Barst
4th July 2008, 16:23
Blijf van Damiaan
Wij zijn een rijk land. We hadden niet minder dan twee allergrootste Belgen: Jacques en Jef. Jacques Brel was de meest Belgische, een Brusselaar uit Schaarbeek die zich Vlaming noemde en Frans sprak. Jef De Veuster, de latere Damiaan, was de meest Vlaamse, zevende kind van acht en katholiek tot op het bot. Jacques en Jef hadden veel gemeen. Het waren stijfkoppen en einzelgängers, zeer getalenteerd in het zichzelf en de anderen het leven moeilijk maken, maar met een ongewone honger naar het absoluut menselijke. Jef De Veuster, Damiaans echte naam, en Jacques werden allebei begraven ver van het kleine Vlaanderen, in de Stille Oceaan. Damiaan werd later herbegraven in Vlaanderen.
Ik hoor weinig theologen protesteren tegen deze heiligverklaring. Jef wordt er nochtans van beschuldigd mirakelen te hebben verricht om hem heilig te kunnen verklaren. Zijn hele leven werd hij geminacht en vernederd door de katholieke hiërarchie, Damiaan zou een lange neus kunnen maken. Maar mirakels zijn onethisch, wetenschappelijke leugens en misdaden tegen de menselijkheid.
Mirakels zijn overtredingen van de natuurwetten. Over het mirakel als leugen schreef de verlichtingsfilosoof Hume het volgende: hoe waarschijnlijk is het dat een overtreding van de natuurwetten plaatsvindt en hoe vaak liegen of fantaseren mensen? Deel het een door het ander, en je verkrijgt de waarschijnlijkheid dat een bovennatuurlijke gebeurtenis waar is. De ene waarschijnlijkheid is heel erg klein, zeg één op het miljard, het andere gebeurt een miljard keer per dag. De kans op leugen, fantasie en (zelf)bedrog is dus ongeveer een miljard miljard keer groter dan de kans op een mirakel.
Het mirakel waarvan Damiaan nu wordt beschuldigd, is niet echt miraculeus. Spontane regressie van kanker is een mysterieus maar gedocumenteerd verschijnsel. Zeer zelden lijken kankercellen de boodschap te krijgen 'pleeg zelfmoord'. Dat doen ze soms wel, en weg is de kanker. Het fenomeen onttrekt zich aan studie omdat het te zeldzaam is.
Mirakels zijn niet alleen onwaarschijnlijk, ze zijn ethisch verwerpelijk. Goddelijke mirakelen gebeuren als je je hard, vaak en lang genoeg ter aarde hebt gegooid. Je hebt God geloofd en aanbeden, gebeden en gesmeekt om de wetten van de natuur te overtreden. Voor jou, enkel voor jou, maakt God dan dat twee plus twee niet vier is, maar vijf. Wat met al die andere mensen? Wat met die miljoenen kankerpatiënten die wel mogen creperen? Wat met kinderen met kanker, of jonge kinderen van moeders met kanker? Wat hebben kinderen zo vroeg in het leven misdaan, om hun leven of hun moeder te verliezen? Ouders geven enkel het kind een snoepje dat het langste en hardste zaagt en fleemt, niet de andere kinderen. Wie durft hen goede ouders noemen? Hoe monsterlijk is een Damiaan, die wel die ene vrouw helpt te genezen door goddelijke voorspraak, maar niet die duizenden anderen. Wat een vreselijk zelfvoldaan superego moet een God hebben om mirakelen te doen voor wie hem lang genoeg geprezen en aanbeden heeft. Ik ben geen theoloog. Maar het kan er bij mij niet in dat een barmhartig wezen zijn gunsten selectief zou verdelen op basis van eigenlof.
In het Zuiden zijn mirakelkerken sterk in opkomst. Ze zijn het woordgeworden egoïsme, de ontkenning van alles wat een sociaal christendom kan zijn. Mensen dansen, gillen, janken, smeken en zingen, enkel voor zichzelf. Ze rollen over de grond, biddend om het hoge lot, alleen voor zichzelf. Oh Lord, won't you buy me a Mercedes Benz. Het enige wonder dat plaatsvindt is dat de predikant doodarme mensen veel geld weet af te troggelen. Pater Damiaans hele leven stond helemaal dwars op deze kerk van afgesmeekte mirakelen. Hij bad niet om een kerk, hij bouwde ze. Hij smeekte niet om een gemeenschap, hij smeedde ze. Jef De Veuster was geen heilige, maar een brute Vlaamse boer met een groot hart en poten aan zijn lijf. Daarom is hij de grootste Belg. Hij werkte in een wereld van lijden om dat lijden te verminderen, voor alle lepreuzen. Ik ken de God van Damiaan niet, maar het was geen God van leugens en mirakels. Daarvoor werkte Jef te hard. Jefs boodschap van solidariteit en inzet wordt ontkracht door hem heilig te verklaren. Hij wordt gerecupereerd door de hiërarchie die hem tijdens zijn hele leven uitspuwde. Jef de mens is zoveel meer waard dan een heilige Damiaan.
Luc Bonneux is arts-epidemioloog en werkt bij het Nederlands Interdisciplinair Demografisch Instituut (NIDI)
DS, 04-07-2008
Wij zijn een rijk land. We hadden niet minder dan twee allergrootste Belgen: Jacques en Jef. Jacques Brel was de meest Belgische, een Brusselaar uit Schaarbeek die zich Vlaming noemde en Frans sprak. Jef De Veuster, de latere Damiaan, was de meest Vlaamse, zevende kind van acht en katholiek tot op het bot. Jacques en Jef hadden veel gemeen. Het waren stijfkoppen en einzelgängers, zeer getalenteerd in het zichzelf en de anderen het leven moeilijk maken, maar met een ongewone honger naar het absoluut menselijke. Jef De Veuster, Damiaans echte naam, en Jacques werden allebei begraven ver van het kleine Vlaanderen, in de Stille Oceaan. Damiaan werd later herbegraven in Vlaanderen.
Ik hoor weinig theologen protesteren tegen deze heiligverklaring. Jef wordt er nochtans van beschuldigd mirakelen te hebben verricht om hem heilig te kunnen verklaren. Zijn hele leven werd hij geminacht en vernederd door de katholieke hiërarchie, Damiaan zou een lange neus kunnen maken. Maar mirakels zijn onethisch, wetenschappelijke leugens en misdaden tegen de menselijkheid.
Mirakels zijn overtredingen van de natuurwetten. Over het mirakel als leugen schreef de verlichtingsfilosoof Hume het volgende: hoe waarschijnlijk is het dat een overtreding van de natuurwetten plaatsvindt en hoe vaak liegen of fantaseren mensen? Deel het een door het ander, en je verkrijgt de waarschijnlijkheid dat een bovennatuurlijke gebeurtenis waar is. De ene waarschijnlijkheid is heel erg klein, zeg één op het miljard, het andere gebeurt een miljard keer per dag. De kans op leugen, fantasie en (zelf)bedrog is dus ongeveer een miljard miljard keer groter dan de kans op een mirakel.
Het mirakel waarvan Damiaan nu wordt beschuldigd, is niet echt miraculeus. Spontane regressie van kanker is een mysterieus maar gedocumenteerd verschijnsel. Zeer zelden lijken kankercellen de boodschap te krijgen 'pleeg zelfmoord'. Dat doen ze soms wel, en weg is de kanker. Het fenomeen onttrekt zich aan studie omdat het te zeldzaam is.
Mirakels zijn niet alleen onwaarschijnlijk, ze zijn ethisch verwerpelijk. Goddelijke mirakelen gebeuren als je je hard, vaak en lang genoeg ter aarde hebt gegooid. Je hebt God geloofd en aanbeden, gebeden en gesmeekt om de wetten van de natuur te overtreden. Voor jou, enkel voor jou, maakt God dan dat twee plus twee niet vier is, maar vijf. Wat met al die andere mensen? Wat met die miljoenen kankerpatiënten die wel mogen creperen? Wat met kinderen met kanker, of jonge kinderen van moeders met kanker? Wat hebben kinderen zo vroeg in het leven misdaan, om hun leven of hun moeder te verliezen? Ouders geven enkel het kind een snoepje dat het langste en hardste zaagt en fleemt, niet de andere kinderen. Wie durft hen goede ouders noemen? Hoe monsterlijk is een Damiaan, die wel die ene vrouw helpt te genezen door goddelijke voorspraak, maar niet die duizenden anderen. Wat een vreselijk zelfvoldaan superego moet een God hebben om mirakelen te doen voor wie hem lang genoeg geprezen en aanbeden heeft. Ik ben geen theoloog. Maar het kan er bij mij niet in dat een barmhartig wezen zijn gunsten selectief zou verdelen op basis van eigenlof.
In het Zuiden zijn mirakelkerken sterk in opkomst. Ze zijn het woordgeworden egoïsme, de ontkenning van alles wat een sociaal christendom kan zijn. Mensen dansen, gillen, janken, smeken en zingen, enkel voor zichzelf. Ze rollen over de grond, biddend om het hoge lot, alleen voor zichzelf. Oh Lord, won't you buy me a Mercedes Benz. Het enige wonder dat plaatsvindt is dat de predikant doodarme mensen veel geld weet af te troggelen. Pater Damiaans hele leven stond helemaal dwars op deze kerk van afgesmeekte mirakelen. Hij bad niet om een kerk, hij bouwde ze. Hij smeekte niet om een gemeenschap, hij smeedde ze. Jef De Veuster was geen heilige, maar een brute Vlaamse boer met een groot hart en poten aan zijn lijf. Daarom is hij de grootste Belg. Hij werkte in een wereld van lijden om dat lijden te verminderen, voor alle lepreuzen. Ik ken de God van Damiaan niet, maar het was geen God van leugens en mirakels. Daarvoor werkte Jef te hard. Jefs boodschap van solidariteit en inzet wordt ontkracht door hem heilig te verklaren. Hij wordt gerecupereerd door de hiërarchie die hem tijdens zijn hele leven uitspuwde. Jef de mens is zoveel meer waard dan een heilige Damiaan.
Luc Bonneux is arts-epidemioloog en werkt bij het Nederlands Interdisciplinair Demografisch Instituut (NIDI)
DS, 04-07-2008