Barst
16th July 2008, 18:08
Bijna dertig en bang om te kiezen
Nienke Wijnants, Het dertigers-dilemma, uitg. Prometheus/Bert Bakker, 16,95 euro.
BRUSSEL - Na een lange 'speeltijd' in hun studentenjaren en daarna nog, moeten bijna-dertigers een pak beslissingen nemen: is hun lief wel de ware, zit hun baan goed en willen ze nu wel of niet kinderen?
Zelf is deze Nederlandse 33 en ze is er bijna doorheen: vijf jaar geleden kwam ze haar man tegen en ze is nu zwanger van hun tweede kind. Als loopbaanadviseur - een baan die ze, tot wanhoop van haar ouders en toenmalige vriend, pas aannam na lang nadenken over wat ze precies wilde - ontmoette ze veel jongvolwassenen die geen beslissingen konden nemen. Ze gingen niet solliciteren want ze wisten niet wat ze wilden aanvangen met hun leven. Of ze hadden een baan met een op het eerste gezicht aantrekkelijk verloningspakket, die hen echter geen voldoening schonk en ze wilden misschien wel iets anders - alleen, wat wilden ze dan?
Hetzelfde met relaties, zo bleek wanneer ze doorvroeg: deze bijna-dertigers zaten vergeefs te wachten op Mister of Miss Perfect, of ze twijfelden aan hun huidige relatie en bleven rondkijken of er niet nog iets beters voorbij zou komen.
'Het is een generatie die lijdt aan keuzestress', zegt Nienke Wijnants. Jongvolwassenen tussen pakweg 25 en 35 zijn opgegroeid in een tijd waarin de dingen nog redelijk eenvoudig waren: in hun kindertijd keek iedereen nog naar dezelfde kinderprogramma's op een of twee tv-zenders, en er was pakweg de keuze tussen een cornetto en een frisco, terwijl er nu honderden soorten ijsjes op de markt zijn.
Wijnants haalt er psychologisch onderzoek bij, waaruit blijkt dat het makkelijker kiezen is tussen zes soorten confituur in de supermarkt dan tussen 24 soorten. In het eerste geval kopen mensen sneller en zijn ze achteraf meer tevreden over hun keuze.
'Een te groot aanbod verwart en verlamt. Zo is het ook met de grote dingen in het leven. Er is zo'n enorme hoeveelheid aan keuzes, dat sommigen geen keuze meer kunnen maken. Ze koesteren de illusie dat alles mogelijk is en gaan de perfectie nastreven: ook dat kan tot uitstelgedrag leiden want is de keuze die ze gaan maken, wel de juiste, de perfecte?'
U noemt dit het dertigersdilemma. Wat is het verschil met wat eerder de quarterlifecrisis werd genoemd?
'Als je jonger dan 25 bent, zijn keuzes ook moeilijk. Maar alles ligt nog open, alles kan nog. Je moet dan meestal je eerste baan nog vinden. Tegen dat je 30 wordt, heb je al veel gevonden en moeten er knopen worden doorgehakt op alle levensdomeinen: het is als het ware “spitsuur, in je hoofd. En dat wordt dan nog eens verzwaard doordat er existentiële vragen opduiken: waar doe ik dit voor? Is dit het nu? Wat is de zin van het leven?'
Vroeger doken dit soort vragen pas op in de midlife, vandaar de 'midlifecrisis'.
'Vroeger lag alles veel meer vast: een opleiding leidde tot een bepaalde baan, je trouwde en je kreeg kinderen. Pas tegen je vijftigste bereikte je een zekere welstand. Door de economische boom van de voorbije tien jaar is dat laatste nu ook op veel jongere leeftijd mogelijk. Er zijn dertigers met een goedbetaalde baan, een mooi huis, een 4X4 voor de deur en een bootje in de jachthaven, die tot de conclusie komen dat die materiële welstand niet gelukkig maakt. Ze hebben al hun basisbehoeften vervuld, en belanden al op jonge leeftijd in een spirituele crisis.'
Maar niet elke bijna-dertiger heeft zo'n vetbetaalde baan.
'Toch speelt het fenomeen daar ook, omdat we de illusie koesteren dat “alles, mogelijk is, als je maar de juiste keuzes maakt. De druk op het individu is enorm toegenomen. Vroeger kon je je ouders, de school of de Kerk de schuld geven als je leven geen succes werd. Nu is er maar één verantwoordelijk, en dat ben jij. Jonge dertigers met een “matig, baantje vergelijken zichzelf met leeftijdsgenoten die het gemaakt hebben en vragen zich dus ook af: is dit het nou? Waarom heb ik niet dat perfecte leven?'
Kunnen we zeggen dat het een verwende generatie is?
'Oudere generaties vinden vaak van wel. Die snappen de voortdurende twijfels en ontevredenheid van de late twintigers of jonge dertigers niet en zeggen dat ze eens een schop onder hun kont zouden moeten krijgen. Al hoor ik ook vijftigers en zestigers die verzuchten dat ze niet zouden willen ruilen, omdat ze het leven van jongvolwassenen te heftig vinden: én carrière maken, én kinderen, én een druk sociaal leven, én een eigen huis, én een grote rondreis maken over verre continenten. Dertigers houden al hun opties open en willen alles combineren, dat is soms om moe van te worden, ja.'
Wat raadt u aan?
'Er is geen pilletje tegen en ik geloof ook niet in een lijstje met tips. Hier in de VS, waar ik nu woon, barst het van de zelfhulpboeken als How to Be Happy in 10 Days. Als dát kon, waren we allemaal gelukkig. Waarmee ik niet wil beweren dat jonge dertigers allemaal ongelukkig en ontevreden zijn. Ze stellen wel veel in vraag en misschien is het niet slecht om dat al op zo jonge leeftijd te doen. Ik denk nu aan relaties: beter alles overhoop gooien voor er kinderen zijn dan erna, toch?'
'Wat ik wel adviseer is om je zelfkennis te verhogen. Neem eventueel een persoonlijke coach om je daarbij te helpen, of ga te rade bij een psycholoog. Als je jezelf beter kent, kun je authentiekere keuzes maken.'
Toch is het beter om foute keuzes te maken dan niet te kiezen, zegt u ook.
'De verbindingslijn tussen twee punten hoeft geen rechte lijn te zijn. Ook met een kromme lijn of via een omweg kom je er nog. Wie stilstaat, komt nergens. En uit foute keuzes kun je leren: ik hoor vaak mensen zeggen dat hun huidige relatie goed is omdat ze daarvoor die andere relaties hebben gehad, die hen meer zelfkennis hebben gegeven.'
U suggereert om helden uit te kiezen. Voor u was dat onder meer Oprah Winfrey. Waarom?
'Niet omdat ik rijk en beroemd wil worden zoals zij. Maar Oprah kan psychologische thema's vertalen voor het brede publiek, dat vind ik heel knap. Dat talent benoemen heeft me geholpen in mijn beroepskeuze. Ik kwam op de arbeidsmarkt in een economisch hoogtij en ik lag daar thuis op de bank naar Oprah te kijken: mijn ouders werden er gek van! Negen maanden later was ik er klaar voor. Ik had ook met veel mensen in het beroep gesproken, ik kwam goed voorbereid aan de start. Ik ben nog steeds heel blij dat ik mijn keuze toen zo serieus heb genomen. Toch belandde ik een jaar of twee jaar later ook in een dip en vroeg ook ik me af wat de zin van het leven was.'
Een man en kinderen hebben: geeft dat zin aan het leven?
'Nee, zo werkt het volgens mij niet. Door kinderen te hebben, krijg je het erg druk en vallen er tijdelijk veel mogelijkheden af, waardoor de grote vragen naar de achtergrond verdwijnen, dat wel. Maar het is niet zo dat de kinderen ineens mijn hele leven bestaansrecht geven. Het draait toch in wezen om wie je zelf bent en of wat je doet, bij je past. Als dat niet goed zit, zal het ook in je gezinsleven niet goed draaien.'
Nog even vooruitkijken: wordt dit fenomeen bij de volgende generaties erger?
'Het kan twee kanten op. De volgende generatie groeit op in een bos vol keuzes. Misschien vinden zij daar sneller hun eigen weg in. Oefening baart kunst, toch? Tenzij de illusie van de maakbare wereld door de media en de globalisering nog veel groter wordt en ze nog meer naar elkaar gaan kijken om te bepalen wie en wat ze willen worden. Daardoor zou het juist lastiger kunnen worden om authentiek te zijn.'
DS, 16-07-2008 (Veerle Beel)
Nienke Wijnants, Het dertigers-dilemma, uitg. Prometheus/Bert Bakker, 16,95 euro.
BRUSSEL - Na een lange 'speeltijd' in hun studentenjaren en daarna nog, moeten bijna-dertigers een pak beslissingen nemen: is hun lief wel de ware, zit hun baan goed en willen ze nu wel of niet kinderen?
Zelf is deze Nederlandse 33 en ze is er bijna doorheen: vijf jaar geleden kwam ze haar man tegen en ze is nu zwanger van hun tweede kind. Als loopbaanadviseur - een baan die ze, tot wanhoop van haar ouders en toenmalige vriend, pas aannam na lang nadenken over wat ze precies wilde - ontmoette ze veel jongvolwassenen die geen beslissingen konden nemen. Ze gingen niet solliciteren want ze wisten niet wat ze wilden aanvangen met hun leven. Of ze hadden een baan met een op het eerste gezicht aantrekkelijk verloningspakket, die hen echter geen voldoening schonk en ze wilden misschien wel iets anders - alleen, wat wilden ze dan?
Hetzelfde met relaties, zo bleek wanneer ze doorvroeg: deze bijna-dertigers zaten vergeefs te wachten op Mister of Miss Perfect, of ze twijfelden aan hun huidige relatie en bleven rondkijken of er niet nog iets beters voorbij zou komen.
'Het is een generatie die lijdt aan keuzestress', zegt Nienke Wijnants. Jongvolwassenen tussen pakweg 25 en 35 zijn opgegroeid in een tijd waarin de dingen nog redelijk eenvoudig waren: in hun kindertijd keek iedereen nog naar dezelfde kinderprogramma's op een of twee tv-zenders, en er was pakweg de keuze tussen een cornetto en een frisco, terwijl er nu honderden soorten ijsjes op de markt zijn.
Wijnants haalt er psychologisch onderzoek bij, waaruit blijkt dat het makkelijker kiezen is tussen zes soorten confituur in de supermarkt dan tussen 24 soorten. In het eerste geval kopen mensen sneller en zijn ze achteraf meer tevreden over hun keuze.
'Een te groot aanbod verwart en verlamt. Zo is het ook met de grote dingen in het leven. Er is zo'n enorme hoeveelheid aan keuzes, dat sommigen geen keuze meer kunnen maken. Ze koesteren de illusie dat alles mogelijk is en gaan de perfectie nastreven: ook dat kan tot uitstelgedrag leiden want is de keuze die ze gaan maken, wel de juiste, de perfecte?'
U noemt dit het dertigersdilemma. Wat is het verschil met wat eerder de quarterlifecrisis werd genoemd?
'Als je jonger dan 25 bent, zijn keuzes ook moeilijk. Maar alles ligt nog open, alles kan nog. Je moet dan meestal je eerste baan nog vinden. Tegen dat je 30 wordt, heb je al veel gevonden en moeten er knopen worden doorgehakt op alle levensdomeinen: het is als het ware “spitsuur, in je hoofd. En dat wordt dan nog eens verzwaard doordat er existentiële vragen opduiken: waar doe ik dit voor? Is dit het nu? Wat is de zin van het leven?'
Vroeger doken dit soort vragen pas op in de midlife, vandaar de 'midlifecrisis'.
'Vroeger lag alles veel meer vast: een opleiding leidde tot een bepaalde baan, je trouwde en je kreeg kinderen. Pas tegen je vijftigste bereikte je een zekere welstand. Door de economische boom van de voorbije tien jaar is dat laatste nu ook op veel jongere leeftijd mogelijk. Er zijn dertigers met een goedbetaalde baan, een mooi huis, een 4X4 voor de deur en een bootje in de jachthaven, die tot de conclusie komen dat die materiële welstand niet gelukkig maakt. Ze hebben al hun basisbehoeften vervuld, en belanden al op jonge leeftijd in een spirituele crisis.'
Maar niet elke bijna-dertiger heeft zo'n vetbetaalde baan.
'Toch speelt het fenomeen daar ook, omdat we de illusie koesteren dat “alles, mogelijk is, als je maar de juiste keuzes maakt. De druk op het individu is enorm toegenomen. Vroeger kon je je ouders, de school of de Kerk de schuld geven als je leven geen succes werd. Nu is er maar één verantwoordelijk, en dat ben jij. Jonge dertigers met een “matig, baantje vergelijken zichzelf met leeftijdsgenoten die het gemaakt hebben en vragen zich dus ook af: is dit het nou? Waarom heb ik niet dat perfecte leven?'
Kunnen we zeggen dat het een verwende generatie is?
'Oudere generaties vinden vaak van wel. Die snappen de voortdurende twijfels en ontevredenheid van de late twintigers of jonge dertigers niet en zeggen dat ze eens een schop onder hun kont zouden moeten krijgen. Al hoor ik ook vijftigers en zestigers die verzuchten dat ze niet zouden willen ruilen, omdat ze het leven van jongvolwassenen te heftig vinden: én carrière maken, én kinderen, én een druk sociaal leven, én een eigen huis, én een grote rondreis maken over verre continenten. Dertigers houden al hun opties open en willen alles combineren, dat is soms om moe van te worden, ja.'
Wat raadt u aan?
'Er is geen pilletje tegen en ik geloof ook niet in een lijstje met tips. Hier in de VS, waar ik nu woon, barst het van de zelfhulpboeken als How to Be Happy in 10 Days. Als dát kon, waren we allemaal gelukkig. Waarmee ik niet wil beweren dat jonge dertigers allemaal ongelukkig en ontevreden zijn. Ze stellen wel veel in vraag en misschien is het niet slecht om dat al op zo jonge leeftijd te doen. Ik denk nu aan relaties: beter alles overhoop gooien voor er kinderen zijn dan erna, toch?'
'Wat ik wel adviseer is om je zelfkennis te verhogen. Neem eventueel een persoonlijke coach om je daarbij te helpen, of ga te rade bij een psycholoog. Als je jezelf beter kent, kun je authentiekere keuzes maken.'
Toch is het beter om foute keuzes te maken dan niet te kiezen, zegt u ook.
'De verbindingslijn tussen twee punten hoeft geen rechte lijn te zijn. Ook met een kromme lijn of via een omweg kom je er nog. Wie stilstaat, komt nergens. En uit foute keuzes kun je leren: ik hoor vaak mensen zeggen dat hun huidige relatie goed is omdat ze daarvoor die andere relaties hebben gehad, die hen meer zelfkennis hebben gegeven.'
U suggereert om helden uit te kiezen. Voor u was dat onder meer Oprah Winfrey. Waarom?
'Niet omdat ik rijk en beroemd wil worden zoals zij. Maar Oprah kan psychologische thema's vertalen voor het brede publiek, dat vind ik heel knap. Dat talent benoemen heeft me geholpen in mijn beroepskeuze. Ik kwam op de arbeidsmarkt in een economisch hoogtij en ik lag daar thuis op de bank naar Oprah te kijken: mijn ouders werden er gek van! Negen maanden later was ik er klaar voor. Ik had ook met veel mensen in het beroep gesproken, ik kwam goed voorbereid aan de start. Ik ben nog steeds heel blij dat ik mijn keuze toen zo serieus heb genomen. Toch belandde ik een jaar of twee jaar later ook in een dip en vroeg ook ik me af wat de zin van het leven was.'
Een man en kinderen hebben: geeft dat zin aan het leven?
'Nee, zo werkt het volgens mij niet. Door kinderen te hebben, krijg je het erg druk en vallen er tijdelijk veel mogelijkheden af, waardoor de grote vragen naar de achtergrond verdwijnen, dat wel. Maar het is niet zo dat de kinderen ineens mijn hele leven bestaansrecht geven. Het draait toch in wezen om wie je zelf bent en of wat je doet, bij je past. Als dat niet goed zit, zal het ook in je gezinsleven niet goed draaien.'
Nog even vooruitkijken: wordt dit fenomeen bij de volgende generaties erger?
'Het kan twee kanten op. De volgende generatie groeit op in een bos vol keuzes. Misschien vinden zij daar sneller hun eigen weg in. Oefening baart kunst, toch? Tenzij de illusie van de maakbare wereld door de media en de globalisering nog veel groter wordt en ze nog meer naar elkaar gaan kijken om te bepalen wie en wat ze willen worden. Daardoor zou het juist lastiger kunnen worden om authentiek te zijn.'
DS, 16-07-2008 (Veerle Beel)