Barst
27th August 2008, 20:12
'Wij doen niet aan politiek'
'Le silence de Lorna' van de broers Dardenne is een haast even scherp drama als hun meesterwerk 'L'enfant', maar de drempel voor de kijker ligt lager.
De Luikse broers zijn stilaan de Michael Phelpsen van Cannes, met nu weer een prijs voor beste scenario. De broers doen het nochtans niet om prijzen te winnen - ze zijn de eersten om hun faam te relativeren. Ze willen gewoon mooie films maken, en daar een behoorlijk publiek voor vinden.
Internationaal lukt dat behoorlijk, maar een echte publiekshit in eigen land hebben ze nog nooit gehad. Veel mensen worden afgeschrikt door het grauwe milieu, de minder conventionele verhaalstijl en de eigengereide cameravoering van de Dardennes. Maar Le silence de Lorna is op veel terreinen een stuk conventioneler en zou zo wel eens nieuwe zieltjes kunnen winnen.
Luc: 'Denk je dat? Dat zou fijn zijn. Maar het was in ieder geval geen strategische keuze om een soort lightversie te maken. Het is gewoon zo gegroeid uit het verhaal: een portret van een jonge Kosovaarse vrouw die worstelt met de liefde en een schuldgevoel. Daar kwamen mannen bij. De man met wie ze een nieuw leven wil opbouwen in België. De junkie met wie ze getrouwd is om de Belgische nationaliteit te verwerven. De Rus met wie ze later moet trouwen voor het geld. De Luikse taxichauffeur die een gemeen plan bedacht. En nog enkelen. Veel personages, een hele intrige: fundamenteel anders dan onze vorige films, die schraler van plot waren en slechts enkele personages telden. Dat maakte het nodig om een klassiekere filmstijl te hanteren, met 35 mm-film zelfs.'
We zijn daarmee ver van uw beroemde handcamera die het hoofdpersonage op de huid zit.
Jean-Pierre: 'Omdat die schokkende techniek niet past bij dit verhaal. Wij wilden een vrouw portretteren: wie ben je, Lorna? Welke morele beslissingen neem je als het erop aan komt? We wilden haar observeren, en dat doe je het best kalm, van op een afstand. Het gaat trouwens niet alleen om haar, maar ook om haar relatie met anderen. Hoe een tegelijkertijd sterke en kwetsbare vrouw verzeild geraakt in een vuil spelletje, en tot andere inzichten komt via de liefde. Dit moet de allereerste keer zijn in onze carrière dat we een liefdesaffaire op het scherm brengen.'
Ook de locatie is anders. Van het radicaal miserabele Seraing naar het al iets minder miserabele centrum van Luik. Zeker 15 kilometer.
Luc: (glimlacht) 'Tja, we kennen die contreien nu eenmaal goed. De verhalen die wij verzinnen situeren zich haast automatisch in dergelijke milieus. Men vraagt ons soms of we ook in andere landen zouden willen filmen. Dat zou inderdaad kunnen, maar dan alleen met onze methodes en onze verhalen. Onlangs waren we in New York, ergens aan de oude slachthuizen bij de kaaien waar nooit een toerist komt. Toen dachten we: hier zouden we nog eens een film kunnen draaien.' (dubbele schaterlach)
Door die situering in achterstandswijken gaan velen ervan uit dat jullie linkse cinema maken.
Jean-Pierre: 'Een absurde gevolgtrekking! Toegegeven, wij zijn sociaalvoelende mensen, maar ik geloof niet dat onze films een politieke kleur hebben. Wij zijn vooral geïnteresseerd in de menselijke ziel. De morele dilemma's van Lorna, de vragen die ze zich moet stellen en het afwegen van haar eigen belangen en die van haar medemensen, die zijn erg universeel. In Cannes waren er trouwens journalisten die ons een christelijk etiket wilden opspelden. Terwijl wij helemaal niet gelovig zijn. We doen ook niet aan politiek in onze films. Dat er mensen zonder papieren zijn die op schandalige manier uitgebuit worden in ons land, kun je bezwaarlijk als een schokkend politiek statement omschrijven, nietwaar?'
Is dit verhaal is, zoals veel van uw films, losjes op ware feiten gebaseerd?
Jean-Pierre: 'Ja. We kregen een tip van een straathoekwerkster. Die had een verslaafde broer, met wie een bende die handelt in schijnhuwelijken ongeveer hetzelfde spelletje wilde spelen als in de film. Maar de muizenissen van Lorna, die het menselijke drama tot zijn essentie kristalliseren, hebben we verzonnen: dat is fictie.'
Het gaat Lorna voor de wind zolang ze meespeelt in een immoreel plan. Zodra ze naar haar betere ik begint te luisteren, loopt het mis. Een cynische conclusie zou kunnen zijn: je medemens helpen levert alleen maar last en miserie op.
Jean-Pierre: 'Dat zou een zéér cynische conclusie zijn. Wij vinden dat Lorna een belangrijke overwinning boekt, door het medelijden in zichzelf te laten spreken. Ze wordt zo meer mens, zelfs al verliest ze op andere terreinen. En dat we daar als toeschouwers blij mee zijn komt door haar zachte uitstraling, die ons voor haar inneemt.'
Jullie vergen veel van acteurs. Ze moeten een taal leren, gruwelijk vermageren...
Jean-Pierre: 'Een goede acteur is een acteur die zich beschikbaar stelt. Maar dat wil niet zeggen dat hij alleen maar moet zwijgen en luisteren. We oefenen wekenlang en daarbij krijgen de acteurs alle ruimte voor hun eigen inbreng.' (de methode van de Dardennes lijkt wat op die van Mike Leigh: lees blz. 8-9. Een bizar toeval, want behalve de Dardennes en Leigh werkt niemand zo. red.)
Luc: 'Dat Jérémie Renier veertien kilo is afgevallen om een junkie te spelen is natuurlijk een sterke prestatie. Zeker voor hem: hij wás al zo mager. Maar wij zijn geen slavendrijvers, we verplichten niemand. Acteurs zoals Jérémie kicken ook op dergelijke uitdagingen. Wat Arta Dobroshi deed, wat minstens even sterk. Die kwam naar Luik voor een cursus Frans van vijftien dagen en bleef vervolgens bijna twee maanden bij ons: we praatten de hele dag over de film en ondertussen oefende ze haar Frans.'
Jean-Pierre: 'En dan moet wie met ons werkt, ook nog kunnen uitstaan dat wij enorm pietluttig doen over de kleinste details. Alles is belangrijk in een film. Een verkeerde keuze voor het glas op de tafel kan een scène maken of kraken. Louter het uitzoeken van Lorna's garderobe in de film - van de opvallende rode broek tot de verschillende jasjes - heeft ons bijna twee maanden gekost. Ieder detail kan het verschil maken.'
Maken jullie stilaan school? Zijn er jonge regisseurs uit verre landen die jullie imiteren of om raad vragen?
Luc: 'Wij zijn niet zo piepjong meer, maar onze cinema is dat wel: onze doorbraak was twaalf jaar geleden. Voor je echt van een artistieke erfenis en een duidelijke invloed op een volgende generatie kunt spreken, moet er meer tijd overgaan.'
DS, 27-08-2008 (Steven De Foer)
'Le silence de Lorna' van de broers Dardenne is een haast even scherp drama als hun meesterwerk 'L'enfant', maar de drempel voor de kijker ligt lager.
De Luikse broers zijn stilaan de Michael Phelpsen van Cannes, met nu weer een prijs voor beste scenario. De broers doen het nochtans niet om prijzen te winnen - ze zijn de eersten om hun faam te relativeren. Ze willen gewoon mooie films maken, en daar een behoorlijk publiek voor vinden.
Internationaal lukt dat behoorlijk, maar een echte publiekshit in eigen land hebben ze nog nooit gehad. Veel mensen worden afgeschrikt door het grauwe milieu, de minder conventionele verhaalstijl en de eigengereide cameravoering van de Dardennes. Maar Le silence de Lorna is op veel terreinen een stuk conventioneler en zou zo wel eens nieuwe zieltjes kunnen winnen.
Luc: 'Denk je dat? Dat zou fijn zijn. Maar het was in ieder geval geen strategische keuze om een soort lightversie te maken. Het is gewoon zo gegroeid uit het verhaal: een portret van een jonge Kosovaarse vrouw die worstelt met de liefde en een schuldgevoel. Daar kwamen mannen bij. De man met wie ze een nieuw leven wil opbouwen in België. De junkie met wie ze getrouwd is om de Belgische nationaliteit te verwerven. De Rus met wie ze later moet trouwen voor het geld. De Luikse taxichauffeur die een gemeen plan bedacht. En nog enkelen. Veel personages, een hele intrige: fundamenteel anders dan onze vorige films, die schraler van plot waren en slechts enkele personages telden. Dat maakte het nodig om een klassiekere filmstijl te hanteren, met 35 mm-film zelfs.'
We zijn daarmee ver van uw beroemde handcamera die het hoofdpersonage op de huid zit.
Jean-Pierre: 'Omdat die schokkende techniek niet past bij dit verhaal. Wij wilden een vrouw portretteren: wie ben je, Lorna? Welke morele beslissingen neem je als het erop aan komt? We wilden haar observeren, en dat doe je het best kalm, van op een afstand. Het gaat trouwens niet alleen om haar, maar ook om haar relatie met anderen. Hoe een tegelijkertijd sterke en kwetsbare vrouw verzeild geraakt in een vuil spelletje, en tot andere inzichten komt via de liefde. Dit moet de allereerste keer zijn in onze carrière dat we een liefdesaffaire op het scherm brengen.'
Ook de locatie is anders. Van het radicaal miserabele Seraing naar het al iets minder miserabele centrum van Luik. Zeker 15 kilometer.
Luc: (glimlacht) 'Tja, we kennen die contreien nu eenmaal goed. De verhalen die wij verzinnen situeren zich haast automatisch in dergelijke milieus. Men vraagt ons soms of we ook in andere landen zouden willen filmen. Dat zou inderdaad kunnen, maar dan alleen met onze methodes en onze verhalen. Onlangs waren we in New York, ergens aan de oude slachthuizen bij de kaaien waar nooit een toerist komt. Toen dachten we: hier zouden we nog eens een film kunnen draaien.' (dubbele schaterlach)
Door die situering in achterstandswijken gaan velen ervan uit dat jullie linkse cinema maken.
Jean-Pierre: 'Een absurde gevolgtrekking! Toegegeven, wij zijn sociaalvoelende mensen, maar ik geloof niet dat onze films een politieke kleur hebben. Wij zijn vooral geïnteresseerd in de menselijke ziel. De morele dilemma's van Lorna, de vragen die ze zich moet stellen en het afwegen van haar eigen belangen en die van haar medemensen, die zijn erg universeel. In Cannes waren er trouwens journalisten die ons een christelijk etiket wilden opspelden. Terwijl wij helemaal niet gelovig zijn. We doen ook niet aan politiek in onze films. Dat er mensen zonder papieren zijn die op schandalige manier uitgebuit worden in ons land, kun je bezwaarlijk als een schokkend politiek statement omschrijven, nietwaar?'
Is dit verhaal is, zoals veel van uw films, losjes op ware feiten gebaseerd?
Jean-Pierre: 'Ja. We kregen een tip van een straathoekwerkster. Die had een verslaafde broer, met wie een bende die handelt in schijnhuwelijken ongeveer hetzelfde spelletje wilde spelen als in de film. Maar de muizenissen van Lorna, die het menselijke drama tot zijn essentie kristalliseren, hebben we verzonnen: dat is fictie.'
Het gaat Lorna voor de wind zolang ze meespeelt in een immoreel plan. Zodra ze naar haar betere ik begint te luisteren, loopt het mis. Een cynische conclusie zou kunnen zijn: je medemens helpen levert alleen maar last en miserie op.
Jean-Pierre: 'Dat zou een zéér cynische conclusie zijn. Wij vinden dat Lorna een belangrijke overwinning boekt, door het medelijden in zichzelf te laten spreken. Ze wordt zo meer mens, zelfs al verliest ze op andere terreinen. En dat we daar als toeschouwers blij mee zijn komt door haar zachte uitstraling, die ons voor haar inneemt.'
Jullie vergen veel van acteurs. Ze moeten een taal leren, gruwelijk vermageren...
Jean-Pierre: 'Een goede acteur is een acteur die zich beschikbaar stelt. Maar dat wil niet zeggen dat hij alleen maar moet zwijgen en luisteren. We oefenen wekenlang en daarbij krijgen de acteurs alle ruimte voor hun eigen inbreng.' (de methode van de Dardennes lijkt wat op die van Mike Leigh: lees blz. 8-9. Een bizar toeval, want behalve de Dardennes en Leigh werkt niemand zo. red.)
Luc: 'Dat Jérémie Renier veertien kilo is afgevallen om een junkie te spelen is natuurlijk een sterke prestatie. Zeker voor hem: hij wás al zo mager. Maar wij zijn geen slavendrijvers, we verplichten niemand. Acteurs zoals Jérémie kicken ook op dergelijke uitdagingen. Wat Arta Dobroshi deed, wat minstens even sterk. Die kwam naar Luik voor een cursus Frans van vijftien dagen en bleef vervolgens bijna twee maanden bij ons: we praatten de hele dag over de film en ondertussen oefende ze haar Frans.'
Jean-Pierre: 'En dan moet wie met ons werkt, ook nog kunnen uitstaan dat wij enorm pietluttig doen over de kleinste details. Alles is belangrijk in een film. Een verkeerde keuze voor het glas op de tafel kan een scène maken of kraken. Louter het uitzoeken van Lorna's garderobe in de film - van de opvallende rode broek tot de verschillende jasjes - heeft ons bijna twee maanden gekost. Ieder detail kan het verschil maken.'
Maken jullie stilaan school? Zijn er jonge regisseurs uit verre landen die jullie imiteren of om raad vragen?
Luc: 'Wij zijn niet zo piepjong meer, maar onze cinema is dat wel: onze doorbraak was twaalf jaar geleden. Voor je echt van een artistieke erfenis en een duidelijke invloed op een volgende generatie kunt spreken, moet er meer tijd overgaan.'
DS, 27-08-2008 (Steven De Foer)