteconomie.
En naar nu blijkt, hebben de Amerikanen ten onrechte vertrouwd op het voordeel van de zogeheten seignorage, de geldscheppingswinst. Iedereen heeft dollars nodig om olie en andere grondstoffen af te rekenen en dus staat de geldpers in Washington. Dat is waar, maar nergens staat dat de dollar oppermachtig blijft. In de Gouden Eeuw was de gulden de standaard, in de negentiende eeuw het pond en pas na de Tweede Wereldoorlog kreeg de dollar zijn hoofdrol. Enkele jaren geleden al begonnen economen na te denken over een nieuwe orde. Vroeg of laat komt er een tijd dat de dollar wordt geflankeerd door de Chinese yuan, de Japanse yen en de euro, was hun oordeel. Een mandje met munten zou de standaard worden, aangezien Europa noch Azië voldoende politiek macht kan ontwikkelen om de leidende munt te leveren. Een datum voor een nieuwe mondiale munt die zijn waarde ontleent aan het mandje munten, bijvoorbeeld met de naam Mundial, konden ze niet geven.
Vorig jaar, een maand na het ontstaan van de crisis op de Amerikaanse huizenmarkt, orakelde Joseph Stiglitz, Nobelprijswinnaar en oud-chef-econoom van de Wereldbank, nog: „Het is duidelijk dat het mismanagement van de regering-Bush de dollar niet veel helpt. Op de heel lange termijn moeten we er ernstig rekening mee houden dat het verdwijnen van het vertrouwen in de dollar blijvend is.’’ Als adviseur van centrale bankiers merkte hij dat kleine centrale banken in de wereld al dollars aan het inruilen waren voor andere stabielere munten. Grote centrale banken konden dat volgens de econoom niet, omdat bij al te uitbundige verkoop van dollars de eigen reserves in dollars zouden eroderen. „De dollar wordt nog aangehouden als ruggesteun, zoals eerder het goud, maar niemand gelooft daar meer in.”
Als de Duitse minister Steinbrück nu praat over het verlies van de status van supermacht door de VS, brengt hij de woorden van Stiglitz en de komst van een multipolair stelsel zonder dollardominantie een stap dichterbij. Hoe dichtbij, moet komende maand blijken als tijdens de jaarvergadering van het IMF de stand van de mondiale economie op de agenda staat.
Trouw, 26-09-2008
De Amerikaanse economie wankelt. Het Congres kan slechts kiezen tussen twee kwaden: nog meer schulden toevoegen aan de berg of de economie een laatste zet geven richting afgrond. Het dilemma van een voormalige supermacht.
De Argentijnse presidente Cristina Fernandez de Kirchner noemt de chaos in de Amerikaanse economie schamper de jazz-crisis. Deze keer geen tango-crisis in Argentinië of een samba-crisis in buurland Brazilië, maar een regelrechte crash in het hart van ’s werelds grootste economie.
Voor de Argentijnse regering, die al jaren in onmin leeft met mondiale schuldeisers, is het blijkbaar tijd om schamper te doen over Washington. Jarenlang is vanuit de Amerikaanse hoofdstad door het Witte Huis en het op vijftien minuten lopen gelegen Internationaal Monetair Fonds gedicteerd hoe ontwikkelingslanden en opkomende markten hun economie op orde moeten brengen.
Die tijd is voorbij, nu het Amerikaanse model heeft gefaald, zo luiden de reacties overal ter wereld. „De Amerikanen zijn voor ons geen voorbeeld meer. Wij weten inmiddels zelf voldoende van bankieren af en we kiezen daarin onze eigen weg”, zo luidde het commentaar van Chinese bankiers afgelopen week.
Was het maar een jazz-crisis, dan zat er nog swing in. Er is eerder sprake van een requiem, waarbij het Angelsaksische model –met een overdreven aandacht voor rendement– ten grave wordt gedragen. Niet de kwaliteit van de geleverde dienst of het product werd de norm voor het succes van het stelsel, maar de winst op de producten, de bonus van de bankier of de stijging van het aandeel. Het verst gaat de Duitse minister van financiën Peer Steinbrück in zijn kritiek. „De VS hebben hun status van supermogendheid op het financiële terrein verloren. De langetermijneffecten van de crisis zijn niet te overzien. Maar een ding is duidelijk: De status van supermacht VS is voorbij en het financiële systeem in de wereld wordt multipolair.”
Wat Steinbrück exact bedoelt met ’multipolair’, wordt uit zijn speech voor Duitse parlementsleden niet geheel duidelijk. Hij doelt op het einde van de tot voor kort oneindige macht van de dollar. In een nieuwe financiële orde moet volgens de Duitse minister ruimte zijn voor Europa en zijn meer solide bankwezen, maar ook voor de met miljarden dollars gevulden staatsfondsen uit Azië en het Midden-Oosten. De Duitsers, en dat verklaart waarom de zware kritiek nu uit dat G7-land komt, hebben bij de laatste vergadering van die groep in het Noord-Duitse Heiligendamm, al opgeroepen tot een nieuwe financiële wereldorde met een zwaar internationaal toezicht op de financiële markten. De VS hadden daar geen oren naar en vertrouwden nog op nationale wetgeving, zelfregulering door de financiële markten en de wetten van de vrije markteconomie.
En naar nu blijkt, hebben de Amerikanen ten onrechte vertrouwd op het voordeel van de zogeheten seignorage, de geldscheppingswinst. Iedereen heeft dollars nodig om olie en andere grondstoffen af te rekenen en dus staat de geldpers in Washington. Dat is waar, maar nergens staat dat de dollar oppermachtig blijft. In de Gouden Eeuw was de gulden de standaard, in de negentiende eeuw het pond en pas na de Tweede Wereldoorlog kreeg de dollar zijn hoofdrol. Enkele jaren geleden al begonnen economen na te denken over een nieuwe orde. Vroeg of laat komt er een tijd dat de dollar wordt geflankeerd door de Chinese yuan, de Japanse yen en de euro, was hun oordeel. Een mandje met munten zou de standaard worden, aangezien Europa noch Azië voldoende politiek macht kan ontwikkelen om de leidende munt te leveren. Een datum voor een nieuwe mondiale munt die zijn waarde ontleent aan het mandje munten, bijvoorbeeld met de naam Mundial, konden ze niet geven.
Vorig jaar, een maand na het ontstaan van de crisis op de Amerikaanse huizenmarkt, orakelde Joseph Stiglitz, Nobelprijswinnaar en oud-chef-econoom van de Wereldbank, nog: „Het is duidelijk dat het mismanagement van de regering-Bush de dollar niet veel helpt. Op de heel lange termijn moeten we er ernstig rekening mee houden dat het verdwijnen van het vertrouwen in de dollar blijvend is.’’ Als adviseur van centrale bankiers merkte hij dat kleine centrale banken in de wereld al dollars aan het inruilen waren voor andere stabielere munten. Grote centrale banken konden dat volgens de econoom niet, omdat bij al te uitbundige verkoop van dollars de eigen reserves in dollars zouden eroderen. „De dollar wordt nog aangehouden als ruggesteun, zoals eerder het goud, maar niemand gelooft daar meer in.”
Als de Duitse minister Steinbrück nu praat over het verlies van de status van supermacht door de VS, brengt hij de woorden van Stiglitz en de komst van een multipolair stelsel zonder dollardominantie een stap dichterbij. Hoe dichtbij, moet komende maand blijken als tijdens de jaarvergadering van het IMF de stand van de mondiale economie op de agenda staat.
Trouw, 26-09-2008