Barst
19th March 2008, 17:54
Saddam zat vast in Catch22
BRUSSEL - Saddam Hoessein liet er jarenlang twijfel over bestaan of Irak al dan niet massavernietigingswapens bezat. De Iraakse dictator deed dat heel bewust. Hij maakte een fatale vergissing.
Stel dat Saddam Hoessein al veel vroeger dan eind 2002 publiekelijk verklaard had dat Irak helemaal geen wapens voor massavernietiging (WMD) meer had. Stel dat de Iraakse dictator VN-wapeninspecteurs vroeger de vrije hand had gegeven om alles te doorzoeken en te controleren. En stel dat de inspecteurs na maanden onderzoek op het terrein tot de conclusie waren gekomen dat Saddam de waarheid sprak. Zouden de VS ook dan Irak zijn binnengevallen?
De vraag is een pure bespiegeling. Saddam koos voor een onmogelijke evenwichtsoefening: hij wou tegenover de VN bewijzen dat hij die wapens niet meer had, maar terzelfder tijd wilde hij landen in de regio - vooral Iran en Israël - doen geloven dat hij ze toch bezat. Dat moet blijken uit gesprekken die het Amerikaanse leger na de val van Saddams regime voerde met gearresteerde kopstukken, en uit documenten die teruggevonden werden.
'Duidelijkheid scheppen over de massavernietigingswapens en volledig instemmen met de inspecties om aan sancties te ontsnappen, zou Saddams beste optie geweest zijn op lange termijn... Maar Saddam vond dat het onmogelijk was om de illusie op te geven dat hij massavernietigingswapens bezat, vooral omdat het zo goed werkte in de Arabische wereld', besloten de Amerikaanse onderzoekers.
Saddam ging ervan uit dat Irak zich geen indruk van zwakte kon veroorloven in een instabiele regio als het Midden-Oosten en met een buurland als Iran, dat hij in 1980 had aangevallen - met een vreselijk wrede oorlog tot gevolg die tot 1988 duurde. Zo belandde Saddam in een Catch 22 op vlak van diplomatie en propaganda.
Chemical Ali, één van de kopstukken van het regime die dezer dagen in zijn cel wacht op de strop, vertelde dat Saddam op een bepaald moment tijdens een vergadering met leden van de Revolutionaire Raad de vraag kreeg of de wapens er nu waren of niet. Saddam verklaarde toen dat Irak geen WMD's meer had, maar verwierp de suggestie om alle twijfel daarover weg te nemen. Volgens Chemical Ali legde Saddam uit dat zo'n verklaring een uitnodiging zou betekenen aan Israël om Irak aan te vallen.
Pas in het najaar van 2002 besloot Saddam de dubbelzinnigheid te beginnen wegnemen. 'Ik verklaar hierbij dat Irak vrij is van alle nucleaire, chemische en biologische wapens', schreef hij op 19 september 2002 in een brief aan de Algemene Vergadering van de VN. Na de terugkeer van de VN-wapeninspecteurs eind november 2002 koos Irak voor meer samenwerking. Zo liet Saddam voor het eerst toe dat inspecteurs zijn paleizen doorzochten. Hij rekende erop dat Rusland en Frankrijk daardoor binnen de VN-Veiligheidsraad op de rem zouden gaan staan.
Hans Blix, het hoofd van de VN-wapeninspecteurs, meldde op 7 maart 2003 dat 'na een periode van enigszins terughoudende samenwerking, er een versnelling van initiatieven van Iraakse kant is geweest sinds eind januari'. Maar ook dan was de samenwerking nog niet 'onmiddellijk' of 'onvoorwaardelijk', zoals VN-resolutie 1441 eiste, erkende Blix.
Het kwam toch allemaal te laat. De Amerikaanse oorlogsmachine draaide al op volle toeren en Saddam had zijn verleden en reputatie tegen. Zelfs als de Iraakse dictator direct na de aanslagen van 9/11 open kaart had gespeeld, is het niet zeker of dat een invasie had afgewend. Al de dag na de terreuraanslagen van Al-Qaeda pleitten toenmalig minister van Defensie Donald Rumsfeld en zijn adjunct Paul Wolfowitz voor een militair optreden tegen Irak. Ook voor vice-president Dick Cheney was 'Saddam aanpakken een absolute noodzaak', zoals Bob Woodward schreef. Al op 21 november 2001 vroeg president Bush aan Rumsfeld om de aanvalsplannen voor Irak te actualiseren.
Uit de interviews met gevangen genomen Iraakse functionarissen bleek ook dat Saddam 'dacht dat de oorlog niet tot het einde van zijn regime zou leiden', zoals zijn toenmalige minister van Buitenlandse Zaken Tariq Aziz het formuleerde. Volgens de legerstafchef 'geloofde geen Iraakse leider dat de coalitietroepen ooit Bagdad zouden bereiken.'
Saddam bleef ervan uitgaan dat een interne sjiitische opstand én Iran de echte bedreigingen voor zijn regime waren. Daarom liet hij de olievelden niet in brand steken, hield hij zijn luchtmacht aan de grond en beval hij zijn bevelhebbers de vliegtuigen te verstoppen. Daarom kon hij de dubbelzinnigheid over zijn wapenarsenaal niet volledig opheffen.
DS, 19-03-2008 (Bart Beirlant)
BRUSSEL - Saddam Hoessein liet er jarenlang twijfel over bestaan of Irak al dan niet massavernietigingswapens bezat. De Iraakse dictator deed dat heel bewust. Hij maakte een fatale vergissing.
Stel dat Saddam Hoessein al veel vroeger dan eind 2002 publiekelijk verklaard had dat Irak helemaal geen wapens voor massavernietiging (WMD) meer had. Stel dat de Iraakse dictator VN-wapeninspecteurs vroeger de vrije hand had gegeven om alles te doorzoeken en te controleren. En stel dat de inspecteurs na maanden onderzoek op het terrein tot de conclusie waren gekomen dat Saddam de waarheid sprak. Zouden de VS ook dan Irak zijn binnengevallen?
De vraag is een pure bespiegeling. Saddam koos voor een onmogelijke evenwichtsoefening: hij wou tegenover de VN bewijzen dat hij die wapens niet meer had, maar terzelfder tijd wilde hij landen in de regio - vooral Iran en Israël - doen geloven dat hij ze toch bezat. Dat moet blijken uit gesprekken die het Amerikaanse leger na de val van Saddams regime voerde met gearresteerde kopstukken, en uit documenten die teruggevonden werden.
'Duidelijkheid scheppen over de massavernietigingswapens en volledig instemmen met de inspecties om aan sancties te ontsnappen, zou Saddams beste optie geweest zijn op lange termijn... Maar Saddam vond dat het onmogelijk was om de illusie op te geven dat hij massavernietigingswapens bezat, vooral omdat het zo goed werkte in de Arabische wereld', besloten de Amerikaanse onderzoekers.
Saddam ging ervan uit dat Irak zich geen indruk van zwakte kon veroorloven in een instabiele regio als het Midden-Oosten en met een buurland als Iran, dat hij in 1980 had aangevallen - met een vreselijk wrede oorlog tot gevolg die tot 1988 duurde. Zo belandde Saddam in een Catch 22 op vlak van diplomatie en propaganda.
Chemical Ali, één van de kopstukken van het regime die dezer dagen in zijn cel wacht op de strop, vertelde dat Saddam op een bepaald moment tijdens een vergadering met leden van de Revolutionaire Raad de vraag kreeg of de wapens er nu waren of niet. Saddam verklaarde toen dat Irak geen WMD's meer had, maar verwierp de suggestie om alle twijfel daarover weg te nemen. Volgens Chemical Ali legde Saddam uit dat zo'n verklaring een uitnodiging zou betekenen aan Israël om Irak aan te vallen.
Pas in het najaar van 2002 besloot Saddam de dubbelzinnigheid te beginnen wegnemen. 'Ik verklaar hierbij dat Irak vrij is van alle nucleaire, chemische en biologische wapens', schreef hij op 19 september 2002 in een brief aan de Algemene Vergadering van de VN. Na de terugkeer van de VN-wapeninspecteurs eind november 2002 koos Irak voor meer samenwerking. Zo liet Saddam voor het eerst toe dat inspecteurs zijn paleizen doorzochten. Hij rekende erop dat Rusland en Frankrijk daardoor binnen de VN-Veiligheidsraad op de rem zouden gaan staan.
Hans Blix, het hoofd van de VN-wapeninspecteurs, meldde op 7 maart 2003 dat 'na een periode van enigszins terughoudende samenwerking, er een versnelling van initiatieven van Iraakse kant is geweest sinds eind januari'. Maar ook dan was de samenwerking nog niet 'onmiddellijk' of 'onvoorwaardelijk', zoals VN-resolutie 1441 eiste, erkende Blix.
Het kwam toch allemaal te laat. De Amerikaanse oorlogsmachine draaide al op volle toeren en Saddam had zijn verleden en reputatie tegen. Zelfs als de Iraakse dictator direct na de aanslagen van 9/11 open kaart had gespeeld, is het niet zeker of dat een invasie had afgewend. Al de dag na de terreuraanslagen van Al-Qaeda pleitten toenmalig minister van Defensie Donald Rumsfeld en zijn adjunct Paul Wolfowitz voor een militair optreden tegen Irak. Ook voor vice-president Dick Cheney was 'Saddam aanpakken een absolute noodzaak', zoals Bob Woodward schreef. Al op 21 november 2001 vroeg president Bush aan Rumsfeld om de aanvalsplannen voor Irak te actualiseren.
Uit de interviews met gevangen genomen Iraakse functionarissen bleek ook dat Saddam 'dacht dat de oorlog niet tot het einde van zijn regime zou leiden', zoals zijn toenmalige minister van Buitenlandse Zaken Tariq Aziz het formuleerde. Volgens de legerstafchef 'geloofde geen Iraakse leider dat de coalitietroepen ooit Bagdad zouden bereiken.'
Saddam bleef ervan uitgaan dat een interne sjiitische opstand én Iran de echte bedreigingen voor zijn regime waren. Daarom liet hij de olievelden niet in brand steken, hield hij zijn luchtmacht aan de grond en beval hij zijn bevelhebbers de vliegtuigen te verstoppen. Daarom kon hij de dubbelzinnigheid over zijn wapenarsenaal niet volledig opheffen.
DS, 19-03-2008 (Bart Beirlant)